Το μένος που εξαπολύει ο Zvyagintsev με την τελευταία του ταινία, το Λεβιάθαν, σε σχέση με την πολιτική της χώρας του και τις επιπτώσεις που αυτή έχει στους πολίτες της, ταρακούνησε τα μέσα. Πολλοί μίλησαν για μια ταινία αντιρωσική, ασεβή, βλάσφημη.

Η αλήθεια είναι πως ο Zvyagintsev δεν κρύβει σε καμία περίπτωση την αγανάκτησή του για τη σύγχρονη ρωσική κοινωνία, μα αυτό είναι ένα επιδερμικό επιχείρημα σε σχέση με το τι έχει να προσφέρει η νέα του ταινία. Είναι σαφής στη θέση του αναφορικά με την κατάντια της κοινωνίας, μα δεν εξετάζει φαινόμενα που ισχύουν αποκλειστικά στην περίπτωση της Ρωσίας, μα σε κάθε γωνία του κόσμου που ο καπιταλισμός και η διαφθορά του κυριεύουν.

Εκεί έρχεται και η συγγένεια με την οπτική του Tarkovsky περί της σύγχρονης κοινωνίας και της απομάκρυνσης του ανθρώπου από την ενδοσκόπηση και την αναζήτηση της πραγματικής ευτυχίας. Μέσα σε κάτι παραπάνω από δυόμιση ώρες, ο τεχνίτης σκηνοθέτης καταφέρνει να χωρέσει μια παραβολή/μετάφραση της ιστορίας του Ιώβ, τόσο με γήινες, όσο και με μεταφυσικές οπτικές.

Σαν μια τραγική όπερα, που ξεκινάει με ένα οπτικοακουστικό πρελούδιο, χωρίζει τις δύο πράξεις της με ένα σύντομο ιντερλούδιο και κάνει ένα κυκλικό σχήμα με έναν επίλογο που θυμίζει την αρχή του έργου του, γνέθει ένα υφαντό με κλωστές φτιαγμένες τόσο από τις κοινωνικές όσο και από τις εσωτερικές του αναζητήσεις.

Στην παράσταση που απεικονίζει δείχνει ένα Κράτος που αφήνεται στις απολαύσεις του, μια Εκκλησία η οποία βεβηλώνει το όνομα της θρησκείας και έναν κόσμο ο οποίος, αποκαμωμένος από τα αδιέξοδά του, δε δύναται να ορθοποδήσει και, στην προσπάθειά του να βρει λίγες ανάσες ελευθερίας, συναντά μπροστά του εμπόδια που τον υπερβαίνουν. Σίγουρα υπάρχουν ψήγματα ζεστασιάς, τα οποία, όμως δε στέκονται ικανά να αναζωπυρώσουν από μόνα τους την κοινή συνείδηση και να σώσουν το ποίμνιο από τον Αρμαγεδδώνα της παραίτησής του.

Στο φόντο, αφήνει τη φύση με τη μυστηριακή της όψη να λειτουργήσει σαν ένα πλαστό σκηνικό, το οποίο εν αντιθέσει με όσα συμβαίνουν στους πρωταγωνιστές του, παραμένει απάνθρωπα όμορφο, δημιουργώντας στο θεατή μια συντριβή πολύ πιο επίπονη. Μαγεύεται από την ομορφιά και πραγματικά λυπάται που οι πρωταγωνιστές δεν μπορούν να απολαύσουν πέρα για πέρα τις χαρές που τους προσφέρονται σα θείο δώρο. Που ακόμα και η σήψη και ο θάνατος, όπως αυτός προσφέρεται από τον ξεβρασμένο σκελετό μιας φάλαινας, είναι τόσο ποιητικά δοσμένα. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του σύγχρονου τούτου κόσμου.

Το κείμενο μπορεί να φαντάζει κρυπτικό, μα δεν παύει να συνοψίζει αυτές τις εντυπώσεις που ενσαρκώνονται στο αριστούργημα του Λεβιάθαν. Αν αφεθείτε σε αυτόν τον κόσμο, θα νιώσετε ένα ευχάριστο «ξύπνημα» απ’ όσα σας βασανίζουν. Πιο θλιμμένοι, ναι, αλλά με θέληση για σκέψη.

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας, όπως κυκλοφόρησε στο youtube.

Σκηνοθεσία: Andrey Zvyagintsev. Πρωταγωνιστούν: Aleksey Serebryakov, Elena Lyadova, Roman Madyanov. Στους κινηματογράφους από τη Seven Films.

Φοίβος Κρομμύδας