Η σορός του Μάνου Ελευθερίου μεταφέρθηκε και αποτεφρώθηκε σήμερα στη Βουλγαρία, όπως επιθυμούσε. Εμείς θυμόμαστε μια παλαιότερη συνέντευξή του, μεταξύ άλλων, για τη Σύρο, σημείο αναφοράς και αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τον ποιητή.

Ο Μάνος Ελευθερίου μας μίλησε για τα δύσκολα παιδικά χρόνια του Μάρκου Βαμβακάρη αλλά και την ιδιαίτερη γοητεία της άλλοτε κοσμοπολίτικης Σύρου.

Ακούραστος ερευνητής της σύγχρονης ιστορίας της μας έχει διασώσει πολύτιμες εικόνες μιας άλλης εποχής, τόσο στο μυθιστόρημά του «Ο καιρός των Χρυσανθέμων» (εκδ. Μεταίχμιο), όσο και στις μελέτες του για το θέατρο και την αρχιτεκτονική της Ερμούπολης («Το θέατρο στην Ερμούπολη τον Εικοστό αιώνα», «Νεοκλασική Ερμούπολη», «Μια πόλη στη λογοτεχνία: Ερμούπολη»).

Στο πλαίσιο της συνέντευξης που αναδημοσιεύουμε, ο ευαίσθητος ποιητής, στιχουργός και συγγραφέας βλέπει την ιδιαίτερη πατρίδα του μέσα από τα μάτια του συμπατριώτη του Μάρκου Βαμβακάρη. Στο βιβλίο του με τίτλο «Μαύρα μάτια: ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920» (εκδ. Μεταίχμιο), ο Μάνος Ελευθερίου δεν περιορίζεται στο να μας δώσει το πορτραίτο του μεγάλου ρεμπέτη στην παιδική του ηλικία, αλλά συνθέτει μέσα από ντοκουμέντα και σπάνιο φωτογραφικό υλικό την τοιχογραφία της συριανής κοινωνίας, λίγο πριν την αναπόφευκτη παρακμή της.

Εκμετάλλευση παιδικής εργασίας, φτώχεια, λαθρεμπόριο, πορνεία αλλά και λαμπερές παραστάσεις για την υψηλή κοινωνία του νησιού, εξαίσιες μουσικές και έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα, συνθέτουν τη γεμάτη αντιθέσεις Σύρο της εποχής.

Οι διαφορετικές αυτές εικόνες θα σφραγίσουν τα βιώματα και τη δημιουργικότητα του Μάρκου Βαμβακάρη. Στα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της ζωής του στο νησί, πριν φύγει δηλαδή για να αναζητήσει την τύχη του στο λιμάνι του Πειραιά, ο μικρός Μάρκος αλλάζει αφεντικά για να βοηθήσει την πολυμελή οικογένειά του και γνωρίζει την κρυφή γοητεία του περιθωρίου.

Ο Μάνος Ελευθερίου αφήνει το πλούσιο αρχειακό υλικό να «μιλήσει» και να συμπληρώσει τα αποσπάσματα της περίφημης αυτοβιογραφίας του Βαμβακάρη που περιλαμβάνονται στην έκδοση.

Ρεπορτάζ, επιμέλεια: ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ. Πλάνα, μοντάζ: ΒΑΝΙΑΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ. Πληροφορίες: Το βιβλίο «Μαύρα μάτια: ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920» κυκλοφορεί από τις (εκδ. Μεταίχμιο).