Πώς μπορείς να περιγράψεις με λέξεις τα συναισθήματα μόλις το βλέμμα σου αντικρύσει τα στρατόπεδα του Άουσβιτς και του Μπίρκενάου όπου χάθηκαν πάνω από 2 εκατομμύρια ψυχές;

Το ταξίδι στα στρατόπεδα της φρίκης της Πολωνίας, στο Άουσβιτς και το Μπίρκενάου, ομολογώ πως δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ευκολότερα ταξίδια που έχω κάνει ως σήμερα. Όχι λόγω κάποιας συγκεκριμένης δυσκολίας στην πρόσβαση αλλά κυρίως εξαιτίας των συναισθημάτων που βίωσα στους τόπους αυτούς και που πολύ δύσκολα αποτυπώνονται στη διήγηση.

Πρώτος σταθμός: Βαρσοβία

Αφετηρία μας υπήρξε η Βαρσοβία, η πρωτεύουσα της Πολωνίας, μια πόλη που δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί τουριστική αλλά σίγουρα κρύβει πολλές και ενδιαφέρουσες εκπλήξεις για κάθε επισκέπτη. Πανύψηλοι ουρανοξύστες από τη μία και ένα ιστορικό κέντρο που μοιάζει με πραγματική ζωγραφιά, η Βαρσοβία αποτελεί μια πόλη που σίγουρα δεν θα σας κάνει να πλήξετε ούτε λεπτό.

Στην καρδιά της Βαρσοβίας, ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός αποτέλεσε την αφετηρία για το ταξίδι μας στην πιο μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας. Σύγχρονα, πεντακάθαρα τρένα, με κομψά σεπαρέ για τους επιβάτες, μας φιλοξένησαν για περίπου 2,5 ώρες μέσα από μια μαγευτική διαδρομή αντιθέσεων με τα θηριώδη κτίρια του κομμουνιστικού παρελθόντος από τη μία και τα πυκνά, παρθένα δάση από την άλλη.

Με παιδική, πολύχρωμη ζωγραφιά μοιάζει η παλιά πόλη της Βαρσοβίας

Επόμενη στάση: Κρακοβία

Λέγεται πως κάποτε, ο θεός των Ινδουϊστών, ο Σίβα, πέταξε επτά μαγικές πέτρες σε επτά διαφορετικά μέρη του κόσμου. Και από τότε κάθε μέρος στο οποίο έπεσε μια πέτρα θεωρείται πως διαθέτει μια ξεχωριστή ενέργεια. Η Κρακοβία ήταν ένα από αυτά τα μέρη…

Άφιξη στην κουκλίστικη Κρακοβία, μια πόλη που σήμερα δεν θυμίζει σε τίποτα τα σχεδόν κινηματογραφικά στιγμιότυπα της ναζιστικής θηριωδίας που εκτυλίχθηκαν στα πετρόκτιστα δρομάκια της. Το τρένο μας αποβιβάζει στον Krakow Glowny, τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης και η περιπέτεια ξεκινά. Με μια πρώτη ματιά, η Κρακοβία σε γοητεύει. Τα πάρκα είναι καταπράσινα, οι δρόμοι είναι πεντακάθαροι και ιδιαίτερα μεγάλοι, η κίνηση διόλου ανυπόφορη και η τάξη κυριαρχεί παντού.

Kazimierz: το σκηνικό της «λίστας του Σίντλερ»

Ονομάζεται Kazimierz αλλά οι περισσότεροι την αποκαλούν «εβραϊκή συνοικία». Στην περιοχή αυτή, που κάποτε έσφυζε από ζωή, χτυπούσε δυνατά η καρδιά της εβραϊκής συνοικίας της Κρακοβίας. Εδώ, δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης καθώς και η Παλιά Συναγωγή που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Άρρηκτα συνδεδεμένο με φρικιαστικές μνήμες του παρελθόντος, το Kazimierz, έγινε ευρύτατα γνωστό μετά την προβολή της ταινίας «Η λίστα του Σίντλερ» του Σπίλμπεργκ, καθώς αποτέλεσε την έμπνευση για τα σκηνικά της παραγωγής. Στην πραγματικότητα, το Kazimierz, αποτέλεσε τον τόπο συγκέντρωσης των εβραίων της περιοχής από τους Ναζί, λίγο πριν οδηγηθούν στα στρατόπεδα του Άουσβιτς. Σήμερα, η εβραϊκή συνοικία έχει μετατραπεί σε τόπο συνάντησης μποέμ καλλιτεχνών και πρωτοστατεί στη νυχτερινή ζωή της πόλης χάρη στα εστιατόρια, τα μπαράκια και τα clubs που διαθέτει.

Όσο για τη νέα Κρακοβία; Πρόκειται για ένα περίεργο συνονθύλευμα από χαρακτηριστικές κατοικίες του σοβιετικού καθεστώτος και ελάχιστα σπίτια τοπικής αρχιτεκτονικής που ουσιαστικά έρχεται δεύτερη συγκριτικά με την κουκλίστικη παλιά πόλη αλλά αξίζει την επίσκεψή σας προκειμένου να έρθετε σε επαφή και με την Κρακοβία του σήμερα.

Έμπνευση για την οσκαρική Λίστα του Σίντλερ το Kazimierz

Άουσβιτς: όταν οι λέξεις δεν αρκούν…

Σε απόσταση μόλις 60 χλμ. από την καρδιά της Κρακοβίας, στην περιοχή Oswiecim, ο ανθρώπινος νους βιώνει μια πρωτόγνωρη εμπειρία που δύσκολα μπορεί να πιστέψει πως συνέβη στην πραγματικότητα και όχι σε κάποια κινηματογραφική ταινία.

Οι επιλογές για να φθάσει κάποιος στο Άουσβιτς ή στο Μπιρκενάου είναι είτε τα οργανωμένα «πακέτα» ξενάγησης που προσφέρονται σε όλα τα μεγάλα ξενοδοχεία της Κρακοβίας είτε η μεταφορά με το τρένο από την Κρακοβία στο Oswiecim, μια διαδρομή που καλύπτεται σε περίπου 1,5-2 ώρες.

Στις οργανωμένες ξεναγήσεις, η μεταφορά των επισκεπτών γίνεται με ειδικά πούλμαν, όπου κατά τη διάρκεια της διαδρομής προβάλλονται από τις οθόνες ντοκιμαντέρ για τη ναζιστική κτηνωδία και τη δημιουργία των στρατοπέδων. Μια μακάβρια «εισαγωγή» σε ένα ταξίδι που ήδη μοιάζει αλλιώτικο από τα άλλα…

Η εργασία απελευθερώνει...

Με την άφιξη στο Άουσβιτς, το μυαλό παγώνει. Μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας ξεδιπλώνονται τα ναζιστικά στρατόπεδα, ένα από τα πιο ζωντανά μνημεία της ανθρώπινης θηριωδίας, ένα μοναδικό μάθημα ιστορίας που όλοι θα πρέπει να «διδαχθούν» μέσα από μια επίσκεψη. Τα συναισθήματα ανάμεικτα. Το βλέμμα εκπλήσσεται δυσάρεστα και τα πρόσωπα των επισκεπτών ξαφνικά αλλάζουν έκφραση. Πρώτη εικόνα; Η σιδερένια επιγραφή που «κοσμεί» την πύλη του στρατοπέδου, που αναγράφει «Arbeit Macht Frei» δηλαδή «η εργασία απελευθερώνει»…

Από τη μια, πιστεύεις πως βρίσκεσαι σε ένα ζωντανό κινηματογραφικό σκηνικό καθώς άπειρες φορές έχουμε βρεθεί νοερά εκεί μέσα από τις ταινίες. Ξύλινα φυλάκια, αγκαθωτά συρματοπλέγματα, κοιτώνες με ξύλινα κρεβάτια για 50 άτομα που στέγαζαν 400, αίθουσες που έχουν μετατραπεί σε μουσείο, όπου στεγάζονται τα φρικαλέα απομεινάρια-τόνοι από κομμένα μαλλιά γυναικών, γυαλιά, παπούτσια, ρούχα και αποσκευές, σχεδιαγράμματα εξόντωσης όλο και περισσότερων κρατουμένων με «αποτελεσματικά» γερμανικά δηλητηριώδη αέρια…

Η «ξενάγηση»-αν μπορεί κανείς να την αποκαλέσει έτσι-χαράσσεται βαθιά στη μνήμη. Εδώ στοιβάζονταν οι κρατούμενοι, εκεί δούλευαν νηστικοί και ξυπόλυτοι πάνω στο χιόνι για 18 ώρες την ημέρα, παραπέρα «ξεδιάλεγαν» τους ανυποψίαστους ανθρώπους και στο τέλος, το αποκορύφωμα, οι τεράστιες σκοτεινές αίθουσες, όπου στοιβάζονταν γυμνοί νομίζοντας πως θα κάνουν μπάνιο ενώ την ίδια στιγμή δηλητηριώδη αέρια έφερναν ακαριαίο θάνατο. Και τέλος, οι «φούρνοι» ή αλλιώς τα κρεματόρια, όπου οι ναζιστές εξαφάνιζαν κάθε ίχνος, μετατρέποντας την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια σε στάχτη…

Τόνοι από αποσκευές, ανθρώπινα μαλλιά, γυαλιά και ρούχα εκτίθενται στα μουσεία του στρατοπέδου

Παρόμοιο σκηνικό και στο γειτονικό στρατόπεδο Μπιρκενάου με την χαρακτηριστική τεράστια πύλη που διέσχιζε το τρένο φορτωμένο με δυστυχισμένους ανθρώπους που όδευαν –εν αγνοία τους-σε μια επίγεια κόλαση.

Τεράστιες, ξύλινες «αποθήκες» ψυχών με τάβλες που χάσκουν στο πέρασμα του χρόνου έχουν πολλά να διηγηθούν στον επισκέπτη. Η «φάμπρικα» και εδώ λειτουργεί στην εντέλεια. Εδώ, στοιβάζονταν οι υγιείς που δούλευαν 18 ώρες την ημέρα, ρακένδυτοι και ξυπόλυτοι πάνω στο χιόνι με το θερμόμετρο να δείχνει συχνά -20ο C. Παραπέρα, οι γέροι, οι γυναίκες και τα παιδιά, τα «άχρηστα» γρανάζια μιας καλοκουρδισμένης μηχανής που καταναλώνει ψυχές, σκέψεις και συναισθήματα και παράγει φρίκη, θάνατο και αποτροπιασμό.

Οι κοιτώνες που στοιβάζονταν χιλιάδες άνθρωποι μετά την καθημερινή 18ωρη εργασία στα εργοστάσια

Απομακρύνομαι από τους υπόλοιπους και αρχίζω να περπατώ χωρίς να ξέρω που πηγαίνω. Το μυαλό μου έχει παγώσει και το βλέμμα μου αδυνατεί να «αποκωδικοποιήσει» όσα βλέπει. Σκέφτομαι πως εδώ περπατούσε και η γυναίκα εκείνη που σήμερα «κοσμεί» μία από τις γεμάτες φωτογραφίες αίθουσες του Άουσβιτς. Μια ανυποψίαστη εβραιοπούλα μόλις 30 ετών με σπινθηροβόλο βλέμμα κοιτά κατάματα τον φακό την πρώτη ημέρα που έφτασε στο στρατόπεδο. Η λεζάντα γράφει το όνομα και τα κιλά της (65 κιλά). Η αισιοδοξία διακρίνεται στο πρόσωπό της- ο πόλεμος σύντομα θα τελειώσει και κάποια στιγμή θα αφηγείται την περιπέτεια αυτή στα εγγόνια της... Ένα χρόνο μετά, η ίδια γυναίκα, ανήκει στους «τυχερούς». Επιβιώνει στην επίγεια κόλαση και φωτογραφίζεται ξανά-οι ναζιστές αρέσκονταν στην αρχειοποίηση των «αντικειμένων» τους. Το βλέμμα της εβραιοπούλας δεν είναι πια το ίδιο. Κοιτάζει χωρίς να «βλέπει», τώρα πια ξέρει πως το τέλος είναι κοντά. Το κεφάλι της είναι ξυρισμένο, όπως και όλων των γυναικών, και η άλλοτε καλοζωϊσμένη σιλουέτα της αποτελεί σκιά του σημερινού εαυτού της που μετρά μόλις 23 κιλά…

Στο ταξίδι της επιστροφής στην Κρακοβία, σχεδόν κανείς μας δεν μιλά. Το μυαλό όλων μας στα περίπου 2 εκατομμύρια καταγεγραμμένες ανθρώπινες ψυχές-και κανείς δεν ξέρει πόσες άλλες –που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα της φρίκης κατά τη διάρκεια της ναζιστικής θηριωδίας. Ένα οδυνηρό και συνάμα πολύτιμο μάθημα ιστορίας, που αποτελεί χρέος του καθένα μας να μην ξεχάσει ποτέ…

Το κρεματόριο σήμερα αποτελεί τόπο προσκυνήματος στις ψυχές που χάθηκαν

Πώς θα πάτε:

Απευθείας πτήσεις για την Κρακοβία προς το παρόν δεν υπάρχουν. Θα πρέπει να πετάξετε μέχρι την πρωτεύουσα Βαρσοβία και από εκεί να μετακινηθείτε, με τρένο (υπολογίστε 2-2,5 ώρες), λεωφορείο ή εσωτερική πτήση. Απευθείας πτήσεις στη Βαρσοβία πραγματοποιεί ο πολωνικός αερομεταφορέας LOT ( www.lot.com ) και οι Νορβηγικές αερογραμμές ( www.norwegian.no ). Η πτήση από Αθήνα διαρκεί περίπου 2 ώρες και 40 λεπτά και αν κλείσετε έγκαιρα τα εισιτήριά σας θα πετύχετε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές.

Πού θα μείνετε:

Η Κρακοβία είναι μια ιδιαίτερα αναπτυγμένη τουριστικά πόλη με πλήθος ξενοδοχείων για όλα τα βαλάντια. Αν η τσέπη σας το αντέχει επιλέξτε το ξενοδοχείο «Ostoya Palace» ( www.ostoyapalace.pl ) που στεγάζεται σε ένα μοναδικό κτίριο του 1895, στο «Copernikus» ( www.hotelcopernikus.com ) με μοναδική θέα προς το κάστρο Wawel ή στο «Wentzl» ( www.wentzl.pl ) που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης.

Εναλλακτικά, επιλέξτε το Ibis Krakow Centrum ( www.ibishotel.com ) για ευχάριστη και οικονομική διαμονή, το ξενοδοχείο «Saski» ( www.hotelsaski.com ) ή το ξενοδοχείο «Polonia» ( www.hotel-polonia.com.pl ) που λειτουργεί στην καρδιά της πόλης από το 1917.

ΛΙΛΗ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ