Ο Λευτέρης Γιοβανίδης μας συστήνει τον Ζαν Ρενέ Λεμουάν, τον Αϊτινό θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη με την κοφτερή πένα που εμπνέεται από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους και συγκαταλέγεται στις αξιοσημείωτες παρουσίες του σύγχρονου γαλλικού θεάτρου.

Γνωρίσαμε τον Ζαν Ρενέ Λεμουάν από τον μονόλογό του «Ιφιγένεια» που ανέβασε ο ίδιος, με ερμηνεύτρια τη Λένα Παπαληγούρα στο Από Μηχανής Θέατρο (έως τις 4/6). Τώρα ένας Έλληνας σκηνοθέτης, ο Λευτέρης Γιοβανίδης αναλαμβάνει να μας παρουσιάσει το έργο του  Λεμουάν «Μήδεια ένα μανιασμένο ποίημα» (27, 28, 29 και 30 Μαϊου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης). Η Δήμητρα Ματσούκα, σε μια μοναχική αναμέτρησή της με τη μοντέρνα Μήδεια του Λεμουάν, θα επιχειρήσει να αποκαλύψει τα πολλαπλά τραύματα της ηρωίδας, η οποία βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα εχθρικό τοπίο. Ο Λευτέρης Γιοβανίδης μας μιλά για αυτή τη διαδρομή.

Ποια χαρακτηριστικά έχει η Μήδεια του Ζαν-Ρενέ Λεμουάν και πόσο έχει «απομακρυνθεί» από το μύθο της;

Οι αρχαίοι κλασικοί αποτελούν πηγή έμπνευσης για τον Λεμουάν. Πέρα από τη Μήδεια, έχει γράψει και ένα μονόλογο για την Ιφιγένεια. Γενικά δεν απομακρύνεται και δεν αλλάζει τον μύθο. Στη δική του Μήδεια όλα είναι βιωμένα σαν μέσα σε ένα όνειρο.  Είναι μια γυναίκα που αγαπά με πάθος και χωρίς όρια, χωρίς ηθική. Μόνο μέσα από τον έρωτά της μπορεί να βρει την ταυτότητά της και το νόημα τής ύπαρξής της. Βρίσκεται εξόριστη από την πατρίδα της, την οικογένεια της αλλά και από τον ίδιο της τον εαυτό. Είναι μια γυναίκα, όμως, που έχει μάθει να αγωνίζεται.

Ο Λευτέρης Γιοβανίδης και η Δήμητρα Ματσούκα στις πρόβες της παράστασης.

Η γραφή του Λεμουάν, είναι σαν μια μουσική παρτιτούρα. Ο λόγος του έχει ρυθμό και μουσικότητα. Επιστρέφει στην ποίηση  για να θέσει το διαρκές ερώτημα των ορίων και της υπέρβασής τους. Από την άλλη πιστεύω ότι ο Λεμουάν επηρεάζεται πολύ από τα προσωπικά του βιώματα και αυτά φωτίζει μέσα από το πρόσωπο της Μήδειας. Χρησιμοποιεί το μύθο της για να εκφράσει προσωπικές του αγωνίες, για να μιλήσει για την αμφισημία της ετερότητας, του αρσενικού και του θηλυκού, της τοξικότητας του οικογενειακού δεσμού, της αιώνιας φαντασίωσης της Δύσης για την καθυπόταξη της Ανατολής.

Πώς αποτυπώνεται στην παράσταση η μανία της Μήδειας;

Αφενός μέσα από τον ποιητικό λόγο του συγγραφέα και αφετέρου μέσα από την δύναμη που φέρει η Δήμητρα πάνω στη σκηνή με την ερμηνεία της.

Τι θα συνέθλιβε τη Μήδεια, αν μεταφερόταν στο σήμερα;

Ο έρωτας χωρίς όρια, η προδοσία του έρωτα, η έλλειψη είναι συναισθήματα που διατρέχουν τους αιώνες και βασανίζουν τον άνθρωπο από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα, και ανεξάρτητα της μόρφωσης ή του κοινωνικού επιπέδου κάποιου. Κι αυτό κάνει και ο Λεμουάν. Φέρνει την Μήδεια στο σήμερα. Είναι μια γυναίκα που αφηγείται την ιστορία της, που έχει την ανάγκη να μιλήσει και να τα πει όλα. Από ένα σημείο και μετά παρακολουθούμε μια γυναίκα, την κάθε γυναίκα που νιώθει αδικημένη και προδομένη.

Από όλα τα τραύματα που κουβαλάει η Μήδεια, ποιο σας είναι περισσότερο οικείο; Ποιο αγγίζει την ψυχή σας;

Η μητροκτονία, αν και πατέρας! Αστειεύομαι.

Πάντα όταν σκηνοθετώ ένα έργο, ανεξάρτητα αν είναι μονόλογος για μεγάλους ή παράσταση για παιδιά, είναι μια μεγάλη πρόκληση. Αλλά δεν μπορώ να πω ότι ο μονόλογος ως είδος είναι κάτι που το θεωρώ τη μεγαλύτερη πρόκληση. Σίγουρα για τον ηθοποιό είναι διαφορετικά. Μου αρέσει να σκηνοθετώ ένα μονόλογο. Πιστεύω πολύ στο πρόσωπο που επιλέγεις. Θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου να έχω τη Δήμητρα Ματσούκα σ’ αυτό το ρόλο. Η ερμηνεία της φώτισε πολλά και διαφορετικά επίπεδα του ρόλου.

Από ποιες συμπληγάδες περάσατε μαζί με τη Δήμητρα Ματσούκα για να καταλήξετε στο αποτέλεσμα που θα παρακολουθήσουμε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης;

Όπως και η Αργώ του Ιάσονα έτσι και εμείς περάσαμε τις συμπληγάδες μας. Στη διαδικασία μιας πρόβας είναι αναπόφευκτο. Αλλά είμαι τυχερός γιατί ήξερα το μύθο με το περιστέρι (αυτό που άφησε ο Ιάσονας να περάσει πρώτο τις συμπληγάδες και έμαθε το μυστικό τους). Όποτε εύκολα τις περάσαμε. Εν προκειμένου το ρόλο του περιστεριού έπαιξε η Δήμητρα.

Μου αρέσει το γαλλικό θέατρο και προσπαθώ  συχνά να πηγαίνω  στο Φεστιβάλ της Αβινιόν. Ένα από τα πρώτα έργα που έχω σκηνοθετήσει ήταν η «Φιλονικία» του Μαριβώ. Αλλά πέρα από αυτό, το 2013 σκηνοθέτησα ένα σύγχρονο θεατρικό κείμενο, «Atomic alert» του Φρεντερίκ Σοντάνγκ, ενός νέου Γάλλου θεατρικού συγγραφέα που είναι πολυγραφότατος και τον έχω ξεχωρίσει. Γενικά παρακολουθώ το Γαλλικό Θέατρο και τη σύγχρονη δραματουργία του.

Ταυτότητα παράστασης: «Μήδεια» του Ζαν Ρενέ Λεμουάν. Μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου. Σκηνοθεσία: Λευτέρης Γιοβανίδης. Ερμηνεύει:  Δήμητρα Ματσούκα. Κατάλληλο: από 18 χρονών.

Πληροφορίες: «Μήδεια, ένα μανιασμένο ποίημα» του Ζαν Ρενέ Λεμουάν , στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Το Γαλλικό Θέατρο à la Grecque», στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Ημερομηνίες παραστάσεων: 27, 28, 29 και 30 Μαϊου, στις 21:00. Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ. Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 18 ετών.

Μάνια Στάικου