Ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Γιώργος Μίλεσης, μας βοηθά να καταλάβουμε αν οι λιγούρες παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά μας και πώς μπορούμε να τις μειώσουμε.

Μια μικρή διαπίστωση ξεκινώντας: το φαγητό που καταναλώνουμε επειδή πραγματικά πεινάμε, δεν μας παχαίνει -με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν αναφερόμαστε σε ό,τι πιο λιπαρό κυκλοφορεί. Το πρόβλημα ξεκινά από το ότι τρώμε χωρίς να πεινάμε. Είτε από κούραση, κακή διάθεση και άγχος, είτε απλά από «κλεισούρα». Όλα όμως διορθώνονται με μια μικρή παρέμβαση, που μπορεί να αλλάξει κυριολεκτικά τη ζωή μας!

Πείνα, εθισμός και συναίσθημα
Το φαγητό που καταναλώνουμε ορμώμενοι από συναίσθημα –συνήθως γλυκά ή πρόχειρο φαγητό– μεταμφιέζεται τις περισσότερες φορές ως ο τρόπος να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες της καθημερινότητας, διαδικασία που δεν σχετίζεται σε καμιά περίπτωση με την βιολογική αναζήτηση του σώματός μας για ενέργεια (σ.σ. πείνα). Αντίθετα, αφορά τόσο τη συναισθηματική μας κατάσταση, όσο και τα συστατικά των τροφίμων: εθιζόμαστε στο αλάτι, τη ζάχαρη και το λίπος.

Ο φαύλος κύκλος της… σοκολάτας
Είτε όμως το φαγητό είναι πραγματικά εθιστικό είτε όχι, δεν υπάρχει αμφισβήτηση ότι τα τρόφιμα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αισθανόμαστε. Αναλογιστείτε το πώς για παράδειγμα η σοκολάτα προσφέρει ένα αίσθημα ικανοποίησης παρόμοιο του έρωτα. Η κατανάλωσή της προκαλεί απελευθέρωση χημικών ουσιών που αυξάνουν τη διάθεση και επιφέρουν ένα αίσθημα ικανοποίησης και ευεξίας. Όλα αυτά όμως οδηγούν σταδιακά σε ένα φαύλο κύκλο. Η σοκολάτα βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης και το μυαλό καταχωρεί την εικόνα/αίσθηση, ως μέσο καταπολέμησης της δυσφορίας. Με την πρώτη ευκαιρία, θα ανασυρθούν αυτόματα εικόνες, που θα προκαλέσουν ένα ανελέητο κυνήγι σοκολάτας και άλλων γλυκών.

 Λιγούρα ή τσιμπολόγημα;
Για όσους «βαφτίζουν» τα προβλήματα ως λιγούρα/λαιμαργία ή τσιμπολόγημα, το φαγητό μετατρέπεται σε έναν εξαιρετικό αποδιοπομπαίο τράγο. «Αυτό φταίει, όχι το άγχος, η κούραση ή η αϋπνία». Άλλωστε, μαθαίνουμε με τα χρόνια πως «κάθε δυσάρεστη υποχρέωση μπορεί να αποφευχθεί – ή τουλάχιστον, να αναβληθεί για λίγο – αν τσιμπήσουμε κάτι». Με αυτόν τρόπο όμως, κρύβουμε πραγματικά το πρόβλημα κάτω από το… χαλί, χωρίς να μπορούμε να το περιορίσουμε ή να το λύσουμε. Ως συνέπεια, διογκώνεται ολοένα και περισσότερο με τα χρόνια.

Ένα μικρό test αυτογνωσίας
Κάντε ένα γρήγορο test: Πόσα από τα πιο κοινά συναισθηματικά ερεθίσματα για αναζήτηση (πρόχειρου) φαγητού, βιώνετε;

Θυμός. Είτε είστε θυμωμένος/-ή με τον εαυτό σας, μ’ άλλο πρόσωπο ή με μια κατάσταση, το φαγητό θα καταπνίξει τα συναισθήματά σας, αλλά όχι το ίδιο το πρόβλημα. Είναι πιο εύκολο να «πνίξουμε» ένα πρόβλημα, από το να ασχοληθούμε πραγματικά με το θέμα.

Απελπισία. «Τίποτα δεν πειράζει πραγματικά, έτσι κι αλλιώς. Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ ή να πάει καλύτερα για μένα. Γιατί θα πρέπει να νοιάζομαι για την υγεία ή το βάρος μου; Εκτός αυτού, το φαγητό με κάνει να αισθάνομαι καλύτερα». Προσοχή όμως: τα ακραία συναισθήματα απόγνωσης είναι χαρακτηριστικά της χρόνιας κατάθλιψης.

Έλλειψη ελέγχου. «Η ζωή μου είναι εκτός ελέγχου. Δεν υπάρχει τίποτα που  να είμαι υπεύθυνος/-η. Οι πάντες και τα πάντα γύρω μου κανονίζουν τη ζωή μου. Εκτός από φαγητό…Μπορώ να τρώω ό,τι θέλω, όποτε το θέλω. Έτσι θα το κάνω».

Έλλειψη αυτοεκτίμησης. Ίσως έχετε καταφέρει κάτι εξαιρετικό στη δουλειά και κανείς δεν το έχει παρατηρήσει. Ή ίσως έχετε κάνει ένα προσωπικό επίτευγμα, που ονειρευόσασταν για χρόνια. Αλλά κανείς δεν συμμερίζεται στο σπίτι τη χαρά σας. Ο μόνος τρόπος για να επιβραβεύσετε τον εαυτό σας είναι… εκείνο το προφιτερόλ που έχει ξεμείνει από προχθές στο ψυγείο.

Ανία. «Δεν υπάρχει τίποτα να κάνω. Πουθενά για να πάω. Μάλλον νιώθω μοναξιά, πάρα πολύ. Δεν υπάρχει τίποτα στο σπίτι για να απασχολήσω το μυαλό μου ή να σκοτώσω την ώρα μου. Μόνο το αγαπημένο ντουλάπι μου, γεμάτο με διάφορα καλούδια,  μπορεί να μου φτιάξει τη διάθεση και να με κάνει περάσω καλά».

Σταματήστε τον πόλεμο
Αν ανήκετε σε κάποιο-α από αυτά τα 5 προφίλ, δοκιμάστε να γράψετε σε ένα κομμάτι χαρτί ιδέες για την εξεύρεση εναλλακτικών διατροφικών συμπεριφορών. Μπορεί να εκπλαγείτε με τις λύσεις που θα σκεφτείτε και το πόσο καλά μπορεί να λειτουργούν, μόλις τις δοκιμάσετε. Η αποδοχή των λόγων που τρώτε (χωρίς να πεινάτε) μπορεί να είναι ένα μεγάλο βήμα προς την διακοπή του κύκλου της συναισθηματικής κατανάλωσης.

Μια μικρή παρέμβαση που θα αλλάξει τη ζωή σας
Η αίσθηση της πλήξης, η μοναξιά κ.α. και η ακόλουθη ροπή προς την αναζήτηση φαγητού/ γλυκού μπορεί να αντιμετωπιστούν: με την κατάλληλη τροποποίηση της καθημερινότητας και της συμπεριφοράς μας προς το φαγητό, όλα είναι εφικτά. Να θυμάστε μόνο ότι το φαγητό μπορεί να σας αποσπάσει από ένα δυσάρεστο καθήκον, αλλά και να σας αποτρέψει παράλληλα να ασχοληθείτε με τα πραγματικά προβλήματα. Και αυτά δεν μπορεί να τα παραμερίσει καμία σοκολάτα, θα είναι πάντα εκεί να παραμονεύουν, όσο δεν ψάχνουμε μια λύση.

Γιώργος Μίλεσης, MSc Κλινικός Διαιτολόγος
[email protected]
www.milessis.gr 
FB page: milessisgeorge

References

Gibson EL. Emotional influences on food choice: sensory, physiological and psychological pathways. Behav. 2006; 89: 53–61.

Kandiah J, Yake M, Jones J, Meyer M. Stress influences appetite and comfort food preferences in college women. Res. 2006; 26: 118–23.

Macht M., Mueller J. Immediate effects of chocolate on experimentally induced mood states. Appetite 2007; 49: 667–74.

Markus CR, Panhuysen G., Tuiten A., Koppeschaar H, Fekkes D, Peters ML. Does carbohydrate-rich, protein-poor food prevent a deterioration of mood and cognitive performance of stress-prone subjects when subjected to a stressful task? Appetite 1998; 31: 49–65.

Spence C. Comfort food: A review. Int J Gastronomy Food Science 2017; 9: 105-9

Troisi JD, Gabriel S, Derrick JL, Geisler A. Threatened belonging and preference for comfort food among the securely attached. Appetite 2015; 90: 58–64.

Wagner HS, Ahlstrom B, Redden JP, Vickers Z, Mann T. The myth of comfort food. Health Psychol. 2014; 33: 1552–7.

Wansink B, Cheney M, Chan N. Exploring comfort food preferences across age and gender. Behav. 2003; 79: 739–7.