«Ο άνθρωπος αντίγραφο», το εμβληματικό μυθιστόρημα του νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου, μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον Denis Villeneuve, με πρωταγωνιστές τους Jake Gyllenhaal, Isabella Rossellini και Melanie Laurent.

Η ταινία, ισπανοκαναδικής συμπαραγωγής με τον τίτλο «Enemy» θα προβληθεί στο διαγωνιστικό τμήμα του κινηματογραφικού φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν (2028 Σεπτεμβρίου) και μας έδωσε την αφορμή να θυμηθούμε το εν λόγω βιβλίο του Σαραμάγκου που θεωρείται ότι ανήκει στα καλύτερα έργα της ώριμης περιόδου του.

Η περίληψη του βιβλίου έχει ως εξής: «O Τερτουλιάνο Μάσιμο Αφόνσο, καθηγητής της Ιστορίας σε γυμνάσιο, ζει μόνος και πλήττει.Yπήρξε παντρεμένος και δεν θυμάται τι τον οδήγησε στο γάμο, πήρε διαζύγιο και τώρα δεν θυμάται ούτε τους λόγους για τους οποίους χώρισε, ενώ την Ιστορία τη βλέπει εδώ και καιρό ως μια κόπωση χωρίς νόημα και μια αρχή χωρίς τέλος.

Ένα βράδυ, παρακολουθώντας μια ταινία στο βίντεο, ανακαλύπτει ότι υπάρχει στην ίδια πόλη ένας απόλυτος δίδυμος, ένας σωσίας, ένα αντίγραφό του. Η αφήγηση αυτή είναι η ιστορία της αναζήτησης καθώς και της ανακάλυψης αυτού του άλλου, αλλά και των συνεπειών που έχει η υπόθεση αυτή για τον Τερτουλιάνο Μάσιμο Αφόνσο, ο οποίος δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος…

Για πολλούς το καλύτερο μυθιστόρημα της ωριμότητας του μεγάλου Νομπελίστα συγγραφέα».

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Γιος κι εγγονός ακτημόνων αγροτών, ο Ζοζέ Σαραμάγκου γεννήθηκε στο χωριό Αζινιάγκα, στην επαρχία Ριμπατέζου, στις 16 Νοεμβρίου του 1922. Παρακολούθησε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (γενική και τεχνική), την οποία όμως, για οικονομικούς λόγους, δεν μπόρεσε να συνεχίσει. Η πρώτη του δουλειά ήταν σιδηρουργός, ενώ κατόπιν άσκησε διάφορα επαγγέλματα: σχεδιαστής, υπάλληλος υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, μεταφραστής, εκδότης, συγγραφέας, δημοσιογράφος. Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα (Γη της αμαρτίας), το 1947, ενώ ακολούθησε μεγάλο διάστημα χωρίς άλλες δημοσιεύσεις, ως το 1966. Εργάστηκε για δώδεκα χρόνια σε εκδοτικό οίκο, στη λογοτεχνική διεύθυνση και τη διεύθυνση παραγωγής. Το 1972 και 1973 συμμετείχε στη σύνταξη της εφημερίδας Diário de Lisboa, όπου υπήρξε πολιτικός σχολιαστής, ενώ ταυτόχρονα συντόνιζε για ένα χρόνο το πολιτιστικό ένθετο της ίδιας εφημερίδας. Έλαβε μέρος στην πρώτη διεύθυνση της Πορτογαλικής Ένωσης Συγγραφέων και υπήρξε πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης της Πορτογαλικής Κοινωνίας Συγγραφέων την περίοδο 1987-1994. Από το Φεβρουάριο του 1993, εκνευρισμένος με την Εκκλησία της Πορτογαλίας, εγκατέλειψε την πατρίδα του και αποφάσισε να ζει στο νησί Λανθαρότε, του αρχιπελάγους των Καναρίων, στην Ισπανία. Το 1998 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Πέθανε το 2010.

Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο, Ιστορία της Πολιορκίας της Λισαβόνας, Η πέτρινη σχεδία, Περί τυφλότητος, Όλα τα ονόματα, Η σπηλιά, Ο άνθρωπος αντίγραφο, Περί φωτίσεως, Περί θανάτου, Η ιστορία της άγνωστης νήσου, Κάιν, το παιδικό παραμύθι Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου, το αυτοβιογραφικό Μικρές αναμνήσεις, το αφήγημα Το ταξίδι του ελέφαντα και δύο συλλογές με κείμενα που γράφτηκαν για το blog του, Το τετράδιο και Το τελευταίο τετράδιο, όλα σε μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά.

Πληροφορίες: «Ο άνθρωπος αντίγραφο» του Ζοζέ Σαραμάγκου, μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Καστανιώτη.