Το ψωμί είναι το κατ’ εξοχήν παγκόσμιο προϊόν διατροφής και σήμερα… γιορτάζει! Η Παγκόσμια Ημέρα Άρτου έχει θεσπιστεί κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου και το click@Life την τιμάει.

Το ψωμί είναι διαχρονικό, γεμάτο θρεπτικά συστατικά και το συναντάμε σε κάθε γωνιά της Γης και σε κάθε πολιτισμό. Γνωστό και ως «η ουσία της ζωής», παρασκευάζεται εδώ και 30.000 χρόνια, θεωρείται πλήρης τροφή και βασικό βοηθητικό τρόφιμο σε περιόδους ακραίας διατροφικής ένδειας.

Πρόκειται για το κατ’ εξοχήν παγκόσμιο προϊόν διατροφής και σήμερα… γιορτάζει! Η Παγκόσμια Ημέρα Άρτου τιμάται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Αρτοποιών και Ζαχαροπλαστών (UIB) και με κεντρικό σύνθημα «Φτιάξτε ψωμί μόνοι σας ή αγοράστε το από τον φούρνο της γειτονιάς σας».

Μάλιστα, δεν είναι τυχαίο πως η Παγκόσμια Ημέρα ψωμιού συμπίπτει με την παγκόσμια ημέρα διατροφής, αφού το ψωμί αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της διατροφής μας. Ειδικοί έχουν κατά καιρούς τονίσει την σπουδαιότητα και την διατροφική αξία του και η σημερινή γιορτή είναι η καλύτερη ευκαιρία για να την δούμε πιο αναλυτικά, όπως και τα είδη του.

Το ψωμί είναι η βασική τροφή στην Ευρώπη, αλλά και στους πολιτισμούς της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής (όπου έχει σχήμα πίτας) και της Βόρειας Αφρικής, σε αντίθεση με την ανατολική Ασία, όπου η βασική τροφή είναι το ρύζι. Παρασκευάζεται βασικά από αλεύρι και νερό, με την προσθήκη αλατιού και διογκωτικών, όπως είναι η μαγιά και η μαγειρική σόδα, αν και μπορεί να περιέχει και άλλα υλικά, όπως γάλα, αυγά, μπαχαρικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς ή σπόρους.

Συνήθως, το ψωμί φτιάχνεται από αλεύρι σίτου και νερό, αναμειγμένο με μαγιά. Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε γλουτένη, το μαλακό σιτάρι είναι το πιο κοινό είδος δημητριακού που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του.

Η διατροφική του αξία

Τα δημητριακά αποτελούν τη βάση στην πυραμίδα της ισορροπημένης διατροφής και όλο και περισσότερες μελέτες αποδεικνύουν τη σπουδαιότητα της καθημερινής τους κατανάλωσης, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά την καθημερινή τους κατανάλωση για τη διατήρηση της υγείας μας.

Έχουν ακουστεί διάφορα για την συμβολή του ψωμιού στην αύξηση του σωματικού βάρους και την επίδραση που έχει σε διαφορές παθήσεις, γι’ αυτό καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο. Βασικά, η θρεπτική αξία του ψωμιού εξαρτάται από το αλεύρι που χρησιμοποιείται, και το βαθμό επεξεργασίας του κατά την παραγωγική διαδικασία.

Το πιο θρεπτικό ψωμί είναι εκείνο που παρασκευάζεται από αλεύρι ολικής αλέσεως, στο οποίο περιέχονται σημαντικές ποσότητες βιταμινών και ανόργανων συστατικών, διότι κατά την επεξεργασία του σίτου δεν αφαιρείται το φύτρο και το πίτουρο. Επίσης είναι ιδιαίτερα χαμηλό σε περιεκτικότητα ζάχαρης και λιπαρών, πλούσια πληγή σύνθετων υδατανθράκων (για ενέργεια στον οργανισμό και την καλή λειτουργία του εντέρου), πρωτεϊνών (για την ανάπτυξη και συντήρηση του μυϊκού συστήματος ) και βιταμινών, κυρίως του συμπλέγματος Β (με σημαντικές ιδιότητες για τον οργανισμό μας), ενώ οι ίνες του μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα.

Μια διατροφή πλούσια σε ψωμί ολικής αλέσεως και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, προφυλάσσει σημαντικά από καρδιακά νοσήματα, ορισμένες μορφές καρκίνου, υπέρταση και διαβήτη.

Το μέτρο στην κατανάλωση του ψωμιού και ο σωστός συνδυασμός του με άλλες τροφές, αποτελούν το κλειδί για μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

Τα είδη του ψωμιού

Για την παρασκευή ψωμιού, πέρα από αλεύρι από μαλακό σιτάρι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αλεύρι από άλλα είδη σιταριού (π.χ. σκληρό, δίκοκκο, όλυρα), καθώς και από σίκαλη, κριθάρι, καλαμπόκι και βρώμη, τα οποία συνήθως -αλλά όχι πάντα- αναμιγνύονται με αλεύρι σίτου.

Έτσι, υπάρχει πλέον σήμερα μεγάλη ποικιλία από είδη ψωμιού, μερικά από τα οποία παρατίθενται παρακάτω:

Λευκό ψωμί: Από αλεύρι που περιέχει μόνο τον κεντρικό πυρήνα των σιτηρών (ενδοσπέρμιο).

Μαύρο ψωμί: Από αλεύρι που προέρχεται από το ενδοσπέρμιο και από 10% πίτουρο.

Ψωμί ολικής αλέσεως: Περιέχει το σύνολο του κόκκου του σιταριού (ενδοσπέρμιο, πίτουρο, φύτρο).

Πολύσπορο: Υψηλής θρεπτικής αξίας ψωμί, πλούσιο σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, αμινοξέα και θρεπτικά συστατικά. Παρασκευάζεται από διάφορα είδη δημητριακών, όπως σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι, σπόρους κεχριού, παπαρούνας, ηλιόσπορου κ.ά.

Χωριάτικο: Από αλεύρι, το οποίο παράγεται αποκλειστικά και μόνο από σκληρό σιτάρι και έχει χρυσοκίτρινο χρώμα.

Ψωμί καλαμποκιού: Από αλεύρι καλαμποκιού, το οποίο παράγεται από την άλεση του αραβόσιτου, έχει έντονο κίτρινο χρώμα, απαλή υφή και νόστιμη γεύση.

Ψωμί σίκαλης: Από αλεύρι σίκαλης, το οποίο έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες από πολλούς κοινούς τύπους ψωμιού και συχνά είναι πιο σκούρο στο χρώμα, ανάλογα με τον τύπο του άλευρου που χρησιμοποιείται και την προσθήκη χρωστικών. Συνήθως είναι πυκνότερο από το ψωμί που γίνεται από αλεύρι σίτου, ενώ έχει περισσότερες φυτικές ίνες από το λευκό ψωμί.

Υπάρχει επίσης το βιολογικό ψωμί, που έχει παρασκευαστεί από αλεύρι βιολογικής προέλευσης, το οποίο έχει παραχθεί από σιτηρά που έχουν καλλιεργηθεί βιολογικά.

Υπάρχουν επίσης και άλλων ειδών ψωμιά, ανάλογα με τα συστατικά που τους έχουν προστεθεί στο αλεύρι: ελιόψωμο, σταφιδόψωμο, καρυδόψωμο, τυρόψωμο κ.ά.

Πόπη Αθανασοπούλου

[email protected]