Ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Γιώργος Μίλεσης, μας... κερνάει μακεδονικό χαλβά με όλα του τα οφέλη.

«Σαν έφτιαχναν το χαλβά στα καζάνια, μύριζε όλη η πλάση. Ήξερες ότι είναι φρέσκος, από τη μυρωδιά. Και κάμαμε ουρές, με τα κοντά παντελονάκια μας ως παιδιά, να δώσουμε τη δεκάρα μας, για ένα μαγικό κομμάτι. Αυτό ήταν ευτυχία, δεν τα έχετε ζήσει εσείς αυτά…»

Μια «διάσημη» συνταγή
Ο παραδοσιακός ελληνικός χαλβάς φτιάχνεται από ταχίνι (σ.σ. με σύνθλιψη σπόρων σουσαμιού), σιρόπι γλυκόζης, ζάχαρη και φυτικό έλαιο. Σε αυτή τη βάση προστίθενται ανάλογα με τη συνταγή ξηροί καρποί, κακάο, αποξηραμένα φρούτα και βελτιωτές γεύσης. Είναι δημοφιλής στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τις Μεσογειακές χώρες. Βέβαια, η πρωταρχική συνταγή περιλαμβάνει βούτυρο ή πάστα από σουσάμι, ζάχαρη, γλυκόζη ή μέλι.

Διατροφική αξία
Ο χαλβάς είναι πλούσιος σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βιταμίνη Ε, ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σελήνιο και αντιοξειδωτικούς παράγοντες. Συνιστά μια πολύ πλούσια πηγή ενέργειας, καθώς δίνει 190 θερμίδες ανά 35gr (1)!. Σύμφωνα με τη United States Department of Agriculture (USDA) National Nutrient Database (2), μια ποσότητα 2 κ.σ. ταχίνι παρέχει 178 θερμίδες, 16gr λίπους, 6.36 gr υδατανθράκων, 2.8gr φυτικές ίνες, 5.1 gr πρωτεΐνης. Η ίδια ποσότητα περιέχει 8% μαγνήσιο, 22% φώσφορο, 14% σίδηρο και 12% ασβέστιο. Ως εκ τούτου, το ταχίνι περιέχει μεγάλη ποσότητα λίπους, αν και μόνο 2 από τα 16gr είναι κορεσμένα λιπαρά (3). Όπως θα δούμε και στη συνέχεια, το ταχίνι είναι πιο πλούσιο σε φυτοστερόλες, σε σχέση με άλλους καρπούς και σπόρους, με υποχοληστερολαιμική και αντικαρκινική επίδραση.

Καρδιαγγειακή υγεία
Το έλαιο από το σουσάμι περιέχει σημαντικά αντιοξειδωτικά, όπως η σησαμολίνη και η σησαμίνη, που αποτρέπουν την οξείδωση λιπών και της LDL στα αιμοφόρα αγγεία, προστατεύοντας έτσι τις αρτηρίες από τη σκλήρυνση και διατηρώντας σε υγιή πλαίσια της πίεση του αίματος (4). Επιπλέον, φαίνεται πως μπορεί να μειώσει τόσο τα τριγλυκερίδια όσο και την LDL χοληστερόλη, σε υπερλιπιδαιμικούς ασθενείς (5).

Ενισχύει τη δραστικότητα της βιταμίνης Ε
Επιπλέον, τα ανωτέρω αντιοξειδωτικά ενισχύουν κατακόρυφα τη δραστικότητα της βιταμίνης Ε, ώστε να αποτρέψει την πρόωρη γήρανση και να προστατέψει το καρδιαγγειακό σύστημα (6). Μπορεί μάλιστα να κατευνάσει τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, μέσω της φυτοοιστρογονικής δράσης του (7).

Ισορροπεί την ανοσολογική απάντηση
Η σησαμίνη βοηθά στην εξισορρόπηση της ανοσολογικής απάντησης, επιδρώντας στη ρύθμιση των προφλεγμονωδών εικοσανοειδών (8). Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό International Journal of Rheumatic diseases έδειξε ότι όσοι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα έλαβαν 40gr σουσαμιού (σ.σ. που αντιστοιχούν σε 2 κ.σ. ταχίνι) ημερησίως και Tylenol (συνήθης αγωγή) είχαν καλύτερο score στα τεστ για γονατιαία αρθρίτιδα και ανέφεραν λιγότερο πόνο, σε σύγκριση με όσους έπαιρναν γλυκοζαμίνη και Tylenol (9).

Πρόληψη νεοπλασιών
In vitro μελέτες μάλιστα, έδειξαν ότι το έλαιο του σουσαμιού μπορεί να βοηθήσει στην προστασία έναντι νεοπλασιών τόσο του δέρματος, όσο και του παχέος εντέρου (10, 11). Επιπλέον, η σησαμίνη και η σησαμόλη μπορούν να προστατέψουν από ορμονικά σχετιζόμενες νεοπλασίες (12).

Οστική υγεία
Το υψηλό περιεχόμενο σε μαγνήσιο στο ταχίνι αποδεικνύεται ευεργετικό για την οστική υγεία, καθώς συσχετίζεται με μεγαλύτερη οστική πυκνότητα και μείωση του κινδύνου για οστεοπόρωση σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (13).

Δυσκοιλιότητα
Φαίνεται ακόμα το σουσάμι μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της δυσκοιλιότητας και διευκόλυνση της πέψης. Κυρίως  επειδή είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, μιας και παρέχει 3,5 gr ινών ανά 30gr σπόρων σουσαμιού (2).

Αλλεργία
Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με αλλεργία σε ξηρούς καρπούς είναι πολύ πιθανό να εκδηλώσουν επίσης αλλεργική αντίδραση στους σπόρους σουσαμιού και το ταχίνι (14).

Είναι θέμα… ποσότητας
Συνολικά, ο χαλβάς συνιστά ένα πολύ θρεπτικό σνακ, με αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία: είτε αφορά φλεγμονή και  αντιοξειδωτική δράση, είτε καρδιαγγειακή προστασία. Ωστόσο, δεν παύει να αποτελεί ένα πολύ πλούσιο σε ενέργεια τρόφιμο, που απαιτεί προσοχή ως προς την ποσότητα που καταναλώνουμε.

Ιδανικά, το χρησιμοποιούμε είτε ως επιδόρπιο, είτε (σε μικρή ποσότητα) ως σνακ μαζί με ψωμί ή λαχανικά.

Γιώργος Μίλεσης, MSc Κλινικός Διαιτολόγος
[email protected]
www.milessis.gr 
FB page: milessisgeorge

References

Achva, sesame halva nutritional info. Available at: https://www.eatthismuch.com/food/nutrition/achva-sesame-halva,433248/

Basic report: 12166, seeds, sesame butter, tahini, from roasted and toasted kernels (most common type). (2016, May). Retrieved from https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/3696?man=&lfacet=&count=&max=50&qlookup=tahini%2C+&offset=&sort=default&format=Abridged&reportfmt=other&rptfrm=&ndbno=&nutrient1=&nutrient2=&nutrient3=&subset=&totCount=&measureby=&Qv=1&Q6932=2&Q6933=1&Qv=1&Q6932=1&Q6933=1

NutritionSelf data. Seeds, sesame butter, tahini, from roasted and toasted kernels (most common type). (n.d.). Retrieved from http://nutritiondata.self.com/facts/nut-and-seed-products/3142/2

Wichitsranoi J, Weerapreeyakul N, Boonsiri P, Settasatian C, Settasatian N, Komanasin N, Sirijaichingkul S, Teerajetgul Y, Rangkadilok N, Leelayuwat N. Antihypertensive and antioxidant effects of dietary black sesame meal in pre-hypertensive humans. Nutr J. 2011 Aug 9;10:82

Alipoor B, Haghighian MK, Sadat BE, Asghari M. Effect of sesame seed on lipid profile and redox status in hyperlipidemic patients. Int J Food Sci Nutr. 2012 Sep; 63(6):674-8.

Pathak N, Rai AK, Kumari R, Bhat KV. Value addition in sesame: A perspective on bioactive components for enhancing utility and profitability. Pharmacol. Rev. 2014; 8(16):147-55.

Bedell S, Nachtigall M, Naftolin F. The pros and cons of plant estrogens for menopause. J Steroid Biochem Mol Biol. 2014 Jan; 139:225-36.

Li L, Piao H, Zheng M, Jin Z, Zhao L, Yan G. Sesamin attenuates allergic airway inflammation through the suppression of nuclear factor-kappa B activation. Exp Ther Med. 2016 Dec;12(6):4175-4181.

Eftekhar Sadat B, Khadem Haghighian M, Alipoor B, Malek Mahdavi A, Asghari Jafarabadi M, Moghaddam A. Effects of sesame seed supplementation on clinical signs and symptoms in patients with knee osteoarthritis. Int J Rheum Dis. 2013 Oct; 16(5):578-82.

Edwards Smith D, and JW Salerno. Selective growth inhibition of a human malignant melanoma cell line by sesame oil in vitro. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 1992; 46(2): 145-50.

Salerno JW, Smith DE. The use of sesame oil and other vegetable oils in the inhibition of human colon cancer growth in vitro. Anticancer Res. 1991 Jan-Feb; 11(1) 209-215.

Pianjing P, Thiantanawat A, Rangkadilok N, Watcharasit P, Mahidol C, and J Satayavivad. Estrogenic Activities of Sesame Lignans and Their Metabolites on Human Breast Cancer Cells. Journal of Agricultural and Food Chemistry 2011 59 (1), 212-221.

Sharma, R., Sharma, P., Kumar, P., & Gupta, G. Role of magnesium in post-menopausal women with osteoporosis and osteopenia. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 2016; 9(1): 198-199.

Brough, H. A., Turner, P. J., Wright, T., Fox, A. T., Taylor, S. L., Warner, J. O., & Lack, G. (, April 16.) Dietary management of peanut and tree nut allergy: What exactly should patients avoid? Clinical & Experimental Allergy 2015; 45(5): 859-871.