Την ερχόμενη Κυριακή ολοκληρώνεται και επίσημα μια πλήρης, και αναγκαστικά παρατεταμένη, κινηματογραφική χρονιά σε συνθήκες πανδημίας.

Το αποτέλεσμα αυτή της σίγουρα όχι πλούσιας σε αριθμό παραγωγών χρονιάς είναι μια ιστορική στιγμή για τις υποψηφιότητες των βραβείων Oscars, δύο γυναίκες διεκδικούν για πρώτη φορά στην ιστορία της Ακαδημίας το βραβείο  Καλύτερης  Σκηνοθεσίας. Η Chloé Zhao (Nomadland) και η Emerald Fennell (Promising Young Woman) «σπάνε» μια κακή παράδοση που μετρά πάνω από 90 χρόνια και διεκδικούν ένα ανδρικό βραβείο.

Στα 93 χρόνια της ιστορίας της Ακαδημίας, μόνο πέντε γυναίκες έχουν ποτέ προταθεί υποψήφιες στην κατηγορία καλύτερης Σκηνοθεσίας.

Πρόεκειται για τις: Lina Wertmüller (1976 «Seven Beauties»), Jane Campion (1993 «Το πιάνο»), Sofia Coppola (2003 «Lost in Translation»), Kathryn Bigelow (2009 »The Hurt Locker») και Greta Gerwig (2017 «Lady Bird»).

Oscars 2021: Από τον Borat μέχρι τον Boseman, 19 πράγματα που δεν ξέρατε

Η σκηνοθέτης της ταινίας «Lady Bird» Greta Gerwig ήταν η τελευταία γυναίκα που ήταν υποψήφια στην κατηγορία το 2018, ενώ η σκηνοθέτης της ταινία «The Hurt Locker» Kathryn Bigelow είναι η μόνη γυναίκα που έχει κερδίσει το βραβείο, το 2010.

Επιπλέον, οι Zhao και Fennell είναι επίσης υποψήφιες  για το βραβείο Διασκευασμένου και Πρωτότυπου Σεναρίου αντίστοιχα. Εάν και οι δύο κερδίσουν, θα σηματοδοτήσει την πρώτη φορά στην ιστορία των Oscars που οι γυναίκες κερδίζουν και τις δύο κατηγορίες σεναρίων. Μετά την Diablo Cody με το «Juno» το 2008, καμία γυναίκα δεν έχει κερδίσει καμία από τις κατηγορίες γραφής των Oscars .

Ωστόσο, άλλες δύο γυναίκες διεκδικούν επίσης άλλο ένα σημαντικό βραβείο στην τελετή απονομής των φετινών βραβείων. Η ταινία «The Man Who Sold His Skin» της Kaouther Ben Hania και η ταινία  «Quo Vadis, Aida?» της Jasmila Zbanic είναι οι υποψηφιότητες της Τυνησίας και της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης για τι βραβείο Διεθνούς Ταινίας.

Τι κοινό έχουν όμως αυτές οι τέσσερις γυναίκες, πέρα από τις εξαιρετικές ταινίες που έφτασαν στα βραβεία Oscars;

«Δεν είμαι χωρίς σπίτι, είμαι χωρίς στέγη»

Ένα docudrama που βασίζεται στο βιβλίο της Jessica Bruder «Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century», η ταινία « Nomadland» είναι φτιαγμένο για τη μνήμη, την μοναξιά, τα χρόνια που περνούν και τον τρόπο που λειτουργούν αυτοί οι παράγοντες σε μια σύγχρονη νομά  που αποφασίζει να ζήσει στο βαν της εξερευνώντας μια ζωή έξω από τη συμβατική κοινωνία.

Περιφέρεται μόνη και φυτεύεις τις «ρίζες» των αναμνήσεών της. «Ό,τι υπάρχει στη μνήμη μένει ζωντανό», όπως λέει και η ηρωίδα.

Η ιστορία βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός,  το κλείσιμο, τον Ιανουάριο του 2011, της ενός εργοστασίου γυψοσανίδας σε μια εργατική πόλη της επαρχιακής Νεβάδα, λόγω της μειωμένης ζήτησης για λαμαρίνα. Η ηρωίδα της ταινίας, η Fern (Frances McDormand), είχε ζήσει πολύ καιρό στην περιοχή με τον σύζυγό της, Bo, ο οποίος εργαζόταν για την εταιρεία, στο ορυχείο. Αφού πέθανε, έμεινε στην περιοχή, αλλά όταν έκλεισε το εργοστάσιο την έδιωξαν και αναγκάστηκε να φύγει. Παρόλα αυτά θέλει στην περιοχή, περιφερόμενη, γι’ αυτό και αποφασίζει να ζήσει στο βαν της.

Η ταινία περιλαμβάνει επίσης το σήμα κατατεθέν της Chloe Zhao, που την σκηνοθετεί. Χρησιμοποιεί μη επαγγελματίες ηθοποιούς μαζί με έμπειρους αστέρες όπως η Frances McDormand.  Ο χρόνος που αφιερώνεται σε εκείνους που βρίσκονται έξω από τη φούσκα του Χόλιγουντ οδηγεί σε νέες ιστορίες τις οποίες στη συνέχεια ξαναγράφει και κινηματογραφεί.

Η λειτουργία της μνήμης στις ταινίες «Nomadland» και «Minari»

Το βρετανικό metoo

Αν το κίνημα του metoo απαιτεί μια ειλικρινή «κατεδάφιση» των κοινωνικών συμβάσεων και την αναγέννησή τους ζητώντας όμως πολλή δουλειά από την κοινωνία, η ηρωίδα της ταινίας «Promising Young Woman», Cassie, δεν είναι διατεθειμένη για αυτή τη λύση. Δεν είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις.

Αντ 'αυτού προσπαθεί να εκδικηθεί τη μνήμη της φίλης της Nina, η οποία είχε πέσει θύμα βιασμού στο Πανεπιστήμιο με την τραγική της ιστορία να στοιχειώνει την Cassie σε τέτοιο βαθμό γίνεται εκείνη που καταλήγει να στοιχειώνει τους άλλους.

Το όνομα Cassie προέρχεται από το Κασσάνδρα υπογραμμίζοντας την κατάστασή της όχι μόνο ως προάγγελος της μοίρας, αλλά ως καταραμένη γυναίκα. Η ηρωίδα είναι παθιασμένα ακραία και εμμονική, ώστε να έχει μια ελπίδα να ανατρέψει την αδικία σε μια ταινία που ορίζεται ως πολύχρωμο revenge fantasy.

Ο βρετανικός δάκτυλος στα βραβεία Oscar

Η οδυνηρή ιστορία της Βοσνίας

«Στην αρχή, όλοι προσπαθούν να τους σώσουν όλους. Έπειτα ανησυχείς μόνο μήπως ο στρατός δεν έρθει στην πολυκατοικία σου. Μετά από αυτό, ενδιαφέρεσαι μόνο για τη δική σου μπροστινή πόρτα. Αυτό είναι ο πόλεμος. Μας συρρικνώνει ως ανθρώπινα όντα».

Με αυτά τα λόγια η Jasmila Zbanic συνοψίζει την εμπειρία και τις μνήμες του βοσνιακού πολέμου στους Financial Times. Η ταινία της «Quo Vadis, Aida?», ένα ιστορικό δράμα για ένα ιστορικό τραύμα, τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα, εστιάζει ακριβώς σε αυτό που περιγράφει η ίδια, στον τρόπο με τον οποίο ο πόλεμος μας κάνει μικρούς αναγκάζοντάς μας να προσπαθούμε να σώσουμε μονάχα την οικογένειά μας.

Και είναι σπαραχτικό όταν πρόκειται για μια μάνα που προσπαθεί να σώσει τους δύο γιους και τον άντρα της που αν και υπό την προστασία του ΟΗΕ τελικά, όπως ξέρουμε από την ιστορία, στην περιοχή εκτελέστηκαν από τις μονάδες του σερβικού στρατού και υπό τη διοίκηση του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς, πάνω από 8.000 Βόσνιοι μουσουλμάνοι.

(Η ταινία αν και πρόκειται για ένα συγκλονιστικό και πανάξιο για Oscar δράμα, βασίζεται σε πολύ σχολαστική ιστορική έρευνα της Zbanic. Δεν θα μπορούσε να κάνεις αλλιώς, όπως εξηγεί η ίδια στους FT, καθώς το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στη Βοσνία όπου η πλειοψηφία της Σερβικής Δημοκρατίας, την μία από τις δύο πολιτικές οντότητες που αποτελούν το κράτος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης,  συνηθίζεται να αρνούνται τη γενοκτονία της  Σρεμπρένιτσα. Η ταινία αν και αντιμετωπίστηκε με καχυποψία στις σερβικές περιοχές, δεν απαγορεύτηκε. Στη Σερβική Δημοκρατία, ή Δημοκρατίας της Σέρπσκα, οι αιθουσάρχες ήταν όμως νευρικοί με την προβολή της ταινίας.

Όσον αφορά την ίδια τη Σερβία, οι διανομείς ταινιών αγόρασαν όλες τις μεγάλες ταινίες από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας του περασμένου έτους εκτός από την ταινία της Zbanic, όπως εξηγεί η ίδια προσθέτοντας ότι η Σέρβα ηθοποιός Jasna Duricic, που παίζει την Aida, έχει επίσης χαρακτηριστεί ως προδότης στα εθνικιστικά μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο,  το streaming επέτρεψε στην ταινία να βγει από τα σύνορα ήσυχα, όπως λέει η ίδια. «Οι άνθρωποι μπορούν να παρακολουθήσουν την ταινία στα διαμερίσματα τους αντί να κινδυνεύουν να την δουν στον κινηματογράφο. Έτσι, είναι πιο εύκολο να αντισταθείς στην πολιτική πίεση», όπως λέει.)

Εμείς επιλέξαμε σε ποια ταινία θα δώσουμε το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας

Καμβάς από ανθρώπινο πόνο

Θέλοντας να δείξει στο κοινό πόσο δύσκολο είναι ένας πρόσφυγας να κινείται σε όλο τον κόσμο, σε σύγκριση και σε αντιπαράθεση με την κυκλοφορία των εμπορευμάτων, η Kaouther Ben Hania φτιάχνει μια ταινία που αν και βασίζεται σε μια υπερβολή «μιλάει» στην καρδιά του προσφυγικού προβλήματος.

Στην ταινία «The Man Who Sold His Skin», ο Sam, ένας Σύριος πρόσφυγας συμφωνεί να μετατρέψει το σώμα του σε ανθρώπινο καμβά και να προβληθεί σε ευρωπαϊκές γκαλερί σε μια προσπάθεια να βγει από την χώρα που βρίσκεται και να προσεγγίσει το Βέλγιο όπου βρίσκεται η αγαπημένη του.

 Η ταινία είναι εμπνευσμένη από το πραγματική ιστορία του Tim Steiner, ο οποίος συμφώνησε να γίνει τατουάζ στην πλάτη του από τον Βέλγο καλλιτέχνη Wim Delvoye και στη συνέχεια να πουληθεί σε έναν γερμανό συλλέκτη τέχνης.

«Δεν είναι μόνο πιο εύκολο για την τέχνη να κινείται, αλλά είναι ευκολότερο για τα πάντα - για τα αγαθά, για τα ζυμαρικά, για τα φρούτα, για το άρωμα, για τη μόδα», σημειώνει η Kaouther Ben Hania στο BBC εξηγώντας πως σκοπός της ταινίας είναι να μεταφέρει την εμπειρία της προσφυγικής ζωής ενός ανθρώπου του οποίου η ζωή ήταν φυσιολογική και ανετράπη γιατί δεν γεννήθηκε «στο σωστό μέρος» του κόσμου.

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ- [email protected]