Αφορμή; Η αρχιτεκτονική Ημερίδα «Αφετηρίες» που διοργανώνει για 4η συνεχόμενη χρονιά το περιοδικό ΔΟΜΕΣ και η διαδικτυακή βιβλιοθήκη έργων ελληνικής αρχιτεκτονικής ΔΟΜΕΣ INDEX.

Eδώ και 11 χρόνια -από τότε δηλαδή που «αυτονομήθηκε» εκδοτικά- το αρχιτεκτονικό περιοδικό ΔΟΜΕΣ έχει καταφέρει μέσα από τα ποιοτικά και ενημερωμένα έντυπά του αλλά και τις αξιόλογες δράσεις του να μετατραπεί στο σπουδαιότερο θεσμό για την ανάδειξη της εγχώριας και διεθνούς αρχιτεκτονικής. Κάθε του διοργάνωση (βραβεία, ημερίδες, πανευρωπαϊκοί διαγωνισμοί) αποτελεί πόλο έλξης -και ετήσιο ραντεβού- για αρχιτέκτονες, σχεδιαστές εσωτερικού χώρου και τοπίου, φοιτητές, καλλιτέχνες, πολιτικούς μηχανικούς και, γενικά, για όσους ασχολούνται με την αρχιτεκτονική και το design.

Κατοικία Schindler, Rudolph Schindler, West Hollywood / Καλιφόρνια - ΗΠΑ, 1921-1922

Στο πλαίσιο της πολυσχιδούς δράσης του και της συνεργασίας του με τη διαδικτυακή βιβλιοθήκη έργων ελληνικής αρχιτεκτονικής ΔΟΜΕΣ INDEX, το περιοδικό διοργανώνει και φέτος, για τέταρτη συνεχή χρονιά, την ημερίδα «Αφετηρίες», την πλατφόρμα που θα δώσει βήμα στη νέα γενιά Ελλήνων αρχιτεκτόνων να μοιραστεί με το κοινό τη δική της αφετηρία έμπνευσης και δημιουργίας. Εκεί, 45 Έλληνες αρχιτέκτονες κάτω των 45 χρόνων θα παρουσιάσουν έργα αστέρων της διεθνούς αρχιτεκτονικής όπως της Zaha Hadid, του Peter Zumthor, του Giuseppe Terragni, της Lina Bo Bardi και του Louis Kahn, έργα που χρονολογούνται από το 1808 μέχρι σήμερα και που για τον καθένα αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για διαφορετικούς λόγους.

Εμείς, μιλήσαμε με 9 εκ των συμμετεχόντων τόσο για τα έργα που τους καθόρισαν όσο και για το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Θελήσαμε να παρουσιάσουμε ένα κτήριο το οποίο να είναι χαρακτηριστικό δείγμα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Το Mercedes-Benz Museum των UNStudio είναι ένα κτήριο "μηχανή" αλλά και "κόσμημα" όπου οι νέες τεχνολογίες, τόσο σε υλικά όσο και σε προγράμματα, έγιναν η αφορμή άλλα και το εργαλείο για νέες σχεδιαστικές αρχές και μορφές.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Ζούμε σε μία μεταβατική περίοδο. Το ίδιο ισχύει και στην Αρχιτεκτονική, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια. Όμως δεν μπορούμε παρά να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον, μιας και πλέον διαθέτουμε πολλά νέα εργαλεία, τόσο σε θέματα τεχνολογίας όσο και υλικών, για να δημιουργήσουμε και να επαναπροσδιορίσουμε την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα.

Hoenheim - Nord | Terminus and Car Park, Zaha Hadid, Στρασβούργο - Γαλλία, 1998-2001 
Έβελυν Γαβρήλου

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Hoenheim - Nord

Από το σύνολο του έργου της Hadid, μ' ενδιαφέρει το πρώιμο έργο της, οι ποιότητες των ζωγραφικών αναπαραστάσεων και ο τρόπος που μετεγγράφονται σε ύλη. Χρησιμοποιώντας όρους όπως «Σουπρεματιστικές γεωλογίες», «παγωμένη κίνηση», «μαγνητικά πεδία», η Hadid διαπραγματεύεται τόσο υλικά όσο και άυλα στοιχεία της κίνησης. Μιλώντας για κίνηση, θα έλεγα ότι το κτίριο αυτό μετατόπισε το ενδιαφέρον μου από την «τεκτονική» κίνηση σε ανεπαίσθητες χωρικές συγκυρίες που ενεργοποιούν, σχεδόν αφυπνίζουν και εκπλήσσουν το σώμα. Ο σταθμός, κερδίζοντας το Mies van der Rohe Award 2003, «..είναι ένα 'κτίριο' εξαιρετικής φυσικής υπόστασης, μιας υπόστασης που δημιουργείται με ελάχιστα μέσα». (David Chipperfield)

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Πιστεύω ότι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα δε θα σχετίζεται απαραίτητα με την αυτονόητη παραγωγή νέων κτιρίων. Ήδη σήμερα, αντιλαμβανόμαστε μια επιβράδυνση, σχεδόν παύση της δημιουργικής διαδικασίας, ενώ συνεχώς τα απαιτούμενα ποιοτικά χαρακτηριστικά αλλάζουν. Κατά συνέπεια, ένα από τα βασικά ζητήματα του άμεσου μέλλοντος θεωρώ ότι θα είναι η διαχείριση του [αστικού] αποθέματος. Θα μπορούσα να φανταστώ τις παρούσες συνθήκες ως την ευκαιρία για να ξανασκεφτούμε στρατηγικές αναδιάρθρωσης και ανασυγκρότησης τόσο των κτιριακών δομών και τυπολογιών, όσο και του ιδίου του «σχήματος  της πόλης».

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Ο Κυριάκος Κρόκος δημιουργεί ένα έργο που μας συγκινεί, την «εστία» του βυζαντινού πολιτισμού. Η καταγωγή αυτή μπολιάζει κάθε στοιχείο του μουσείου, τη δομή, την ύλη, το χρώμα και την ατμόσφαιρα. Το κέλυφος συνομιλεί με τα έργα εκφράζοντας τον πυρήνα της ιδέας, το «εσώτερο».

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Ως νέοι αρχιτέκτονες επιδιώκουμε αφορμές για να συνεχίζουμε την αναζήτηση του ουσιώδους στην αρχιτεκτονική δημιουργία. Σε τούτη την πορεία, οι ιδέες, οι προβληματισμοί και οι επιθυμίες συναντιώνται δημιουργώντας έναν «κοινό τόπο» συνεργασιών και φιλίας.

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Η περίπτωση του teatro oficina μας ενδιαφέρει για την εξαφάνιση της αρχιτεκτονικής κάτω από τις στρώσεις συνεργασίας αρχιτεκτόνων και χρηστών του χώρου, πώς γίνεται το κτήριο εργαλείο για τη χρήση που συμβαίνει μέσα του, που το απορροφά και το καταναλώνει με τον τρόπο που το φαγητό καταναλώνεται όταν χρησιμοποιείται, δηλαδή όταν η χρήση είναι πιο σημαντική απ΄την εικόνα, το είδωλο. Το oficina ζητάει μέσα από ένα κανιβαλιστικό μανιφέστο ένα δρόμο για την αποκαθήλωση των ειδώλων.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Η αρχιτεκτονική είναι ένας χώρος με πολύ διαπερατά όρια και προς τις δυο κατευθύνσεις, δεν ορίζεται αυστηρά. Η κοινότητα των αρχιτεκτόνων είναι πολύ ενεργή και δραστήρια σε πολλαπλά απ' τα επίπεδα της σύγχρονης ζωής και σκέψης. Υπάρχει πολλή έρευνα που τραβάει προς ποικίλες κατευθύνσεις, απαντώντας και πειραματιζόμενη με το πεδίο που αλλάζει με το αντικείμενο της αρχιτεκτονικής και τη ρευστότητα του, όπως σκέψεις για δίκτυα αναδιανομής των παλιών υλικών, την επανάχρηση εγκατελλειμένων κτιρίων, την ανάδειξη των ζητημάτων του δημόσιου χώρου μέσα και από καλλιτεχνικές πρακτικές κ.α.

Μονοκατοικία επί της οδού Σαρανταπήχου, Φαίδων και Έθελ Κυδωνιάτη, Αθήνα - Ελλάδα, 1938 & 1962
Nullstellen Laboratory - Τάσος Γκοβάτσος, Χρυσάνθη Ασπρουλοπούλου

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Μονοκατοικία επί της οδού Σαρανταπήχου

Πρόκειται για μία κατοικία που ξεκίνησε να χτίζεται το 1936 στις παρυφές του Λυκαβηττού, από ένα ζεύγος νέων αρχιτεκτόνων της γενιάς του '30 με σκοπό να κατοικηθεί από τους ίδιους. Στην κατοικία της οδού Σαρανταπήχου έχουν αποτυπωθεί τα στοιχεία που απασχόλησαν ουσιαστικά τους δημιουργούς, στην προσπάθειά τους να σχεδιάσουν ως νέοι αρχιτέκτονες. Αποτελεί ένα αδημοσίευτο αρχιτεκτονικό έργο επί 80 χρόνια παρ' όλες τις καινοτομίες που παρουσιάζει. 

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Ο δημιουργός έχει την ευθύνη να αποκρυσταλλώσει στο έργο του τις ιδέες του χωρίς να σκέφτεται πώς αυτό θα αντιμετωπισθεί μέσα στο χρόνο. 

Salk Institute - Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών, Louis I. Kahn, La Jolla / Σαν Ντιέγκο - ΗΠΑ, 1959-1966
Ελένη Παπαναστασίου

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Salk Institute

Ξεχωρίζω το Salk Institute for Biological Studies επειδή είναι παράδοξο και συγκινητικό κατά την επί τόπου επίσκεψη. Ακόμη πιο απρόβλεπτη και παράδοξη είναι η διαδικασία δημιουργίας του από τον Louis Kahn.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Δυσκολεύομαι να υποθέσω το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Αλλά ελπίζω να γίνει πολλή και απαραίτητη, πολύφωνη, ιδιοσυγκρασιακή, εξωστρεφής, απελευθερωμένη, τολμηρή, οικολογική και βιώσιμη, όπως η παγκόσμια μουσική στα 70s.

Bruder-Klaus Feldkapelle, Peter Zumthor, Wachendorf - Γερμανία, 2005-2007
Αποστόλης Τσίκας

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Bruder-Klaus Feldkapelle

Λεπτομέρεια από το εσωτερικό

Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση όπου ανατίθεται σε έναν αρχιτέκτονα με μοναδική επιθυμία το χαμηλό κόστος να σχεδιάσει έναν μικρού μεγέθους πνευματικό χώρο χωρίς σύνθετες λειτουργικές απαιτήσεις. Ο Peter Zumthor έχοντας το ελεύθερο να επιλέξει ο ίδιος τους περιορισμούς του, εργάστηκε ως συγγραφέας δημιουργός και προσέφερε ένα κτισμένο ποίημα που εξυμνεί τα στοιχεία της φύσης, την υλικότητα, τον χώρο, τη διάρκεια, την ανθρώπινη ύπαρξη, και μας καλεί να κοιτάξουμε τα πράγματα με έναν άλλο τρόπο. Θεωρώ λοιπόν ότι αποτελεί μια αφετηρία για την αρχιτεκτονική σκέψη και έναν ηχηρό αντίλογο στην εποχή του άυλου και της πληροφορίας. Το έργο αυτό μου φανερώνει, κάθε φορά που το ανακαλώ, την ποιητική δύναμη της αρχιτεκτονικής που είναι ουσιαστικά η δύναμη της κυριολεξίας. Με επηρρεάζει στο βαθμό του ότι μου υπενθυμίζει ποια είναι τα πρωταρχικά εργαλεία και υλικά του αρχιτέκτονα, και πώς αυτά χρησιμοποιούμενα με τον κατάλληλο τρόπο μπορούν να εμφυσήσουν στην ύλη νοήμα.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Η αρχιτεκτονική είναι μια σύνθετη δραστηριότητα που, για να φτάσει στην υλοποίηση, απαιτεί τη συνεργασία πολλών επαγγελματικών κλάδων και ταυτόχρονα προϋποθέτει την ύπαρξη κεφαλαίου. Αυτή τη χρονική περίοδο στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ούτε οι επενδύσεις αλλά ούτε και οι δομές επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων που θα εξασφαλίσουν μια υψηλή ποιότητα αρχιτεκτονικού έργου. Η αρχιτεκτονική εκπαίδευση παραμένει σε υψηλό επίπεδο παρά τα πενιχρά μέσα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για να φέρει καρπούς καθότι ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευμένων στην Ελλάδα αρχιτεκτόνων, μεταναστεύουν ενώ πολλοί άλλοι αλλάζουν ή επινοούν επαγγέλματα που θα τους εξασφαλίσουν βιοπορισμό. Η αρχιτεκτονική συμβαδίζει με την κοινωνία. Ακριβώς για αυτό οι νέοι αρχιτέκτονες καλούνται να ξανασκεφτούν τα εργαλεία της αρχιτεκτονικής σε μια κοινωνία σε κρίση και να σχεδιάσουν  μαζί με αυτήν.

Τeshima Art Museum, Ryue Nishizawa & Rei Naito, Teshima Island - Ιαπωνία, 2010
Αθανάσιος Ζαγορίσιος

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Τeshima Art Museum

Η επιλογή του ήταν το αποτέλεσμα της αναγνώρισης μιας στάσης στη διαδικασία της δημιουργίας που εντείνει την απόσταση μεταξύ του δημιουργού και του δημιουργήματος.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Αρχιτεκτόνημα είναι, κατ’ ελάχιστον, το υβριδικό μόρφωμα ενός ανθρώπου παρόντος κι ενός «τοίχου» που έγινε για αυτόν. Όταν το ένα λείπει, ούτε καλά γίνεται, ούτε καλά κρίνεται η αρχιτεκτονική πράξη. Υπ’ αυτό το πρίσμα, το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να είναι ανάλογο με αυτό των κατοίκων της.

Γιατί διαλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Ο John Lautner είναι ένας από τους λιγότερο αναγνωρισμένους Αμερικάνους αρχιτέκτονες. Με συστηματική και σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση με το σχεδιασμό και την κατασκευή μονοκατοικιών, η αρχιτεκτονική του δεν είναι επαναλαμβανόμενη, οι κατοικίες που έχει σχεδιάσει εντάσσονται στο τοπίο με έναν τρόπο πραγματικά οργανικό, λαμβάνοντας την ίδια την κουλτούρα της Καλιφόρνιας. Η κατοικία Sheats/Goldstein, όπως και άλλες, είναι ένα παρατηρητήριο της θέας, ένα plateau προς την πόλη και το τοπίο της. O Lautner, μαθητής του Frank Lloyd Wright και ένας εκ των εκπροσώπων της οργανικής αρχιτεκτονικής, σχεδιάζει στην Καλιφόρνια των μεταπολεμικών δεκαετιών και εντάσσει την τεχνολογία του αυτοματισμού, την κουλτούρα του αυτοκινήτου.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Το μέλλον της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα μπορεί συγκυριακά να φαίνεται και να είναι παγωμένο και αβέβαιο, το μέλλον των αρχιτεκτόνων όμως μπορεί να είναι ευοίωνο. Το επίπεδο των αρχιτεκτονικών υπηρεσιών που παράγονται στην Ελλάδα είναι υψηλό καθώς οι αρχιτέκτονες είναι εκπαιδευμένοι τόσο σε ελληνικά ιδρύματα (τα οποία όσο και να επιμένουμε να τα μειώνουμε, προσφέρουν ακόμα υψηλού επιπέδου προπτυχιακές τουλάχιστον σπουδές) όσο και σε ευρωπαϊκές και αμερικάνικες σχολές, καθώς και σε ένα σημαντικό ποσοστό έχουν επαγγελματική εμπειρία σε εσωτερικό και εξωτερικό. Αυτή η διπλή προέλευση εκπαίδευσης και εμπειρίας καθιστούν τους αρχιτέκτονες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ανταγωνιστικούς στο διεθνές αρχιτεκτονικό τοπίο και απόλυτα ικανούς να διεκδικήσουν χώρο κι έργα εντός κι εκτός συνόρων.

Luigi Vergone

Περίπτερο Σκανδιναβικών Xωρών, Sverre Fehn, Giardini della Biennale / Βενετία - Ιταλία, 1962

Δείτε αναλυτικά τους συμμετέχοντες της Ημερίδας εδώ.

ΔΟΜΕΣ
Οι ΔΟΜΕΣ είναι ένα περιοδικό αφιερωμένο στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, νοούμενο σε όλες του τις κλίμακες, από το μικρό κτίσμα ως τον αστικό χώρο. Εξ ολοκλήρου δίγλωσσες, συνιστούν ένα σημείο επαφής της ελληνικής με τη διεθνή αρχιτεκτονική πραγματικότητα. Τα έργα που παρουσιάζονται προέρχονται από όλον τον κόσμο, και με την ερμηνευτική συμβολή σύντομων θεωρητικών κειμένων γραμμένων από διακεκριμένους αρχιτέκτονες και άλλους ειδήμονες, διατηρούν προσήλωση στο συγκεκριμένο και το ρεαλιστικό. Επιδιώκουν έτσι να συμβάλουν στην ουσιαστική ενημέρωση του επαγγελματία, του δημόσιου λειτουργού, του φοιτητή, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου για την αρχιτεκτονική και την ποιότητα του περιβάλλοντος.

ΔΟΜΕΣ INDEX

Το ΔΟΜΕΣ INDEX είναι μια διαδικτυακή εφαρμογή αρχειοθέτησης, αναζήτησης και παρουσίασης πραγματοποιημένων έργων ελληνικής αρχιτεκτονικής. Τα έργα παρουσιάζονται με τη μέγιστη δυνατή πληρότητα στοιχείων και οπτικού υλικού επιδιώκοντας να καλύψουν τις ανάγκες του φοιτητή, του ερευνητή, του αρχιτέκτονα μελετητή και κατασκευαστή και του ευρύτερου ενδιαφερόμενου κοινού. Το ΔΟΜΕΣ INDEX εμπλουτίζεται με νέο υλικό σε εβδομαδιαία βάση. Έως σήμερα έχουν καταχωρηθεί 338 έργα.

Ημερίδα ΔΟΜΕΣ Index4 | ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ:
Σάββατο 4 Ιουνίου 2016 
Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη (Πειραιώς 138)
Ώρες Διεξαγωγής: 10.30 - 18.00
Είσοδος Ελεύθερη

ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ / [email protected]