Ο larger than life σεναριογράφος επιστρέφει με ένα ακόμη καθαρά προσωπικό πρότζεκτ. Εμείς ανατρέχουμε στην ξεχωριστή καριέρα του.

Σπάνια συναντάς σεναριογράφους με το όραμα του Τσάρλι Κάουφμαν. Ο άνθρωπος πίσω από ταινίες όπως «Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς», «Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» και «Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης» είναι μοναδική περίπτωση στο είδος του. Περιμένουμε τις ταινίες που φέρουν την υπογραφή του χωρίς να μας ενδιαφέρει τόσο πολύ ποιος κάθεται στη θέση του σκηνοθέτη, γιατί στην περίπτωση του Κάουφμαν είναι πολύ δύσκολο να αναδείξεις την προσωπικότητά σου πάνω από τη δική του.

Η νέα του ταινία με τίτλο «Anomalisa» (αναγραμματισμός του Μόνα Λίζα) είναι το πρώτο animation που απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Βερολίνου, ενώ θα «κονταροχτυπηθεί» στα Όσκαρ (28 Φεβρουαρίου) με το πρόσφατο αριστούργημα της Pixar, «Τα μυαλά που κουβαλάς». Πρόκειται για ένα ενήλικο stop-motion animation με πρωταγωνιστή ένα μεσήλικα συγγραφέα που σε ένα από τα ταξίδια του σε ένα ξενοδοχείο συναντά ένα κορίτσι που θα του αλλάξει τη ζωή.

Είναι η δεύτερη σκηνοθετική του απόπειρα μετά τη θρυλική πια «Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης» (σε συν-σκηνοθεσία Ντιουκ Τζόνσον) και δε θα μπορούσαμε να ζητήσουμε καλύτερη ευκαιρία για να ασχοληθούμε με την περίπτωση αυτού του ξεχωριστού δημιουργού.

«Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς» (1999)

Αν θες να μάθεις τι εστί αυθεντικό σενάριο, τότε απλά δες αυτή εδώ την ταινία. Ο Κάουφμαν ενδιαφερόταν από την αρχή για την εξερεύνηση στα αυλάκια του ανθρώπινου μυαλού και πρώτο του «πειραματόζωο» ήταν ο Τζον Μάλκοβιτς. Πρόκειται για ένα από τα πιο ευφάνταστα φιλμ επιστημονικής φαντασίας που έχουμε δει στο σινεμά και ολόκληρη η περιπέτεια δε βρίσκεται εξωτερικά, αλλά μέσα στο μυαλό. Υπέροχη η διεισδυτική ματιά του Κάουφμαν, αλλά υπέροχο και το όραμα του Σπάικ Τζόνζι στη σκηνοθεσία.

«Human Nature» (2001)

Η δεύτερη δουλειά του Κάουφμαν στο σινεμά σηματοδοτεί την έναρξη μιας πολύ σημαντικής συνεργασίας με τον σκηνοθέτη Μισέλ Γκοντρί και αυτό είναι αρκετό γιατί σαν ταινία δε φτάνει σε τίποτα το «Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς». Δηλαδή σίγουρα δε μοιάζει με τίποτε άλλο και τα ερωτικά τρίγωνα που δημιουργούνται είναι τελείως meta, απλά στην προσπάθεια να πρωτοπορήσει χάνει την αίσθηση του χιούμορ. Στηρίζουμε όπως και να έχει, κυρίως για το τι έφερε η επόμενη συνάντηση των δύο.

«Adaptation» (2002)

Εδώ είμαστε. Ο Κάουφμαν βρίσκει ξανά στο πρόσωπο του Τζόνζι τον ιδανικό εκφραστή των ιδεών του και πηγαίνει στα άκρα. Στην πραγματικότητα το σωστό όνομα της ταινίας θα ήταν «Στο μυαλό του Τσάρλι Κάουφμαν». Ναι, είναι ναρκισσιστικό, εγωιστικό και εγωκεντρικό και τόσα άλλα, είναι όμως και ιδιοφυές. Ο Νίκολας Κέιτζ είναι φανταστικός στο ρόλο του ίδιου του Κάουφμαν σε μια πολύ υποτιμημένη ερμηνεία (ο Κρις Κούπερ ήταν αυτός που απέσπασε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού) και η πολυδαίδαλη διαδικασία της συγγραφής λίγες φορές έχει αποδοθεί τόσο γλαφυρά στο σινεμά.

«Εξομολογήσεις ενός επικίνδυνου μυαλού» (2002)

Αν θες να μεταφέρεις την ιστορία ενός «επικίνδυνου μυαλού» στο σινεμά, δεν έχεις παρά να αφήσεις τον Τσάρλι Κάουφμαν να επεξεργαστεί την ιστορία. Τα απομνημονεύματα του παρουσιαστή τηλεπαιχνιδιών Τσακ Μπάρις στα οποία ισχυρίζεται ότι υπήρξε κατάσκοπος της CIA γίνονται μια αφάνταστα διασκεδαστική και γεμάτη σπιρτάδα ταινία από τον Τζορτζ Κλούνεϊ που διαχειρίζεται το υλικό που του προσφέρει ο Κάουφμαν καλύτερα απ’ ό,τι θα νόμιζες. Ένας μικρός θρίαμβος.

«Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» (2004)

Το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα αριστουργήματα. Η δεύτερη σύμπραξη του Τσάρλι Κάουφμαν με τον Μισέλ Γκοντρί είναι μια ταινία-σταθμός στο σινεμά των 00s, η οποία καθιέρωσε για τα καλά τον Τζιμ Κάρεϊ ως ικανό ηθοποιό και σε απαιτητικούς δραματικούς ρόλους και έδειξε ότι τα συναισθήματα μπορούν να μεταφερθούν στη μεγάλη οθόνη ωμά, δίχως κανένα φιλτράρισμα. Ως ιδέα, είναι αδιανόητα μεγαλοπρεπής. Ως απόδοση, είναι κάτι που το βλέπεις και σε συντροφεύει για μια ζωή. Μια ολοκληρωμένη σπουδή πάνω στις σχέσεις και στο τι μένει όταν τελειώσουν. Ένα όνειρο.

«Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης» (2008)

Ας είμαστε ξεκάθαροι: αυτή είναι η καλύτερη ταινία των 00s. Ναι, το ξέρουμε ότι η έννοια του «καλύτερου» είναι εντελώς υποκειμενική και δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια για να την ορίσεις, εκτός όμως αν μιλάμε για τη «Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης». Εδώ ο Κάουφμαν αναλαμβάνει και τη σκηνοθεσία, δημιουργώντας την πιο προσωπική ταινία του, μια κιβωτό μέσα στην οποία βάζει όλες τις ιδέες του, τις αγωνίες του και τα κολλήματά του. Η ερμηνεία του αξεπέραστου Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν μπαίνει στο hall of fame και δεν πειράζει που ποτέ δε θα καταλάβουμε πλήρως όλα τα επίπεδα αυτής της ταινίας, γιατί εν τέλει είναι η ίδια η ζωή.

Γιάννης Μόσχος

[email protected]