Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο του David Bowie σήμερα, ζητήσαμε από ανθρώπους της πόλης που ζουν από και για τη μουσική, να μας μιλήσουν για τη δική τους εμπειρία από τον Λευκό Δούκα.

Mαρία Μαρκουλή

Η αίσθησή μου είναι ότι ο David Bowie δεν έχει φύγει, ότι είναι σαν να έχει πετάξει κάπου στο διάστημα, αλλά δεν έχει χάσει επαφή. Ίσως επειδή μένει τόσο έντονο το αποτύπωμά του στη μουσική και στην τέχνη, που κάθε στιγμή είναι ορατό, αισθητό. Είχα τη μεγάλη τύχη να τον συναντήσω και να μιλήσω μαζί του, όταν είχε έρθει στην Αθήνα για εκείνο το απίστευτο φεστιβάλ όπου έπαιζαν το ίδιο βράδυ, εκτός από τον Bowie, ο Lou Reed, o Elvis Costello, oι Simply Red και άλλοι, στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας (Ιούλιος του ’96). Είχα μιλήσει ήδη με τον Lou Reed και θα συναντούσα τον Bowie μέσα στο «κλειστό» του Παναθηναϊκού, σε μια γωνιά, σχεδόν κάτω από τη μπασκέτα. Ένοιωσα την ανάσα μου να κόβεται όταν κάθισε απέναντί μου, στο τραπέζι που είχε τοποθετηθεί για τη συνέντευξη –ένα τηλεοπτικό αφιέρωμα για το Rock in Athens, έτσι λεγόταν το φεστιβάλ.Τον φανταζόμουν μέσα από τα τραγούδια του σαν μια ύπαρξη μαγευτική σίγουρα, αλλά και κάπως άπιαστη και απρόσιτη. Αλλά δεν ήταν αυτό. Ήταν ευγενής πολύ και απλός, ομιλητικός μάλιστα –είχε το Outside άλμπουμ του τότε και  μιλούσε γι΄ αυτό με ενδιαφέρον, όπως και για την «πρώτη του φορά» που θα έδινε συναυλία στην Ελλάδα. Όταν η βοηθός του που τον συνόδευε έκανε νόημα ότι τελείωσε η συνέντευξη, σηκώθηκε και πολύ ευγενικά πάλι μου έσφιξε το χέρι και με ευχαρίστησε και είπα μέσα μου πως είναι Starman ναι, αλλά και τζέντλεμαν… Αφού πέρασε λίγη ώρα βέβαια για να συνειδητοποιήσω ότι μόλις είχα κάνει συνέντευξη με τον David Bowie.

Η Μαρία Μαρκουλή είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας ενώ διατηρεί και το site www.mariamarkouli.com. Το 2016 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Αναζητώντας τον Starman» από τις εκδόσεις Fairead.

Γιάννης Λυμπέρης

Τον Bowie τον έμαθα πιτσιρικάς, στα μέσα των 80s, με δίσκους που δεν έμειναν ποτέ μαζί μου, παρά τις ακόμα «απαίδευτες» αισθήσεις. Η μορφή του όμως, έμεινε. Mετά τον θάνατό του, προσπαθούσα να θυμηθώ πως συνέβη αυτό. Σε μια εποχή όπως τα early 80s, δεν είχες την ανάγκη να εκθειάζεις κάτι απλά γιατί το κάνουν όλοι. Eίχες μόνο την δική σου κρίση. Η συνεχής θέαση video για τα «Let's Dance», «Modern Love», «Blue Jean» (ακόμα και το «Dancing In The Street») μου έφεραν δέος και μυστήριο. Λάτρεψα τα κομμάτια, αλλά επικεντρώθηκα στη μορφή. Μαζί, ήρθε και η ανακάλυψη της δισκογραφίας του στα 70s. Από τότε, οτιδήποτε διάβαζα ή μάθαινα για αυτόν, πάντα το θεωρούσα ψέμα ή τραβηγμένο απλά γιατί κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει σκέψεις, κινήσεις ή τους σκοπούς του. Ακόμα και χρόνια μετά, με τον κυνισμό –σχεδόν– για όλα να έχει πάρει θέση μέσα μου, ο Bowie δεν αμφισβητήθηκε ποτέ. Όχι πως αυτό σημαίνει το παραμικρό για οποιονδήποτε, σημαίνει όμως πολλά για μένα.

Ο Γιάννης Λυμπέρης εργάζεται στο Γραφείο Τύπου της Fuzz Productions και γράφει στο rocking.gr

Τον συνάντησα από μακριά πρώτη φορά στο Meadowlands Stadium του New Jersey, κάποια στιγμή της Black Tie White Noise περιόδου και των TinMachine, εκεί, αρχές των ’90s. Εγώ πάνω στις κερκίδες άναυδη, αυτός στη σκηνή τεράστιος σε χρώματα μαύρα, άσπρα και γκρι (ποιος είχε πει ότι ήταν σε χαμηλή πτήση το ταλέντο του τότε; Θέλω να μου το ξαναπεί παρακαλώ…). Τον ξαναείδα από κοντά, αυτή τη φορά λίγα μέτρα μακριά μου, κάποια χρόνια αργότερα, στο Παρίσι, σε διεθνή συνέντευξη Τύπου που είχα την τύχη να βρεθώ –για κάτι τέτοιες στιγμές λατρεύω αυτή τη δουλειά… Υπέροχος, με ένα χαμόγελο που δεν θα ξεχάσω ποτέ, απλός αλλά και τόσο διαφορετικός συγχρόνως…

Είχα πάντα την εντύπωση ότι ήταν από αλλού. Ίσως να έφταιγε για αυτό το διαφορετικό χρώμα στα μάτια του, ίσως να έφταιγε για αυτό η αύρα της πρωτοπορίας που τον τύλιγε σαν σύννεφο δροσιάς, ίσως να έφταιγε για αυτό η απίστευτη ευκολία με την οποία κολύμπαγε ανάμεσα σε διαφορετικούς μουσικούς σταθμούς και είδη και τα έκανε δικά του ως άλλος χαμαιλέοντας, ίσως να έφταιγε γι’ αυτό η μοναδική ικανότητα να μεταλλάσσεται από εξωγήινο σε τζέντλεμαν, ίσως να έφταιγε για αυτό το μοναδικό πάθος του από την πρώτη ως την τελευταία στιγμή του. Ίσως όλα μαζί, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι, όπως τόσα εκατομμύρια άλλοι μαζί με εμένα, μεγάλωσα, γοητεύτηκα, χόρεψα, έκλαψα, ερωτεύτηκα, ενθουσιάστηκα, μαγεύτηκα με τα τραγούδια του και τον ίδιο –γιατί χωρίς τον ίδιο δεν θα ήταν ποτέ ίδια τα τραγούδια του. Από τον Ziggy ως τους Heroes, από τον major Tom ως τον Άνθρωπο Who Sold The World, από το Changes ως τον Ατίθασο Άνεμο, τις Στάχτες, τα Τρομακτικά Τέρατα, τα αστέρια και το λυχνάρι του Αλλαντίν, o David Bowie μου έμαθε –μαζί με τους λίγους άλλους εκλεκτούς με τους οποίους κάνει παρέα τώρα–, τι θα πει Τέχνη, τι θα πει Άνθρωπος, τι θα πει Σκέψη, τι θα πει Διάσταση. Μέσα από τα τραγούδια του μίλαγε για τη διαφορετικότητα, το δίκαιο, την ομορφιά, την αγάπη και την επανάσταση με ένα τρόπο που κανείς άλλος δεν ήξερε να μιλήσει.

Ακόμη σήμερα, ένα χρόνο μετά, όσο κι αν προσπάθησα, το Blackstar δεν μπόρεσα ακόμη να το ακούσω… Ούτε τα video clips να δω… Ίσως να μπορέσω στο απώτερο μέλλον, όταν η αστρόσκονη του Starman φύγει πάνω από το κεφάλι μου και πετάξει στο διάστημα. Μακάρι να ήξερα αν θα γίνει ποτέ αυτό. «We can beat them, forever and ever // Oh, we can be heroes just for one day…. // We can be us just for one day….» Τίποτα άλλο…

 Η Έφη Παπαζαχαρίου είναι δημοσιογράφος. 

Γιάννης Λεουνάκης

Ο δικός μου David Bowie είναι...
Είναι ο συνοδοιπόρος του major Tom και του αριστερόχειρα Ziggy που για πάντα θα τζαμάρει με τις αράχνες από τον Άρη.
Είναι αυτος που σε έκανε να κολλήσεις, τουλάχιστον για χίλια χρόνια κοιτώντας μέσα από τα μάτια της φωτιάς.
Είναι όμως και εκείνος ο  σεληνιασμένος, ονειροπόλος τύπος που έγινε Rock'n'Roll bitch για σένα!
Είναι ο υπομονετικός Starman που πάντα θα σε προσκαλεί μόλις πέσει η νύχτα.
Ο David, όμως, είναι αυτός που μας έδειξε πως μπορούμε να νικήσουμε, για πάντα, όλους εκείνους που μας χωρίζουν, για να γίνουμε ήρωες, έστω για μια μέρα...

 Ο Γιάννης Λεουνάκης είναι ραδιοφωνικός παραγωγός στον Rock FM.

Χρύσα Οικονομοπούλου

Όταν δεν έχεις μεγαλύτερα αδέρφια, δεν είναι πολύ απλή υπόθεση το να ανακαλύψεις Τη Μουσική, τα έχουμε πει αυτά. Να, εγώ, ας πούμε, πρώτη φορά άκουσα Bowie κάτι Θεοφάνεια στη γιορτή του θείου μου, που έπαιζαν κασέτες οι ξαδέρφες μου στο δωμάτιό τους. Μαζί με το Cat People, βέβαια, έβαζαν Rolling Stones, Barbra Streisand και τον Νταλάρα να τραγουδάει Κουγιουμτζή, οπότε δεν μπορούσα απλά να αφομοιώνω, θα έπρεπε να κάνω και επιλογές (με ξεκινούσαν, εννοείται από τα classics των προηγούμενων ετών και δεκαετιών, «για να μάθω») –αναφέρω το Cat People επειδή μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση το πόσο κολλητικό ήταν το σαν ξέσπασμα ρεφρέν του, ειδικά σε σχέση με τα αργόσυρτα, απειλητικά σχεδόν κουπλέ (ήμουν από νήπιο γνωστός χιτάκιας, τα ξεχώριζα τα εμπορικά). Περνώντας τα χρόνια ανακάλυπτα αργά τους παλιότερους κυρίως δίσκους του ενώ ταυτόχρονα με γοήτευε ο χειρισμός της μόδας και του lifestyle (πάντα τον ενδιέφεραν, αλλά «τόσο όσο») και εκτίμησα την ύπαρξη της ανδρόγυνης (έως και άφυλης) σεξουαλικότητας ήδη από τις εποχές που τα ροκ είδωλα ήταν αρρενωπά και έπαιζαν στα δάχτυλα τους φαλλικούς συμβολισμούς. Σήμερα, τα άλμπουμ του που ακούω συχνότερα στο σπίτι είναι τα Young Americans, Station to Station και Low -δεν ξέρω γιατί, έτσι. Ξέρω βέβαια σίγουρα πως μια από τις πιο αγαπημένες μου στιγμές στη μουσική και την ποπ κουλτούρα, ήταν όταν ο Bowie χάιδευε επί σκηνής τα μαλλιά ενός εκστατικού Brian Molko καθώς τραγουδούσε μαζί με τους Placebo το «Without You I'm Nothing».

Η Χρύσα Οικονομοπούλου είναι υπεύθυνη επικοινωνίας στο Gagarin 205 και head του fashionism.gr

Ένας χρόνος πέρασε από τη μέρα που ο David Bowie ξεκίνησε τη διαστημική του Οδύσσεια… Αλλά η μοναδική του παρουσία εξακολουθεί να παραμένει τόσο έντονη αναμεσά μας, μέσω των κλασσικών τραγουδιών του, των ταινιών του, των εικόνων του αλλά και της μοναδικής του κληρονομιάς. Η μουσική του ακούγεται πάντα τόσο φρέσκια, τόσο σύγχρονη, τόσο πολύ μπροστά απ την εποχή της… Αναμφισβήτητα είναι ο σπουδαιότερος καλλιτέχνης του 20^ου αιώνα, ενας χαμελαίων της μουσικής, ο άνθρωπος που πήγαινε παντα την τέχνη ένα βήμα μπροστά, ενώ όλοι οι υπόλοιποι τον ακολουθούσαν...Ζωγράφος, μουσικός, στιχουργός, τραγουδιστής, παραγωγός, ηθοποιός και δεκάδες ακόμα ιδότητες συνθέτουν το πολυποίκιλο ταλέντο του επηρεάζοντας όλα σχεδόν τα μουσικά ρεύματα που ακολούθησαν μετά απ΄αυτόν. Από την παιδική του ηλικία ειχε δείξει τα πρώτα δείγματα της ευφυίας του, ενώ η αγάπη του για τον κινηματογράφο, τον χορό, το θέατρο και τη μουσική ηταν το μόνο που τον ενδιέφερε… Το κίνημα των mods, η beat generation, o Εlvis, o Vince Taylor, o Iggy, o Marc Bolan ηταν μερικοί απ΄ τους ηρωες των εφηβικών του χρόνων… Όλοι αυτοί μαζί με την πρωτοποριακή του ιδιοσυγκρασία δημιούργησαν τον μύθο του Ziggy! Από τις χίππυ μπαλάντες, το glitter, την λευκή σόουλ, τους ηλεκτρονικούς πειραματισμούς, τη χορευτική ροκ, τις mainstream επιτυχίες μεχρι την avant garde του Blackstar, είναι μια διαδρομή που πραγματικά δεν υπάρχει προηγούμενο…. Ούτε θα υπάρξει επόμενο!

Η προσωπική μου γνωριμία με την μουσική του, ξεκινά το 1973 όταν πρωτάκουσα σ έναν πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό το «The Jean Genie», από το «Alladine Sane». Η εικόνα στο εξωφύλλο του δίσκου μου άνοιξε καινούργιους δρόμους, ενώ η φαντασία μου δημιούργησε νέους κόσμους που σε συνδυασμό με τους ήχους του Bowie μ΄ εκαναν να βλέπω και να αισθάνομαι το τι συμβαίνει γύρω μου με μια εντελώς διαφορετική διάθεση. Αυτός ήταν ο δίσκος και το τραγούδι που υπήρξαν καθοριστικά για την εξέλιξή μου ως μουσικόφιλος και ως λάτρης του Λευκού Δούκα!

Ο Κώστας Starman Κοντογιάννης είναι dj και ραδιοφωνικός παραγωγός στο Intersonik.net radio.

Έναν χρόνο πριν, σαν σήμερα, δεν έπεφτε χιόνι έξω από το παράθυρό μας και η θερμοκρασία δεν έπεφτε κάτω από το μηδέν. Κι όμως, ήταν μία ημέρα που ο κόσμος πάγωσε. Ήταν η ημέρα που κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ο Ziggy, o Thin White Duke, ο άνθρωπος με τα χίλια πρόσωπα δεν θα είναι πια κοντά μας. Υπήρξε ο πιο άξιος πρεσβευτής της έννοιας ελευθερία. Καλλιτεχνική, δημιουργική, σεξουαλική, απ΄ όπου και αν το πιάσει κάποιος, ο Bowie άφηνε πάντα τη φαντασία του να ταξιδέψει χωρίς περιορισμούς και η μεγαλειότητά του δεν σταματούσε στη μουσική. Ήταν αυτή η πολυπλοκότητά του που στιγμάτισε όχι μόνο τους νέους μιας εποχής που έβραζε και επαναστατούσε αλλά δεν σταμάτησε να επηρεάζει ακόμη και σήμερα ανθρώπους της μουσικής, της μόδας και της τέχνης. Ήταν χαμαιλέοντας, ήταν εμπνευστής ιδεών που προκαλούσαν για ατομική απελευθέρωση, ήταν όλα αυτά που πολλοί θα θέλαμε να ήμασταν και μόνο η παρουσία του μας έκανε να τα ονειρευτούμε. Δημιούργησε ένα ρεύμα τόσο δυνατό, που ακόμη και σήμερα συνεχίζει να παρασύρει γενιές και γενιές. Θυμάμαι ακόμη τα λόγια του Toni Visconti έναν χρόνο πριν: «Έκανε πάντα ό,τι ήθελε και στη ζωή και στο θάνατο. Ήξερα ότι έτσι θα φύγει, με αυτό το άλμπουμ, παρ' όλα αυτά δεν ήμουν προετοιμασμένος γι' αυτό. Σήμερα είναι η μέρα που μπορούμε να κλάψουμε». Ξέρετε όμως κάτι; Στην πραγματικότητα ο David Bowie δεν έφυγε ποτέ, θα είναι πάντα εδώ γιατί χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε μουσική όπως την ξέρουμε σήμερα. Και θα είναι πάντα ο δικός μας ήρωας, όχι για μία μόνο ημέρα, αλλά για πάντα, γιατί, οι κεραυνοί μπορεί να είναι στιγμιαίοι αλλά όταν σε χτυπήσουν, σου αφήνουν το σημάδι τους για πάντα.

Η Αντιγόνη Πάντα-Χαρβά είναι δημοσιογράφος στο popaganda.gr

Σοφία Κανελλοπούλου 

Η είδηση ότι ο Bowie «έφυγε» έσκασε σαν βόμβα εκείνο το πρωινό της Δευτέρας. «Αδύνατον!» σκέφτηκα όταν το πρωτοδιάβασα στα social media, «δεν μπορεί». Συνέχισα με μανία το scroll down μέχρι που το μαντάτο επιβεβαιώθηκε. Μούδιασμα. RIP, νεκρολογίες, αφιερώματα, φωτογραφίες, «Space Oddity», «Starman», «Blackstar», «Station to Station», όλος ο γκλίτερ κόσμος του Bowie ξεδιπλώθηκε μπροστά μου μέσα από τα προσωπικά «κομμάτια» εκατοντάδων ανθρώπων που συνέθεσαν το παζλ της ζωής του σε λίγα μόλις λεπτά. Γιατί, με κάποιο περίεργο τρόπο, οι περισσότεροι κατείχαν από ένα κομμάτι που τους συνέδεε άρρηκτα μαζί του. Ένα χρόνο μετά και χιλιάδες αναλύσεις αργότερα, σκέφτομαι πως ο Bowie είναι λες κι «έπεσε στη γη» για να ξεπληρώσει ένα χρέος συμπαντικό. Ο άνθρωπος που ένωσε τις τέχνες και τα φύλα, αυτός ο ευφυής «χαμαιλέοντας» που στιγμάτισε για πάντα την ποπ κουλτούρα, ήρθε για να διδάξει μέσα από τη μουσική και την τολμηρή αισθητική του την έννοια της ελευθερίας. Καλλιτεχνικής και ατομικής. Βάζω να παίζει το «Heroes» και θυμάμαι αυτό που κάποτε είχε πει σε συνέντευξη, ότι δηλαδή δεν μπορεί να καταλάβει γιατί μερικοί άνθρωποι αφήνουν πίσω τους τα 20 από κάποια ηλικία κι έπειτα. Ο Bowie ήταν ένας αιώνιος 20χρονος, γεμάτος δίψα για ζωή και δημιουργία. «We can be heroes just for one day» τραγουδούσε, περικλείοντας σε μόλις έναν στίχο την πεμπτουσία της ζωής. Να ζούμε σαν ήρωες –έστω και για μια μέρα.

 Η Σοφία Κανελλοπούλου είναι συντάκτρια στο clickatlife.gr