WRITEST Το clickatlife επιλέγει ρήσεις από έντεκα συγγραφείς της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας για να ανοίξει διάλογο με σύγχρονους εκπροσώπους της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής.

«

Δεν είναι δικό τους θέμα (των αναγνωστών) το ότι χρειάστηκε να μάθεις να γράφεις. Άφησέ τους να νομίζουν ότι έτσι γεννήθηκες». Έρνεστ Χέμινγουεϊ

1. Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;

Θαρρώ πως γεννιέται με κάποια προδιάθεση ή ιδιότητες που αν είναι τυχερός  ή τυχερή και βρεθεί στις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να αναπτυχθούν. Οι ιδιότητες αυτές είναι: ευαισθησία, παρατηρητικότητα, φαντασία, επινοητικότητα, περιέργεια αλλά κυρίως ενθουσιασμός και αγάπη για τα έργα άλλων συγγραφέων. Μόνον έτσι μπορεί στο μέλλον να δοκιμάσει και να πλάσει τους δικούς του κόσμους, να τους κάνει ενδιαφέροντες και για τους άλλους. Πέρα από την αγάπη για το βιβλίο, αυτό καθαυτό, χρειάζεται να διαθέτει επιμονή, εργατικότητα και πίστη στον κόσμο που πλάθει με τις λέξεις του.

«Είμαι επιτυχημένος, πιθανότατα γιατί πάντα πίστευα ότι δεν ήξερα το παραμικρό για το γράψιμο και ειλικρινά προσπαθούσα πάντα να πω μια ενδιαφέρουσα ιστορία με διασκεδαστικό τρόπο». Έντγκαρν Ράις Μπάροουζ

2. Γιατί γράφεις;

Οι λόγοι που άρχισα να γράφω διαφέρουν από τους λόγους που γράφω σήμερα. Στην αρχή νομίζω πως ήθελα να εκφράσω τη δική μου αντίδραση στα μυστήρια του κόσμου, μου άρεσε το παιχνίδι με τις λέξεις, επιπλέον γράφοντας συνειδητοποίησα πως προκύπτει και το νόημα αυτών που θέλεις να πεις. Στα πρώτα μου βιβλία ανίχνευα τη διαδικασία της συγγραφής. Τώρα γράφω συστηματικά, ακολουθώντας τους χαρακτήρες. Θα έλεγα πως εκείνοι είναι που με  οδηγούν σε ένα «πρόβλημα» που πρέπει να επιλυθεί. Οι χαρακτήρες μου τις περισσότερες φορές «ενσαρκώνουν» ιδέες και θέματα των καιρών μας. Εν ολίγοις άρχισα για να «εκφραστώ» αλλά τώρα πια αισθάνομαι πως είμαι ένα όχημα, μέσα από εμένα υπάρχει ένα «πλήθος» που θέλει, κατεπειγόντως να εκφραστεί και ιστορίες που φωνάζουν «γράψε για μας!».

 «Ο συγγραφέας που δεν ενδιαφέρεται ούτε συμπονά τα κουσούρια των ηρώων του, δεν είναι πειστικός», Τζόζεφ Κόνραντ

3. Ποιόν ήρωά σου συμπάθησες και ποιόν αντιπάθησες περισσότερο;

Δεν μίσησα κανέναν ήρωά μου επειδή όλοι για μένα είχαν ενδιαφέρον, με συνεπήραν και με σαγήνευσαν, με τον τρόπο τους, προκειμένου να ασχοληθώ μαζί τους. Υπήρξαν ήρωες που ήταν αντίθετοι με τον δικό μου ηθικό κώδικα αλλά αυτό ήταν για εμένα μια πρόκληση: να μπω στη θέση ενός αντιήρωα, να ανιχνεύσω το «κακό» και τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους ακραίους και βίαιους.  Μπορώ να πω πως οι άντρες ήρωες, κυρίως, μου βάζουν δύσκολα. Όπως, για παράδειγμα, ο Σταύρος με την αυτοκαταστροφή του στο «Όλα στο μηδέν» και ο Ζακ με την εκδικητικότητα του στη «Λευκή Ρεβάνς» μού έμαθαν πολλά για το που οδηγούν τα αθεράπευτα παιδικά τραύματα.  

«Το να τελειώνεις ένα βιβλίο μοιάζει με το να οδηγείς ένα παιδί στον πίσω κήπο του σπιτιού και να το σκοτώνεις», Τρούμαν Καπότε

4. Όταν ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σου νιώθεις….

Ανασφάλεια, αλλά και  ενθουσιασμό επειδή συνήθως ολοκληρώνω πολύ δύσκολα, πάντα νιώθω πως αν το γραπτό έμενε μαζί μου περισσότερο θα βελτιωνόταν. Απλώς, κάποια στιγμή, νιώθω πως οι ίδιοι οι ήρωες ζητάνε να με αποχωριστούν, θέλουν να εκτεθούν και να ταξιδέψουν• τότε είναι η ώρα που οφείλω να τους αποδεσμεύσω, να τους χαρίσω την ελευθερία και μαζί και την ευκαιρία να δοκιμαστούν στη σχέση τους με τους αναγνώστες.

  «Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο έργο του». Βιρτζίνια Γουλφ

5. Τι σε εμπνέει;

Με εμπνέουν οι άνθρωποι, τα ταξίδια, τα βιβλία, οι δοκιμασίες που μπορώ να αντέξω, η φύση, ο έρωτας, η ζωγραφική, δηλαδή η ίδια η ζωή σε κάθε έκφανσή της, επίσης με τροφοδοτούν και τα δικά μου διλήμματα και οι δυσκολίες. Με τα χρόνια παρατηρώ πως κάποια βιωμένη εμπειρία, βρίσκει τον τρόπο και ξεγλιστράει στα γραπτά μου αναπάντεχα, χρόνια αργότερα και με υποχρεώνει να θυμηθώ. .

«Ο χρόνος του συγγραφέα δαπανάται κατά πολύ στο διάβασμα. Για να γράψει ένα βιβλίο, πρέπει να ξεψαχνίσει μισή βιβλιοθήκη». Σάμιουελ Τζόνσον

6. Τι διαβάζεις αυτή την περίοδο;

Εκτός από λογοτεχνία, διαβάζω αυτή την περίοδο βιβλία επιστημονικά, για νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τις αισθητηριακές προσλήψεις, καθώς ένας από τους ήρωες του επόμενου μυθιστορήματος μου πάσχει από μια τέτοια δυσλειτουργία. Διαβάζω, επίσης, βιογραφίες Ολλανδών  ζωγράφων του Δεκάτου Εβδόμου Αιώνα. Και όσο η γραφή του βιβλίου προχωράει τόσο επανέρχομαι στα εν λόγω βιβλία για πραγματολογικές πληροφορίες. 

«Το γράψιμο είναι θέμα ρυθμού. Το συγκρίνω με την τζαζ», Φρανσουάζ Σαγκάν

7. Ποια τραγούδια θα ήθελες να είχες γράψει αν ήσουν μουσικός;

Δεν νομίζω πως θα μπορούσα ποτέ να είμαι συνθέτης ή ζωγράφος, αν και πάντα ακούω μουσική και με ενδιαφέρει πολύ η ζωγραφική. Όταν γράφω χρειάζομαι τη σιωπή, αν και με βοηθάει πολύ να ακούω μουσική πριν ξεκινήσω. Ανάλογα με το κεφάλαιο επιλέγω και το είδος. Η κλασική τζαζ με βοηθάει όταν θέλω να περιγράψω ατμόσφαιρες, η ambient βοηθάει τη μνήμη, η ροκ τους διαλόγους,  η free jazz τα άλματα του νου, η δε κλασική τις ιδέες και τις έννοιες.

«Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα έργο σου παρά μόνο όταν το ξεχάσεις», Βολταίρος

8. Σε ποιο βιβλίο σου θα ήθελες, αν επέστρεφες, να έδινες άλλο τέλος και γιατί;

Δεν επιστρέφω στα προηγούμενα βιβλία μου, και όποτε έχει χρειαστεί, όπως στη συνεργασία μου με τον μεταφραστή του «Όλα στο μηδέν», ήθελα να ξαναγράψω πολλά σημεία. Γι’ αυτό και αποφεύγω να τα ξαναβλέπω και συγκεντρώνομαι στην καινούργια μου δουλειά.  Αν σκεφτόμουν κάποιο άλλο πιθανό τέλος αυτό θα σήμαινε  και μια διαφορετική πλοκή, οπότε ίσως να έμπαινα στο πειρασμό και να έγραφα μια άλλη ολωσδιόλου ιστορία. 

«Οι λέξεις χωρίς εμπειρία είναι χωρίς νόημα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

9. Ποια ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να συναντήσεις;

«

Βγαίνω ραντεβού» με όλους τους ήρωες και τις ηρωίδες από βιβλία που διαβάζω και με κατακτούν. Εννοώ πως νιώθω οικειότητα και κρατάω τη σκέψη τους, επινοώ αντιδράσεις, εμπειρίες, ρίσκα. Σε ένα βαθμό οι ήρωες που καταγράφονται μέσα μας διαθέτουν πανανθρώπινες ποιότητες που όλοι ως ένα βαθμό θα θέλαμε να βιώσουμε. Η πρώτη ηρωίδα που μου έρχεται στο νου είναι η Ελινόρ Ντάσγουντ από το «Λογική και Ευαισθησία» της Τζέιν Όστιν, ίσως γιατί διαθέτει μια έμφυτη σοφία και στωικότητα μαζί με δυναμισμό και έχει από νωρίς καταλάβει πως το καλό των δικών της ανθρώπων και η καλοσύνη, εν γένει, είναι η πιο αποτελεσματική εκδήλωση της ευφυΐας.

«Τα εργαλεία μου για να γράψω είναι το χαρτί, ο καπνός, το φαγητό και λίγο ουίσκι». Γουίλιαμ Φώκνερ

10. Ποια είναι η πιο παράξενη συγγραφική σου συνήθεια;

Θέλω να έχω μικρούς κάκτους κοντά στο γραφείο μου, μου αρέσει το σχήμα τους και τα μοβ λουλουδάκια τους. Με βοηθούν στη συγκέντρωση και επηρεάζουν θετικά το φεγκ σούι του χώρου. 

 «Αν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, γράψε!», Επίκτητος

11. Ποια συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους συγγραφείς;

Να κρατάνε ημερολόγιο με όσα περίεργα συμβαίνουν γύρω τους, ό, τι αποσπά την προσοχή τους και προκαλεί το ενδιαφέρον τους. Πέρα από καθημερινή άσκηση παρατηρητικότητας και συγκέντρωσης, οι σημειώσεις αυτές μπορεί να αποβούν χρήσιμο  υλικό. Θα συμβούλευα, επέισης, τους νέους συγγραφείς να σκέφτονται τον εαυτό τους περισσότερο ως δέκτες, να είναι σε εγρήγορση να αφουγκράζονται και να μη φοβούνται να εκδηλώσουν την περιέργειά τους. Επιπλέον, να μην  αυτολογοκρίνονται υπερβολικά στην αρχή τουλάχιστον, να ακολουθούν το ένστικτό τους και τη διαίσθησή τους. Η πειθαρχία και η σταθερή καθημερινή ενασχόληση θα πρέπει να τους απασχολήσει στη συνέχεια, στο επόμενο στάδιο.

Η συγγραφέας

Η Αργυρώ Μαντόγλου σπούδασε Αγγλική Λογοτεχνία, Φιλοσοφία (BA), μεταπτυχιακές σπουδές στην Κριτική Θεωρία στο University of North London. Έχει εκδώσει ποιήματα και πεζά και ασχολείται συστηματικά με τη μετάφραση. Κείμενά της και κριτικά σημειώματα έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Υπήρξε τακτικός συνεργάτης του ένθετου "Βιβλιοθήκη" της "Ελευθεροτυπίας" από το 1999, έχει, επίσης, δημοσιεύσει επισταμένως κριτικές και θεωρητικά άρθρα για θέματα λογοτεχνίας στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.
Έχει επίσης μεταφράσει έργα των Τζορτζ Έλιοτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Χένρι Τζέιμς, Άντζελα Κάρτερ, Τζιν Ρις, Τζανέτ Γουίντερσον, Τζόις Κάρολ Οουτς, Άλι Ζμιθ, Ζέιντι Σμιθ, Πίτερ Κάρεϊ και άλλα σπουδαία ονόματα της σύγχρονης αγγλόφωνης πεζογραφίας. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο ΕΚΕΒΙ (2010-11) και από το 2006 συντονίζει μια λέσχη ανάγνωσης στο "Πολυχώρο Μεταίχμιο" με τίτλο "Γυναικείες Συγγραφείς του 20ού αιώνα". Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, διατέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου τα έτη 2007-2009 και μέλος της Επιτροπής για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης (2002-2006) και (2011-2012).

Δείτε περισσότερα για το συγγραφικό έργο της Αργυρώς Μαντόγλου

Χριστίνα Χρυσανθοπούλου
[email protected]