Η χημικός και δημιουργός του beauty brand Kalyka, Κάλλια Βαλλιανάτου, μας λύνει τις απορίες σχετικά με το υαλουρονικό οξύ, για να ξέρουμε τι βάζουμε στο δέρμα μας.

Όσα περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο περισσότερο μπορούμε να κατανοούμε και λίγο πιο πολύπλοκες έννοιες. Κι επειδή η γνώση είναι το βασικό μας όπλο, η χημικός και δημιουργός των Kalyka Cosmetics, Κάλλια Βαλλιανάτου, μας εξηγεί λίγο καλύτερα τι είναι και πώς δρα το υαλουρονικό οξύ (hyaluronic acid, HA), ενώ μας βοηθά να ξεχωρίσουμε τι είναι υαλουρονικό νάτριο (sodium hyaluronate) και υαλουρονικό οξύ χαμηλού μοριακού βάρους (Low molecular weight hyaluronan LMW HA).

• Υαλουρονικό οξύ – Τι είναι;

Οι Karl Meyer και John Palmer που το απομόνωσαν για πρώτη φορά το 1934, έδωσαν το όνομα από τη σύνθεση των λέξεων ύαλος (λόγω της διαύγειάς του) και ουρονικό οξύ. Χημικά (1), είναι μία γλυκοζαμινογλυκάνη, δηλαδή ένας πολυσακχαρίτης. Πολύ απλά μία μεγάλη ένωση, η οποία αποτελείται από μία χημική μονάδα (δισακχαρίτης) που επαναλαμβάνεται πολλές φορές η μία δίπλα στην άλλη. Το υαλουρονικό οξύ υπάρχει φυσικά στο σώμα μας. Έχει βρεθεί ότι σε έναν ενήλικα 70 κιλών, βρίσκονται περίπου 15 γραμμάρια υαλουρονικού οξέος. Από αυτά, τα 8 περίπου βρίσκονται στο δέρμα (2).

 Πώς δρα: Έχει μια ιδιαίτερη χημική δομή (2) η οποία του δίνει την εκπληκτική δυνατότητα να «τραβήξει», να συγκρατήσει αποτελεσματικά (και να διατηρήσει) 1000 φορές το βάρος του σε νερό (!). Το γεγονός αυτό του δίνει μεγάλη βιοσυμβατότητα και το χαρακτηρίζει ως υλικό με μεγάλη υγροσκοπική ικανότητα (3). Σε τι μας βοηθάνε αυτές οι ιδιότητες; Μπορεί να διατηρεί και να ρυθμίζει την ισορροπία του νερού. Επιπλέον (4), λειτουργεί ως λιπαντικό, γεμίζει τα κενά και προφυλάσσει το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται από απότομα χτυπήματα (shock absorber).

Γιατί είναι καλό για το δέρμα μας: Το υαλουρονικό οξύ είναι από τα βασικά δομικά συστατικά του δέρματός μας, μαζί με το κολλαγόνο και την ελαστίνη. Πρακτικά, συγκρατεί της ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης σε μια συγκεκριμένη και σταθερή δομή, βοηθώντας παράλληλα να γίνεται η ανανέωσή τους με έναν συγκεκριμένο ρυθμό (5). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με όλες τις ιδιότητες που αναφέραμε παραπάνω, οδηγούν σε πιο απαλό, λείο και λαμπερό δέρμα.

Τι αλλάζει με το χρόνο και την έκθεση στο περιβάλλον (6): Στην επιδερμίδα (epidermis) το υαλουρονικό οξύ αφενός μειώνεται ποσοτικά, αφετέρου ελαττώνεται το μέγεθός του. Αυτό έχει ως συνέπεια να μην υπάρχει πλέον σε μεγάλη ποσότητα το υλικό το οποίο «κρατάει» νερό, άρα μειώνεται η ενυδατική ικανότητα της επιδερμίδας.

Στο χόριο (dermis) το υαλουρονικό οξύ αυξάνεται. Αυτό μπορεί να ακούγεται καλό στην αρχή, θυμάστε όμως τι λέγαμε παραπάνω για την ανανέωση των δομικών συστατικών του δέρματος; Τα συστατικά της επιδερμίδας, βρίσκονται σε μια διαρκή ισορροπία (7) η οποία προσαρμόζεται ανάλογα με τις συνθήκες. Όταν λοιπόν αυξάνεται υπερβολικά ένα συστατικό, η ισορροπία αυτή αλλάζει. Πρακτικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι τα δομικά συστατικά της επιδερμίδας χάνουν την αρχική ισορροπία με την οποία ανανεώνονταν.

• 
  Υαλουρονικό Νάτριο – Τι είναι;

Αν παρατηρήσουμε την ετικέτα ενός καλλυντικού που περιέχει υαλουρονικό οξύ, θα δούμε ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων γράφει sodium hyaluronate. Το υαλουρονικό νάτριο είναι το αλάτι του υαλουρονικού οξέος με Νάτριο. Η μόνη διαφορά του με το υαλουρονικό οξύ είναι ότι φεύγει ένα υδρογόνο και τη θέση του παίρνει ένα νάτριο.

Γιατί οι παρασκευαστές καλλυντικών χρησιμοποιούν το υαλουρονικό νάτριο αντί για το υαλουρονικό οξύ; Η προσθήκη του νατρίου στην ένωση δεν αλλάζει τις θετικές της ιδιότητες – και πάλι θα συγκρατεί πολλές φορές το βάρος του σε νερό. Χημικά όμως το υαλουρονικό νάτριο είναι πιο σταθερό, οξειδώνεται δυσκολότερα και επιπλέον είναι περισσότερο ευδιάλυτο στο νερό. Όλα τα παραπάνω λύνουν κυρίως πρακτικά ζητήματα, καθώς το αποτελεί μια σταθερή πρώτη ύλη που δε θα χαλάσει γρήγορα – ένα μεγάλο πλεονέκτημα για τους παρασκευαστές καλλυντικών.

• Υαλουρονικό οξύ χαμηλού μοριακού βάρους (LMW HA) – Τι είναι;

Το υαλουρονικό οξύ, είτε παράγεται φυσικά στο σώμα μας, είτε με το βιοτεχνολογικό τρόπο παρασκευής του εργαστηριακά, είναι μία ένωση πολύ μεγάλη και γι’ αυτό έχει μεγάλο μοριακό βάρος. Για να μην μπερδευτούμε πολύ, δε θα εξηγήσουμε εδώ τι ακριβώς είναι μοριακό βάρος. Το μόνο που θα συγκρατήσουμε είναι ότι αποτελεί ένδειξη του μεγέθους μιας ένωσης (μεγάλη ένωση, μεγάλο μοριακό βάρος). Καθώς λοιπόν το δέρμα μας είναι από τη φύση του λιπόφιλο, που σημαίνει ότι αγαπάει πιο πολύ τις λιπαρές ουσίες, μία ένωση που αγαπάει πολύ το νερό (όπως το υαλουρονικό) σε συνδυασμό με το μεγάλο της μέγεθος, θα περιοριστεί στα ανώτερα στρώματα της επιδερμίδας. Η σκέψη λοιπόν είναι, πώς θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε τις ενυδατικές ικανότητες που έχει το υαλουρονικό οξύ και στα βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας;

Με την πρόοδο της τεχνολογίας και την ανάπτυξη χημικών μεθόδων, αυτό που οι βιοτεχνολόγοι κατάφεραν να κάνουν (8) είναι πρακτικά, να «κόψουν» το υαλουρονικό οξύ σε μικρότερες ενώσεις. Το υαλουρονικό οξύ είναι μια επανάληψη της ίδιας χημικής δυάδας πολλές φορές. Αν αυτή η δυάδα δεν επαναλαμβάνεται τόσες πολλές φορές (n : μικρό) Τότε:

• Οι μικρότερες ενώσεις υαλουρονικού εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να συγκρατούν νερό πολλές φορές το βάρος τους.
• Αφού είναι μικρότερες έχουν την ιδιότητα να προχωρήσουν με ασφάλεια και σε βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας, μεταφέροντας το νερό και εκεί.

Με τον τρόπο αυτό, τα οφέλη της χρήσης του υαλουρονικού οξέος δεν περιορίζονται στην επιφάνεια, αλλά και στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος.

Στη σειρά καλλυντικών KALYKA, η ειδικός και η ομάδα της, έχουν επιλέξει να ενσωματώσουν στη φόρμουλα της κρέμας γαρδένια το υαλουρονικό οξύ χαμηλού μοριακού βάρους. Η κρέμα γαρδένια είναι ένα βασικό προϊόν για κανονικές προς ξηρές επιδερμίδες. Τα συστατικά της αποτελούν ένα πλήρες σύνολο, με το καθένα από αυτά να προσφέρει ενυδάτωση στη διψασμένη επιδερμίδα, ή/και αντιγήρανση.

3 SOS tips για να χρησιμοποιούμε σωστά τα καλλυντικά προϊόντα με υαλουρονικό οξύ
Πολλές φορές με έχουν ρωτήσει «αφού το υαλουρονικό οξύ έχει τέτοιες ιδιότητες, γιατί σε εμένα φαίνεται να μη λειτουργεί, ή ακόμα και να φέρνει μικροπροβλήματα;». Αν κατανοήσουμε πολύ βασικά πράγματα για τη χημεία του δέρματός μας, άρα για τον ακριβή τύπο θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τα καλλυντικά μας πολύ πιο αποδοτικά.

Α) Αφού το υαλουρονικό οξύ έχει την ιδιότητα να τραβάει και να συγκρατεί νερό, αν το εφαρμόσουμε έτσι απλά σε αφυδατωμένο/ξηρό δέρμα, όχι απλώς δε θα βοηθήσει, αλλά θα «τραβήξει» και την ελάχιστη υγρασία που ήδη έχει το δέρμα από μόνο του. Άρα: Ειδικά τις περιόδους με χαμηλή υγρασία και ακόμα ειδικότερα για τα ξηρά δέρματα, πριν βάλουμε υαλουρονικό οξύ στο δέρμα μας φροντίζουμε να είναι λίγο νωπό – είτε με κάποιο αγαπημένο μας προϊόν, είτε με νερό. Αυτό δεν ισχύει τόσο για τα κρεμικά προϊόντα που ήδη έχουν ενυδατικούς παράγοντες που προετοιμάζουν το δέρμα, όπως η κρέμα γαρδένια που περιέχει LMW HA.

Β) Εάν εφαρμόσουμε υαλουρονικό οξύ από κάποιο πιο ειδικό προϊόν το οποίο δεν είναι η καθημερινή ενυδατική μας, θα πρέπει οπωσδήποτε στη συνέχεια να το «κλειδώσουμε» με κάποιο occlusive, δηλαδή ένα υλικό που θα συγκρατήσει την υγρασία στο δέρμα μας και δε θα το αφήσει να στεγνώσει. Στην πλειονότητά τους οι ενυδατικές κρέμες έχουν τέτοια συστατικά.

Γ) Ορισμένα δέρματα που είναι πιο ευαίσθητα μπορεί να κάνουν εύκολα φλεγμονές με λίγο πιο δραστικά υλικά. Καθώς γνωρίζουμε ότι η διεισδυτική ικανότητα του LMW HA είναι μεγαλύτερη, σε αυτές τις περιπτώσεις καλύτερα να περιοριστούμε (τουλάχιστον αρχικά) στο κλασικό υαλουρονικό οξύ με μεγάλο μοριακό βάρος. Θα δώσει τα οφέλη του στην επιφάνεια του δέρματός μας, αλλά είναι πολύ λιγότερο πιθανό να μας δημιουργήσε προβλήματα. Σε βάθος χρόνου αν θέλουμε μπορούμε να δούμε σταδιακά αν θα έχουμε ανοχή σε HA μικρότερου μοριακού βάρους.

Πηγές:

https://kalykacosmetics.com/yalouroniko/

(1) Weissmann B, Meyer K The structure of hyalobiuronic acid and of hyaluronic acid from umbilical cord. J Am Chem Soc 1954, 76, 1753.

(2) Rodriguez-Marquez C D, Arteaga-Marin S, Rivas-Sánchez A, Autrique-Hernández R, Castro-Muñoz R A Review on Current Strategies for Extraction and Purification of Hyaluronic Acid Int. J. Mol. Sci. 2022, 23, 6038.

(3) Water influences the stickiness of hyaluronan (phys.org)

(4) Toole BP. Hyaluronan: from extracellular glue to pericellular cue. Nat Rev Cancer 2004, 4, 528

(5) Syed Nasir Abbas Bukharia, Nur Liyana Roswandib, Muhammad Waqasc, Haroon Habibc, Fahad Hussaind, Shahzeb Khane, Muhammad Sohailf, Nor Amlizan Ramlib, Hnin Ei Thug, Zahid Hussain Hyaluronic Acid, a Promising Skin Rejuvenating Biomedicine: A Review of Recent Updates and Pre-clinical and Clinical Investigations on Cosmetic an Nutricosmetic Effects International Journal of Biological Macromolecules 2018, 9, 188

(6) Meyer LJ, Stern R. Age-dependent changes of hyaluronan in human skin. J Invest Dermatol 1994, 102, 385

(7) Papakonstantinou E, Roth M, Karakiulakis G Hyaluronic acid: A key molecule in skin aging Dermato-Endocrinology, 2012, 4:3, 253

(8) Bo Pang, Hao Wang, Hao Huang, Lizhi Liao, Yang Wang, Miao Wang, Guocheng D, Zhen Kang J. Agric. Food Chem. 2022, 70 (44), 14129