Τα θαλασσινό αεράκι σας ανακατεύει τα μαλλιά καθώς προσπαθείτε παρέα με το υπόλοιπο πλήρωμα να κυβερνήσετε το σκάφος σας μέσα στα κύματα. Καλώς ήρθατε στον μαγικό κόσμο της ιστιοπλοίας!

Τι είναι η ιστιοπλοΐα;
Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος από πολύ παλιά συνειδητοποίησε τη χρησιμότητα και τις δυνατότητες που του παρέχουν οι θαλάσσιοι δρόμοι. Χρησιμότητα πολύ μεγαλύτερη από αυτήν των στεριανών, στο εμπόριο, στις μεταφορές ή μετακινήσεις, σε νέες ανακαλύψεις, σε νέες κατακτήσεις. Για να αξιοποιήσει τους θαλάσσιους δρόμους θα έπρεπε να διαθέτει κάποιο πλωτό μεταφορικό μέσο. Το πλωτό αυτό μέσο θα έπρεπε να διαθέτει κινητήρια δύναμη. Σαν τέτοια, κατ’ αρχάς, χρησιμοποίησε τη μυϊκή του δύναμη, είτε κωπηλατώντας με τα χέρια είτε – αργότερα – χρησιμοποιώντας κουπιά. Ο τρόπος αυτός θαλάσσιας μεταφοράς (κωπηλατώντας) έδωσε τη δυνατότητα στους ανθρώπους να κατανοήσουν την αξία των θαλάσσιων δρόμων. Τους έδινε όμως εξαιρετικά περιορισμένη εμβέλεια, αφού η κόπωση δεν επέτρεπε ακόμη και στους πολύ καλά γυμνασμένους και σκληροτράχηλους κωπηλάτες να κωπηλατούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Προσπαθώντας να βρουν μια λύση στο πρόβλημα, ανακάλυψαν τη δύναμη του ανέμου και αποφάσισαν να την εκμεταλλευτούν για να κινήσουν τα πλοία τους. Ανακάλυψαν λοιπόν μία ανεξάντλητη πηγή ενέργειας και κινητήρια δύναμη για τα σκάφη τους που δεν επηρεαζόταν από την σωματική κόπωση του πληρώματος: τον άνεμο. Η εκμετάλλευση της ενέργειας του ανέμου άνοιξε νέους ορίζοντες στα θαλασσινά ταξίδια, αφού τα πλοία μπορούσαν να ταξιδεύουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Είναι γνωστό ότι τα πρώτα πανιά (ιστία) έκαναν την εμφάνισή τους στο Αιγαίο μεταξύ του 2000 και του 1500 π.Χ.

Το ιστιοφόρο σκάφος από την εποχή εκείνη έχει παρουσιάσει μια εκπληκτική εξέλιξη, με αποτέλεσμα, σήμερα, να παραμένει το περισσότερο αξιόπλοο και ασφαλέστερο σκάφος θαλάσσιας αναψυχής. Είναι ικανό, διαθέτοντας το κατάλληλα εκπαιδευμένο πλήρωμα, να ταξιδεύει με οποιεσδήποτε (ακόμα και δυσμενώς ακραίες) καιρικές συνθήκες. Αντίθετα, τα κωπήλατα σκάφη, για τους λόγους που προαναφέραμε, παρέμειναν σχεδόν στην αρχέγονη μορφή τους και παρουσίασαν πολύ λίγες βελτιώσεις (κυρίως λόγω της χρήσης των νέων υλικών). Το ιστιοφόρο σκάφος έχει τη μεγαλύτερη δυνατότητα αυτονομίας από οποιοδήποτε άλλο σκάφος και μπορεί να είναι αύταρκες για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, αφού το μόνο που χρειάζεται είναι η προμήθεια του πληρώματος σε τρόφιμα. Σήμερα, ταξίδια αναψυχής που περιλαμβάνουν το διάπλου ωκεανών ή τον περίπλου της γης, γίνονται με απόλυτη ασφάλεια μόνο με ιστιοπλοϊκά σκάφη, επανδρωμένα από έμπειρους ιστιοπλόους. Για να φτάσει κάποιος σε αυτό το σημείο και να εκμεταλλευτεί τις απεριόριστες δυνατότητες ταξιδιού που του παρέχει το ιστιοπλοϊκό σκάφος, θα πρέπει κατ΄αρχάς να μάθει ιστιοπλοΐα.

Πώς μπορώ να μάθω ιστιοπλοΐα;
Πριν περιγράψουμε πώς μπορεί κανείς να μάθει ιστιοπλοΐα, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η ιστιοπλοΐα δεν είναι κάτι που μαθαίνεται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ακόμη και οι πιο έμπειροι ιστιοπλόοι μαθαίνουν σε κάθε νέο ταξίδι τους.

Η ιστιοπλοΐα περιλαμβάνει επιστήμες όπως η αεροδυναμική, υδροδυναμική, ναυτιλία, μετεωρολογία, ναυπηγική, επιστήμες που ο καθένας μπορεί να διερευνήσει και στις οποίες μπορεί να εμβαθύνει όσο επιθυμεί: από τις απλές πρακτικές γνώσεις που χρειάζονται για να αρχίσει μέχρι τις πανεπιστημιακές!

Οι γνώσεις, λοιπόν, που μπορεί να αποκτήσει ένας ιστιοπλόος είναι απεριόριστες και αυτό ακριβώς είναι και το ενδιαφέρον σημείο της ιστιοπλοΐας. Για να αρχίσει κανείς ωστόσο να ασχολείται με την ιστιοπλοΐα, θα πρέπει να έχει κάποιες ελάχιστες βασικές γνώσεις. Έτσι, θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται όσα συμβαίνουν, να εκτελεί τις εντολές του κυβερνήτη, να συμμετέχει ενεργά στις διάφορες δραστηριότητες του σκάφους και να γνωρίζει πώς θα αντιμετωπίσει κάποιες καταστάσεις κινδύνου, ώστε να φροντίσει για τη δική του ασφάλεια αλλά και των επιβαινόντων. Αυτές οι βασικές γνώσεις παρέχονται σε ένα (δίμηνο συνήθως) κύκλο μαθημάτων ιστιοπλοήας στις σχολή του Ν.Ο.Κ.

Τι θα μάθω στο πρώτο επίπεδο;
Τα μαθήματα μαθήματα ιστιοπλοΐας ανοικτής θαλάσσης, προκειμένου να αποκτήσει κανείς τις πρώτες – βασικές – γνώσεις ιστιοπλοΐας περιλαμβάνουν θεωρία και πράξη.

Στα θεωρητικά μαθήματα διδάσκονται τα εξής:

Ονοματολογία σκάφους.
Αεροδυναμική, αρχές λειτουργίας των πανιών, υδροδυναμική, αρχές ναυπηγικής, ευστάθεια του σκάφους.
Ναυτιλία (ναυτικοί χάρτες, πυξίδα, πυρσοί, όργανα ναυτιλίας, ναυτιλιακά βοηθήματα, ασφάλεια πλου).
Ναυτική τέχνη, ελιγμοί του σκάφους στο λιμάνι, αγκυροβολία.
Μετεωρολογία.
Διεθνής Κανονισμός για την Αποφυγή Συγκρούσεων στη Θάλασσα (ΔΚΑΣ).
Αντιμετώπιση καταστάσεων κινδύνου.

Στα πρακτικά μαθήματα εφαρμοζονται στην πράξη αυτά που έχουν αναφερθεί στη θεωρία:

Ονοματολογία, ναυτικοί κόμποι, λειτουργία πανιών (βιράρισμα, μαϊνάρισμα), λειτουργία των συστημάτων του σκάφους.
Τριμάρισμα (ρύθμιση) των πανιών σε διάφορες πλεύσεις (ανάλογα με την διεύθυνση και την ένταση του ανέμου), αναστροφή – υποστροφή.
Οργάνωση – συντονισμός πληρώματος στις διάφορες κινήσεις.
Χειρισμοί με τη μηχανή - αγκυροβολία.
Μουδάρισμα (μείωση ιστιοφορίας), αλλαγές πανιών.
Εύρεση πορείας και απόστασης στο ναυτικό χάρτη, τήρηση πορείας πυξίδας, προσδιορισμός στίγματος.
Αντιμετώπιση δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Επίδειξη σωστικών μέσων, διάσωση ανθρώπου από τη θάλασσα.

Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης, και εφ’ όσον περάσουν με επιτυχία την εξέταση, οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν δίπλωμα κυβερνήτη ιστιοπλοϊκού σκάφους.

Τι μπορώ να κάνω όταν ολοκληρώσω την βασική εκπαίδευση;

Οι προοπτικές που ανοίγονται σε κάποιον που έχει ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση είναι οι εξής: 

Να ασχοληθεί με την ιστιοπλοΐα κρουαζιέρας:

Σύμφωνα με το νόμο, δύο κάτοχοι διπλώματος κυβερνήτη ιστιοπλοϊκού σκάφους μπορούν να ναυλώσουν ιστιοπλοϊκό σκάφος. Αυτή η τυπική απαίτηση όμως δεν είναι πάντοτε αρκετή. Θα πρέπει, ο ένας τουλάχιστον, να έχει κάποια εμπειρία.

Κάποιος που δεν έχει καμία προηγούμενη εμπειρία πρέπει να κάνει πρώτα μερικά ταξίδια με την παρουσία ενός πεπειραμένου skipper μέχρις ότου οι εμπειρίες που αποκτήσει τον κάνουν να αισθανθεί ικανός να αναλάβει την ευθύνη να κυβερνήσει το σκάφος.

Η σωστή διαδικασία δηλαδή, για κάποιον που αποφοιτεί από μια σχολή ιστιοπλοΐας, είναι να κάνει στην αρχή μερικά ταξίδια συμμετέχοντας σαν πλήρωμα. Σ΄αυτά τα πρώτα ταξίδια, πρέπει να προσπαθεί να αποκομίσει όσο δυνατόν περισσότερες εμπειρίες και να παίρνει πρωτοβουλίες. Με αυτό τον τρόπο σύντομα θα είναι ικανός να αναλάβει την διακυβέρνηση του σκάφους. Η ναύλωση ενός ιστιοπλοϊκού σκάφους είναι οικονομικά αρκετά προσιτή, αφού το κόστος κατ΄άτομο συγκρίνεται με αυτό ενός μέτριου ξενοδοχείου.

Να συνεχίσει την εκπαίδευσή του με σκοπό να ασχοληθεί με την αγωνιστική ιστιοπλοΐα:

Οι περισσότερες σχολές ιστιοπλοΐας δίνουν την δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους, αφού ολοκληρώσουν την βασική εκπαίδευση να παρακολουθήσουν προχωρημένα και ακολούθως αγωνιστικά μαθήματα.

Στα μαθήματα αυτά, διδάσκονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την λειτουργία των πανιών, αποκτούν περισσότερες εμπειρίες και τελικά, εφ΄όσον ασχοληθούν με την αγωνιστική ιστιοπλοΐα, εντάσσονται σε ένα αγωνιστικό πλήρωμα ειδικεύονται σε μία συγκεκριμένη θέση και λαμβάνουν μέρος σε αγώνες ιστιοπλοΐας ανοικτής θάλασσας.

Με την ιστιοπλοΐα μπορεί να ασχοληθεί οποιοσδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία. Βέβαια, όσο νωρίτερα αρχίσει κανείς, τόσο περισσότερο χρόνο θα έχει, για να αποκτήσει γνώσεις και εμπειρίες. Τα παιδιά, παραδείγματος χάριν, αρχίζουν να κάνουν αγωνιστική ιστιοπλοΐα στους ναυτικούς ομίλους από 7 ετών. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το ιστιοπλοϊκό σκάφος δεν είναι απλά ένα μεταφορικό μέσο. Μας δίνει τη δυνατότητα να ασχοληθούμε παράλληλα με ένα άθλημα και χόμπι, που θα μας χαρίσει στιγμές ηρεμίας και στιγμές δράσης, να έρθουμε σε επαφή με τη θάλασσα και να εκμεταλλευτούμε την ενέργεια της δύναμης του ανέμου. Είναι ένας τρόπος για να κάνουμε τις διακοπές μας, τελείως ανεξάρτητοι και ελεύθεροι στις επιλογές του ταξιδιού μας. Μπορούμε να δούμε τα νησιά μας από μια άλλη οπτική γωνία και να επισκεφτούμε μέρη απρόσιτα από οποιοδήποτε άλλο μέσο.

Μην ξεχνάμε πως οι ελληνικές θάλασσες με τα χιλιάδες νησιά τους, προσφέρονται, λόγω των καιρικών συνθηκών και της διαμόρφωσης των ακτών, για ιστιοπλοΐα όσο κανένα άλλο μέρος στον κόσμο. Είναι καιρός να αρχίσουμε να τις απολαμβάνουμε.

Γράφτηκε από τον Νίκος Νικολόπουλος, Εκπαιδευτή ιστιοπλοΐας
Πηγή: Σχολή Ιστιοπλοία Ανοιχτής Θαλάσσης