Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για τη νέα ταινία του Σκορτσέζε «Ο λύκος της Wall Street» στην οποία πρωταγωνιστεί ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο.

«Συχνά έχω την εντύπωση ότι έχω δαγκώσει πιο πολύ από όσο μπορούσα να μασήσω», ακούγεται κάποια στιγμή να λέει ένα πρόσωπο μέσα στο νέο φιλμ του Μάρτιν Σκορτσέζε «Ο Λύκος της Wall Street». Η απληστία, η αδηφάγος όρεξη για όλο και περισσότερα χρήματα, για πλουτισμό και εξουσία βρίσκεται στο επίκεντρο της αφήγησης αυτής της νέας πολυαναμενόμενης ταινίας (όπως διαφαίνεται και από το τρέιλερ).

Την αφθονία των χρημάτων συνοδεύει η αφθονία των γυναικών και η αφθονία των ναρκωτικών, μέσα σε ένα πλαίσιο άκρατου καταναλωτισμού, θεοποίησης του χρήματος και κυριαρχίας ενός ανεγκέφαλου υλισμού.

«Ο Λύκος της Wall Street» αφηγείται μια αληθινή ιστορία. Πρόκειται για τον έξαλλο βίο ενός πρώην χρηματιστή, του Τζόρνταν Μπέλφορντ (Λεονάρντο Ντι Κάπριο), ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ξεκίνησε την καριέρα του στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, πέρασε από διάφορα στάδια ανέλιξης και κατέληξε να αποκτήσει αμύθητα πλούτη, χάρη στο θράσος, την αποφασιστικότητα και τις ιδιαίτερες ικανότητές του στο συγκεκριμένο επάγγελμα.

Στα είκοσι έξι του χρόνια ο Τζόρνταν ήταν εκατομμυριούχος και η επιτυχία του ήταν τόσο γρήγορη και μεγάλη που τον αποκαλούσαν «Λύκο της Wall Street». Ωστόσο, την κατακόρυφη άνοδο ακολούθησε η κατακόρυφη πτώση η οποία άλλαξε ριζικά τη ζωή του πρώην «λύκου»…

«Ο Λύκος της Wall Street» αποτελεί ένα παράδειγμα ταινίας που δομείται πάνω σε μια οπτική μεταφορά. Κατά το ρώσο φορμαλιστή Boris Eichenbaum, «η σινέ-μεταφορά είναι ένα είδος οπτικής απόδοσης μιας λεκτικής μεταφοράς. Ο θεατής τη συλλαμβάνει γρήγορα επειδή τη γνωρίζει ήδη και έτσι μπορεί να την αποκωδικοποιήσει εύκολα».

Ο τοτεμισμός του τίτλου της ταινίας ανακοινώνει εξαρχής, εξάλλου, το πέρασμα της μεταφοράς από το λόγο στην εικόνα, η οποία θα υπογραμμίσει τα κοινά στοιχεία μεταξύ ενός λύκου και μιας περίπτωσης ανθρώπου, προσελκύοντας την προσοχή του θεατή στο οπτικό εφέ που δημιουργεί η αναλογική σχέση μεταξύ του παραπάνω ζώου, του Τζόρνταν και της παρέας του.

Η επίδειξη της λύσσας για όλο και περισσότερα (αναπαράσταση και του αμερικανικού ονείρου), η ωμότητα και τα πρωτόγονα ένστικτα αναπαρίστανται εύστοχα μέσα από τις εικόνες του Σκορτσέζε. Oι ήρωες του παθιάζονται για κατάκτηση και δύναμη, τα νεύρα τεντώνονται στις παρειές του προσώπου τους, δαγκώνουν και τρώνε με λύσσα σαν τα αγρίμια που τους τρέχουν τα σάλια και χτυπάνε το στήθος με τις γροθιές, ανακοινώνοντας μια νίκη.

Η λέξη «λύκος» προέρχεται από το ουσιαστικό «λύκη» που σημαίνει φως.  Από αρχαιοτάτων χρόνων και σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών, ο «λύκος» αποτελεί το σύμβολο της αγριότητας, της τόλμης, της εξυπνάδας, της ομορφιάς, της περηφάνιας, του ανδρισμού, της σεξουαλικής επιθυμίας.

Αυτά τα χαρακτηριστικά ενσωματώνονται εύστοχα μέσα στο φιλμικό κείμενο του Σκορτσέζε και αποτυπώνονται στις εκφράσεις του προσώπου και τις κινήσεις τους σώματος του πρωταγωνιστή Λεονάρντο Ντι Κάπριο. Ο λύκος διακρίνεται από σταθερότητα και  επιμονή στο στόχο του, εκδηλώνοντας μια υπέρμετρη δύναμη που δεν μπορεί να ελέγξει και για αυτό διασκορπίζει μια οργή και ένα πάθος (ή ένα οργισμένο πάθος) που ξεπερνά κάθε όριο.

Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο ταυτίζεται με όλα τα παραπάνω κατηγορήματα του λύκου και, ως ένας νέος Ρόμπερτ Ντε Νίρο, βρίσκεται στην κορυφή της αφήγησης καθοδηγώντας ένα κείμενο με θέρμη, ζήλο και τρέλα.

Το ξεπέρασμα του μέτρου εκδηλώνεται σε όλες τις πτυχές της ζωής του κεντρικού προσώπου, στο σεξ, στα ναρκωτικά, στις σχέσεις του με τις γυναίκες καθώς και στη σχέση του με το χρήμα.

Ο λύκος, επίσης, ζει ομαδικά, σε αγέλη και σύμφωνα με τους λαούς της Ανατολής, είναι ο προστάτης εναντίον των άλλων άγριων ζώων. Ο Ντι Κάπριο μεταμορφώνεται σε one man show που εκπλήσσει όλους τους θεατές που τον παρακολουθούν. είτε το πραγματικό κοινό είτε το κοινό της φιλμικής fiction. Οι τεχνικές πειθούς, η δύναμη του λόγου και το επιβλητικό παράστημα του «λύκου της Wall Street» αποτελούν βασικά στοιχεία της διήγησης που επιδεικνύονται ανάγλυφα σε κάθε ευκαιρία.

Ο Τζόρνταν ήταν ένας άνθρωπος που βασιζόταν στην ομάδα, ασκούσε ένα ρόλο εκπαιδευτή/coach, και εμψύχωνε την αγέλη του με το κυριαρχικό του ταπεραμέντο. Χαρακτηριστικά είναι τα ποικίλα πλάνα που τον δείχνουν να αγορεύει εμπρός σε ένα πλήθος το οποίο τον κοιτάζει έκπληκτο και με δέος.

Ακόμη πιο παραστατική είναι μια σκηνή όπου ο Τζόρνταν με κοστούμι και γραβάτα, εκπέμποντας το αέρα του επιτυχημένου, δίνει το καλό παράδειγμα σε μια ομάδα ανθρώπων πρόχειρα ή κακόμοιρα ντυμένων που δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο άλλο άκρο, των αποτυχημένων.

Η φόρμα της αφήγησης της ταινίας χαρακτηρίζεται από αρκετά τράβελινγκ, τα οποία ανοίγουν δρόμο στην κάμερα για να περάσει μέσα από τους πολυάριθμους οπαδούς του «λύκου», από ralentis αλλά και accélerés που οικειοποιούνται το ρυθμό της δράσης και τονίζουν τις εντυπώσεις. Ο πρωταγωνιστής συχνά μιλά σε «voice over» και δεν διστάζει να κοιτάξει κάποιες φορές κατάματα την κάμερα απευθύνοντας ένα βλέμμα στο θεατή.

Ο Σκορτσέζε βασιζόμενος στο ομώνυμο βιβλίο του Τζόρνταν Μπέλφορντ και στο σενάριο του Τέρενς Γουίντερ –σεναριογράφου της φημισμένης τηλεοπτικής σειράς «Οι Σοπράνος» και δημιουργού της σειράς «Boardwalk Empire»- επανέρχεται δυναμικά, αυτή τη φορά, στο κινηματογραφικό προσκήνιο, βυθίζοντάς μας στον κόσμο των χρηματιστών και καταδικάζοντας έμμεσα το ξεπέρασμα του μέτρου, την έλλειψη οποιασδήποτε ενοχής και την εξαλλοσύνη όλων των μεσιτών-χρηματιστών που πουλάνε επιδέξια «αέρα» και αναδεικνύονται σε νέοι γκάνγκστερ της σύγχρονης εποχής.

Και σε αυτήν την ταινία, όπως στα «Καλά Παιδιά» ή το «Καζίνο», την ξέφρενη επιτυχία και άνοδο ακολουθεί μια απότομη πτώση, φέρνοντας στην επιφάνεια ένα θέμα-εμμονή του σκηνοθέτη.

Παίζουν: Λεονάρντο Ντικάπριο, Τζόνα Χιλ, Μάργκο Ρόμπι, Μάθιου Μακόναχι, Τζον Φαβρό, Κάιλ Τσάντλερ, Ζαν Ντιζαρντέν, Πι Τζέι Μπερν, Κένεθ Τσόι, Ρομπ Ράινερ, Σπάικ Τζονζ.

Πληροφορίες: η ταινία «Ο λύκος της Wall Street» προβάλλεται από τις Seven, Σπέντζος Films.

Δήμητρα Γιαννακού