Εσείς έχετε άραγε εθιστεί σε κάποιες από αυτές;

Έρευνα που έχει δημοσιευτεί το 2014 στο Nutrients το λέει καθαρά: ποσοστό της τάξεως μέχρι και του 20% φαίνεται πως έχει κάποιον διατροφικό εθισμό ή παρουσιάζει εθιστικές συμπεριφορές όσον αφορά το φαγητό του, με τον αριθμό αυτό να είναι ακόμη υψηλότερος σε όσους πάσχουν από παχυσαρκία. 

Τι σημαίνει λοιπόν εθισμός στο φαγητό; Πρόκειται για έναν εθισμό, παρόμοιο με αυτούς που παρουσιάζουν κάποιοι άνθρωποι σε ουσίες σύμφωνα με έρευνα του 2011 που δημοσιεύτηκε στο Current Drug Abuse Reviews. Όσοι, μάλιστα, αναφέρουν κάποιον εθισμό σε τροφή, δηλώνουν ανίκανοι να ελέγξουν την κατανάλωσή της.

Να τονίσουμε, όμως, ότι δεν εθιζόμαστε σε οποιαδήποτε τροφή. Κάποιες τροφές είναι πολύ πιο πιθανό να προκαλέσουν συμπτώματα εθισμού από άλλες, γι’ αυτό άλλωστε και δεν ακούτε συχνά κάποιον να έχει εθιστεί στο… μπρόκολο.

Το 2015, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που μελέτησαν την με συμπτώματα εθισμού συμπεριφορά 518 ανθρώπων, χρησιμοποιώντας την Yale Food Addiction Scale σαν σημείο αναφοράς έκαναν το εξής: έδωσαν σε όλους τους συμμετέχοντες μια λίστα με 35 τρόφιμα, τόσο επεξεργασμένα, όσο και ανεπεξέργαστα. Οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν την πιθανότητα να αντιμετωπίσουν πρόβλημα με κάποια από τις 35 τροφές σε μια κλίμακα από το 1 ως το 7 (όπου 7 εξαιρετικά εθιστική τροφή). Στο πλαίσιο της μελέτης, περίπου το 7-10% των συμμετεχόντων διαγνώστηκε με εθισμό, ενώ το 92% παρουσίασε συμπεριφορές με εθιστική τάση προς κάποιες τροφές. Με βάση αυτές τις αξιολογήσεις, δείτε ποιες είναι οι πιο εθιστικές τροφές, οι οποίες στην πλειοψηφία τους είναι επεξεργασμένες, με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή λιπαρά ή και τα δύο.

πίτσα (4,01)

σοκολάτα (3,73)

πατατάκια (3,73)

μπισκότα (3,71)

παγωτό (3,68)

τηγανητές πατάτες (3,60)

τσίζμπεργκερ (3,51)

αναψυκτικά (όχι διαίτης) (3,29)

κέικ (3,26)

τυρί (3,22)

μπέικον (3,03)

τηγανητό κοτόπουλο (2,97)

rolls (2,73)

ποπ κορν με βούτυρο (2,64)

δημητριακά πρωινού (2,59)

ζαχαρωτά γλυκά (2,57)

μπριζόλα (2,54)

μάφιν (2,50)

αγγούρι (1,53)

καρότο (1,60)

φασόλια (χωρίς σάλτσα) (1,63)

μήλα (1,66)

καστανό ρύζι (1,74)

μπρόκολο (1,74)

μπανάνες (1,77)

σολομός (1,84)

καλαμπόκι χωρίς αλάτι ή βούτυρο (1,87)

φράουλες (1,88)

γκρανόλα (1,93)

νερό (1,94)

απλά κράκερ (2,07)

πρέτσελ (2,13)

στήθος κοτόπουλου (2,16)

αυγά (2,18)

ξηροί καρποί (2,47)

Όπως φαίνεται, οι ολόκληρες φυσικές τροφές είναι πολύ λιγότερο εθιστικές από τις επεξεργασμένες. Τι είναι αυτό, όμως, που κάνει το junk food πιο εθιστικό;

Υπάρχουν βιοχημικοί λόγοι που μπορεί να χάνουμε τον έλεγχο στην κατανάλωση κάποιων τροφών. Οι επεξεργασμένες τροφές συνήθως παρασκευάζονται έτσι ώστε να έχουν ιδιαίτερη γεύση και να είναι νόστιμες, με πρόσθετη ζάχαρη, λιπαρά, αλάτι. Ταυτόχρονα, περιέχουν πολλές θερμίδες και προκαλούν σημαντικές ανισορροπίες στο σάκχαρο του αίματος. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να μας προκαλέσουν τις λεγόμενες λιγούρες.

Τον μεγαλύτερο, όμως, ρόλο παίζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ο οποίος έχει ένα κέντρο επιβράβευσης που εκκρίνει ντοπαμίνη και άλλες χημικές ουσίες που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά. Αυτό το κέντρο εξηγεί γιατί μερικοί άνθρωποι νιώθουν καλά όταν τρώνε.

Η κατανάλωση επεξεργασμένου junk food απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά σε σχέση με τις ανεπεξέργαστες τροφές κι αυτό πυροδοτεί ακόμη μεγαλύτερη επιβράβευση στον εγκέφαλο.

Ο εγκέφαλος με τη σειρά του αναζητά ακόμη περισσότερη επιβράβευση, δημιουργώντας λιγούρες γι’ αυτές τις τροφές. Και κάπως έτσι ξεκινά ένας φαύλος κύκλος που χαρακτηρίζεται ως εθιστική συμπεριφορά.

Το καλύτερο, λοιπόν, που μπορείτε να κάνετε είναι να χτίσετε τη διατροφή σας με περισσότερες φυτικές, ολόκληρες τροφές με ένα μόνο συστατικό, ώστε να μειώσετε την πιθανότητα εμφάνισης εθισμού. Οι τροφές αυτές απελευθερώνουν τις σωστές ποσότητες χημικών στον εγκέφαλο, χωρίς να πυροδοτούν την ανάγκη για υπερκατανάλωση και συνήθως είναι οι πιο υγιεινές που μπορούμξε να καταναλώσουμε. Δοκιμάστε το!