Η τηλεοπτική μεταφορά του πρώτου βιβλίου της Τετραλογίας της Νάπολης είναι… υπέροχη.

Με ευδιάκριτη πια την τάση πολλών εταιρειών να εμπιστεύονται παραγωγές με έντονο το στοιχείο της εντοπιότητας, ακόμα και στη γλώσσα- βλέπε La Casa de Papel- η HBO σε συνεργασία με την ιταλική RAI αποφάσισαν να μεταφέρουν στην τηλεοπτική οθόνη μια σειρά best-seller βιβλίων που μοιράζονται τον τίτλο «Η Τετραλογία της Νάπολης» και είναι γραμμένα από την Ιταλίδα συγγραφέα Elena Ferrante- πολυμεταφρασμένη και μεγάλο εκδοτικό φαινόμενο, η ταυτότητα της οποίας παραμένει για πάνω από 20 χρόνια ένα μεγάλο μυστήριο.

Η ιστορία
Η Τετραλογία εστιάζει και μας αφηγείται την ανά τα χρόνια ιστορία της φιλίας μεταξύ δύο κοριτσιών από τη Νάπολη, της Elena Greco, ή αλλιώς Lenù, και της Raffaella Cerullo, ή αλλιώς Lila. Κάθε βιβλίο επικεντρώνεται σε μια περίοδο της ζωής των δύο κοριτσιών. Έτσι το πρώτο, με τον τίτλο «Η υπέροχη φίλη μου» (L’amica geniale), αφορά την περίοδο από τα παιδικά χρόνια μέχρι λίγο πριν την ενηλικίωση, έπειτα στο βιβλίο «Το νέο όνομα» (Storia del nuovo cognome) τα κορίτσια ενηλικιώνονται για να αρχίσουν να επανεξετάζουν τα πράγματα στο τρίτο βιβλίο «Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν» (Storia di chi fugge e di chi resta), ώσπου στο τελευταίο βιβλίο «Η ιστορία της χαμένης κόρης» (Storia della bambina perduta) τις βρίσκουν τα γεράματα.

Στην ιστορία του βιβλίου «Η Υπέροχη φίλη μου» η Elena και η Lila μεγαλώνουν σε μια φτωχογειτονιά της Νάπολης τη δεκαετία του ’50. Είναι και οι δύο έξυπνες, όμως η Lila αγγίζει τη διάνοια. Η Elena είναι ήρεμη, διακριτική παρουσία, παθητική με μια δύναμη κρυμμένη μέσα της  ενώ η Lila είναι ατρόμητη, αγοροκόριτσο, πεισματάρα, κακιά κάποιες φορές. Και οι δύο αγαπάνε το διάβασμα και ονειρεύονται να γράψουν ένα βιβλίο για να γίνουν πλούσιες.

Η ιστορία τους αφορά την καθημερινότητα και τα μικρά αδιέξοδα που εκφράζουν τα μεγάλα της εποχής, ενώ περιορίζεται σε ένα πολύ συγκεκριμένο τετράγωνο της Νάπολης, τη γειτονιά τους. 

Ουσιαστικά τα βασικά στοιχεία της ιστορίας Ferrante είναι τρία, η φιλία των δύο κοριτσιών, η Νάπολη ιδωμένη χωρίς συναισθηματισμούς και νοσταλγία και η φτώχεια. Σε μια βαθιά φεμινιστική ιστορία όπως αυτή τα δύο κορίτσια κάνουν όνειρα τη στιγμή που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που το να έχεις φιλοδοξίες εξελίσσεται σε πρόβλημα, πολύ περισσότερο δε όταν είσαι κορίτσι. Κοιτώντας στη βίαιη Νάπολη της Ferrante βλέπεις πόσο η κοινωνική τάξη και το χρήμα ορίζει τις σχέσεις, την τύχη και τη ζωή ενός ανθρώπου.

Η σειρά
Η τηλεοπτική «Υπέροχη φίλη μου», την οποία σκηνοθετεί ο Saverio Costanzo και μεταξύ των παραγωγών της βρίσκουμε το όνομα του Paolo Sorrentino, αποτελείται από 8 επεισόδια, ξεκινάει ακριβώς όπως το βιβλίο και συνεχίζει με την ενήλικη Elena (Alba Rohrwacher) σε voiceover (στα επίσημα ιταλικά) να συνοδεύει τη γραμμική εξέλιξη της ζωής των δύο νεαρών κοριτσιών σε ένα τετράγωνο της Νάπολης.

Το πρώτο υπέροχο χαρακτηριστικό της σειράς αποτελεί το γεγονός πως πρώτα από όλα σέβεται τη γλώσσα της Ferrante η οποία έχει γράψει τα βιβλία στα ιταλικά με μεγάλα κομμάτια να είναι γραμμένα στη ναπολιτάνικη διάλεκτο- το γλωσσικό ιδίωμα μάλιστα έχει ιδιαίτερη θέση και σημασία μέσα στην ιστορία.

Από εκεί κι έπειτα η σειρά προσπαθεί να μείνει πιστή στο λογοτεχνικό κείμενο και να μας μεταφέρει ως εικόνα τον λόγο και τη φαντασία της Ferrante έτσι όπως εκφράζονται μέσα από την αφηγήτρια των βιβλίων, και άρα της σειράς, Elena. Η προσήλωση αυτή της σειράς όμως στο βιβλίο οδηγεί κάποιες φορές σε μια κινηματογράφηση περιορισμένη, που δεν παίρνει πρωτοβουλίες, πράγμα που παραβλέπεις εύκολα αν δεν έχεις φρέσκο το βιβλίο και σίγουρα όταν δώσεις χρόνο στη σειρά για να σου φανερώσει με πόση επιμέλεια έχει γίνει η μεταφορά της ιστορίας.

 Έτσι η φιλία των δύο κοριτσιών, η Νάπολη και η φτώχεια γίνονται  πρωταγωνιστές και στη σειρά. Η σοφή επιλογή του καστ με τις ηρωίδες μικρές (Elisa del Genio, Ludovica Nasti) και έφηβες (Margherita Mazzucco, Gaia Girace) να ταιριάζουν απίστευτα μεταξύ τους και να σκιαγραφούν σωστά τις ενδιαφέρουσες ηρωίδες τους, η αναπαράσταση της γκρίζας, καταθλιπτικής, απομονωμένης, βγαλμένης από τις αναμνήσεις και τη φαντασία της Ferrante γειτονιάς της Νάπολης και τέλος η επιμονή στις λεπτομέρειες και τα μικρά πράγματα, όπως οι κούκλες, τα παπούτσια, ή οι Μικρές Κυρίες, δημιουργούν το ιδανικό τηλεοπτικό περιβάλλον- σωστά τοποθετημένο στο χρόνο και το χώρο- για να φιλοξενήσει την ιστορία αυτών των κοριτσιών, μια ιστορία που μιλάει για το κυνήγι των ονείρων, τη διάψευση κάποιων, τη γυναικεία δύναμη, την κακοποίηση, την παιδεία, αλλά και τον κομμουνισμό.

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]