«Η μεγαλύτερη φιλοδοξία μου είναι να γίνω αθάνατος και μετά να πεθάνω», λέει ο πρωταγωνιστής της ταινίας «Με Κομμένη την Ανάσα» του Jean-Luc Godard. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης σίγουρα έχει κατορθώσει να γίνει μία από τις αθάνατες φιγούρες του σύγχρονου σινεμά. Η επανέκδοση της ταινίας του «Ζούσε τη Ζωή της», μας δίνει αφορμή να μάθουμε περισσότερα πράγματα γι’ αυτόν.

Ο επαναστάτης με την αριστοκρατική καταγωγή, γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου του 1930, σε μια μεγαλοαστική οικογένεια στην Ελβετία. Γαλλοελβετός στην καταγωγή, μετακόμισε λίγο μετά την ενηλικίωσή του στη Γαλλία και γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, τη Σορβόννη, προκειμένου να ασχοληθεί με τις κοινωνικές επιστήμες. Ωστόσο, δεν αποφοίτησε ποτέ.

Παράλληλα άρχισε να συχνάζει σε κινηματογραφικές λέσχες, όπου και ήρθε σε επαφή με πολλές και αξιόλογες προσωπικότητες του σινεμά, ανάμεσα στους οποίους και οι François Truffaut, Jacques Rivette, Claude Chabrol, Jacques Rozier και Jacques Demy, με τους οποίους μια δεκαετία αργότερα θα ίδρυε το κίνημα, που έμεινε γνωστό στην ιστορία του παγκόσμιου σινεμά ως «Nouvelle Vague», δηλαδή Νέο Κύμα.

Στα σκαριά το Νέο Κύμα

www.imdb.com

Το έδαφος για το πρωτοπόρο «Νέο κύμα», ετοιμάστηκε το 1950, με την εφημερίδα «La Gazette du cinéma», που έγραφαν και εξέδιδαν οι Éric Rohmer, Jacques Rivette και ο ίδιος ο Godard, υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Hans Lucas.

«Τη δεκαετία του 1950 το σινεμά ήταν εξίσου σημαντικό με το ψωμί. Όλοι νομίζαμε ότι θα εξελισσόταν σε ένα εργαλείο γνώσης, ένα μικροσκόπιο, ένα τηλεσκόπιο», δηλώνει ο Godard σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τον κινηματογραφικό αναβρασμό της εποχής. Η «Gazette du cinéma», ήταν αρκετά βραχύβια, με μόλις 5 τεύχη, αποτέλεσε όμως τον προάγγελο των πασίγνωστων «Cahiers du cinéma» (1951) του θεωρητικού του κινηματογράφου, André Bazin.

Ο Godard συνεργάστηκε με τα «cahiers» γράφοντας κριτικές για ταινίες και εξελίσσοντας το προσωπικό του στυλ γραφής. Με την καυστική του πένα αποκαθηλώνει το κλασικό Hollywood, καθώς πιστεύει ότι καταστρέφει δημιουργούς και κοινό, στερώντας την δυνατότητα σκέψης και προβληματισμού. Τα «Cahiers du cinéma», διατηρούν, ακόμα και σήμερα, 62 χρόνια μετά, το κύρος και την ποιότητά τους.

Εκτός όμως από την κριτική, τη δεκαετία του ’50, ο Godard άρχισε να πειραματίζεται και με την κάμερα, γυρίζοντας ένα ντοκιμαντέρ, και αρκετές ταινίες μικρού μήκους, ανάμεσα στις οποίες κι ένα φιλμ- φόρο τιμής στον Jean Cocteau, στην εκπνοή της δεκαετίας, με πρωταγωνιστή τον Jean-Paul Belmondo (Charlotte και Jules).

Δημιουργώντας έναν κινηματογραφικό μύθο

www.imdb.com

Με τα 60’s ξεκινά και η λαμπρή καριέρα του Godard. Ξανασυνεργάζεται με το Belmondo και παραδίδει στο κοινό την περίφημη ταινία «Με Κομμένη την Ανάσα». Την περίοδο εκείνη θα γνωρίσει και την Anna Karina, την πρώτη του σύζυγο, με την οποία θα γυρίσει συνολικά 8 ταινίες, τρεις από τις οποίες μάλιστα («Το πιο παλιό επάγγελμα του κόσμου», «Ο τρελός Pierrot» και «Συνέβη στην Αμερική») μετά το χωρισμό τους, το 1965.

Ο Μάης του 1968 βρήκε τον Jean-Luc Godard στην καρδιά των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων, τόσο λόγω της κινητοποίησής του, όσο και λόγω του έργου του, που ένωσε μια ολόκληρη γενιά επαναστατών. Μια γενιά που δεν άλλαξε τον κόσμο αλλά, σίγουρα άλλαξε το σινεμά. Κάθε φιλμ του γινόταν αντικείμενο συζητήσεων, αναλύσεων, σχολιασμού, φιλοσοφίας για το κοινό που περίμενε το νέο του κινηματογραφικό πείραμα.

Ο σκηνοθέτης, δεν έπαψε ποτέ να βλέπει τον εαυτό του ως κριτικό κινηματογράφου, «η μόνη διαφορά ανάμεσα στο τώρα και στην εποχή που έγραφα στα “Cahiers”, ήταν ότι τότε έγραφα την κριτική ενώ τώρα την κινηματογραφώ», δηλώνει χαρακτηριστικά.

Από τα mainstream ’80s στα νοσταλγικά ‘90s

www.imdb.com

Τις επόμενες δεκαετίες, ο σκηνοθέτης στράφηκε σε πιο παραδοσιακή μυθοπλασία, αφήνοντας για λίγο πίσω την πιο avant-garde διάθεση των προηγούμενων χρόνων. Πειραματίστηκε επίσης με τα σαιξπηρικά κείμενα, όπως η κινηματογραφική μεταφορά του «Βασιλιά Ληρ», τοποθετημένη χρονικά στη σύγχρονη Ελβετία.

Μετά τη mainstream περίοδο των ‘80s, ακολούθησαν τα νοσταλγικά ‘90s. Το αυτοβιογραφικό «JLG/JLG: Self-Portrait in December» και το «Germany Year 90 Nine Zero», ψευδο-σίκουελ του «Αλφαβίλ», το οποίο εστιάζει στην φθορά του χρόνου, είναι ενδεικτικά παραδείγματα της τάσης του για αναπόληση.

Προς το τέλος της δεκαετίας, ολοκληρώνει και ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα της πορείας του, το «Histoire(s) du cinéma» (Ιστορία(ες) Σινεμά). Αποτελείται από τέσσερα διπλά επεισόδια, περιλαμβάνει ατάκες κι αποσπάσματα από γνωστές και μη, ταινίες και θεωρείται μια κινηματογραφημένη κριτική για το σινεμά του 20ού αιώνα. Η ταινία παρουσιάστηκε στις Κάννες το 1997, στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα» (Un Certain Regard).

Η αγάπη του Godard για το σινεμά είναι ανεξάντλητη γι’ αυτό και παραμένει ενεργός μέχρι και σήμερα. Το πιο πρόσφατο φιλμ του, το «Socialism», κυκλοφόρησε το 2010, κάνοντας πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών. Ο ίδιος βέβαια έχει απομυθοποιήσει το σύστημα, ακόμα και το ιστορικό φεστιβάλ της Γαλλικής Ριβιέρας.

«Στην αρχή πίστευα πολύ στο φεστιβάλ, αλλά πλέον γίνεται μόνο για τη διαφήμιση. Οι άνθρωποι έρχονται στις Κάννες μόνο και μόνο για να προωθήσουν το φιλμ τους, κι όχι γιατί έχουν να πουν κάτι ουσιαστικό. Ωστόσο τρεις μέρες στις Κάννες, παρέχουν διαφήμιση αρκετή για ολόκληρο το χρόνο».

Ενδεικτική Φιλμογραφία: «Charlotte και Jules» (1960), «Με κομμένη την Ανάσα» (1960), «Η Κυρία Θέλει Έρωτα» (1961), «Ζούσε τη Ζωή της» (1962), «Ο Μικρός Στρατιώτης» (1963), «Οι Καραμπινιέροι» (1963), «Η Περιφρόνηση» (1963), «Bande à part» (1964), «Μια Γυναίκα Παντρεμένη» (1964), «Αλφαβίλ» (1965), «Ο Τρελός Pierrot» (1965), «Αρσενικό, Θηλυκό» (1966), «Συνέβη στην Αμερική» (1966), «Δύο ή Τρία Πράγματα που Ξέρω γι’ Αυτήν» (1967), «Η Κινέζα» (1967), «Ένα Σαββατοκύριακο» (1967), «Un film comme les autres» (1968), « Le gai savoir» (1969), «Όλα Πάνε Καλά» (1972), «Numéro deux» (1975), «Ο Σώζων Εαυτόν Σωθήτω» (1980), «Το Πάθος» (1982), «Όνομα Κάρμεν» (1983), «Χαίρε Μαρία» (1985), «Ντετέκτιβ» (1985), «King Lear» (1987), «Aria» (1987), «Allemagne 90 neuf zéro» (1991), «Μότσαρτ για Πάντα» (1996), «Η Ελεγεία του Έρωτα» (2001), «Η Δική μας Μουσική» (2004), «Socialism» (2010), «Adieu au langage» (2013).

Πληροφορίες: Η νέα του ταινία «Adieu au langage», αναμένεται να κυκλοφορήσει το Φθινόπωρο του 2013 στις ελληνικές αίθουσες.

ΝΑΝΤΙΑ ΚΑΚΛΗ