Μέσα στο γενικότερο κλίμα της νοσταλγίας περασμένων δεκαετιών και με αφορμή την έκθεση GR80s που «τρέχει» αυτές τις μέρες στην Τεχνόπολη, εμείς πήγαμε μερικά ακόμη χρόνια πίσω και θυμόμαστε την δεκαετία του καλλιτεχνικού ριζοσπαστισμού και της καινοτομίας.

Ο καλλιτεχνικός κόσμος της δεκαετίας του 1970 σημαδεύτηκε από τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις της προηγούμενης δεκαετίας. Αντλώντας έμπνευση από το κίνημα των χίπηδων και τις φοιτητικές εξεγέρσεις, νέες ριζοσπαστικές αντιλήψεις άρχισαν να εδραιώνονται, οδηγώντας στην ανάπτυξη νέων τεχνών και μεθόδων. Σας παρουσιάζουμε ορισμένες από τις πιο εμβληματικές πτυχές της τέχνης, όπως εξελίχθηκε την δεκαετία του 1970.

Land Art

Ο πλανήτης μας ανέκαθεν αποτελούσε το εργαστήριο για τέχνη. Την δεκαετία του 1970 μια ομάδα Αμερικανών και Βρετανών καλλιτεχνών άρχισαν να ενσωματώνουν την ίδια τη γη στη τέχνη, επηρεασμένοι από τις περιβαλλοντολογικές ανησυχίες της εποχής. Το «Spiral Jetty» του Robert Smith είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα: ένας σχηματισμός από λάσπη, κρυστάλλους και πέτρες, τοποθετημένοι σε σχήμα σπείρας στην αλμυρή λίμνη της Γιούτα.

Guardian / John Cliett

Walter De Maria - Lightning Fields

Ο Walter De Maria από την Καλιφόρνια υπήρξε μια άλλη εξέχουσα προσωπικότητα του χώρου, με το «New York Earth Room» να αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά του έργα. Για το δημιούργημα αυτό άδειασε 190 κυβικά μέτρα χώματος σε διαμέρισμα στην Wooster Street, αποδομώντας την «ιερότητα» της γκαλερί. Το πιο εντυπωσιακό του έργο όμως είναι μάλλον το «Lightning Fields» στο Νέο Μεξικό, όπου εγκατέστησε σιδερένιες ράβδους κατά τέτοιον τρόπο, ώστε, όταν τις χτυπούσαν κεραυνοί, σχηματίζονταν «ζωντανά» γλυπτά από την ίδια την αχαλίνωτη δύναμη της φύσης.

Χαρακτηριστικό agitpop έργο της Barbara Kruger.

Feminist Art

Με την άνοδο φεμινιστικών κινημάτων, ιδιαίτερα στη ανατολική ακτή των ΗΠΑ, η φεμινιστική τέχνη άρχισε να παίρνει τα πάνω της τη δεκαετία του 1970. Καλλιτέχνες όπως η Marina Abramović και η Ana Mendieta έθεσαν τις βάσεις της φεμινιστικής τέχνης, κυρίως μέσω των  performances τους. Η άνοδος της φεμινιστικής τέχνης συνέπεσε με το δεύτερο κύμα του φεμινισμού, που εστίαζε στις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές ανησυχίες για την γυναικεία φύση.

Brooklyn Museum

Judy Chicago - The Dinner Party (1974-79)

Ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της εποχής όμως είναι το «The Dinner Party» από την Judy Chicago: σε ένα τριγωνικό τραπέζι κάθονται 39 γυναικείες ιστορικές φιγούρες, αναδεικνύοντας τις συνεισφορές της κάθε μιας. Η Barbara Kruger στράφηκε σε πιο πολιτικοποιημένη agitpop τέχνη με συνθήματα, εστιάζοντας στις ανισότητες μεταξύ των φύλων, ενώ η Lynda Benglis ισοπέδωσε τον σεξισμό, όταν εμφανίστηκε γυμνή με έναν τεράστιο δονητή στην διαφήμισή της στο περιοδικό Artforum για την παράστασή της στην Paula Cooper Gallery.

BAM.org

Performance της Laurie Anderson.

Performance Art

Οι πειραματισμοί του Yves Klein, του John Cage και το Joseph Beuys σημάδεψαν την performance art, όπως αναπτύχθηκε την δεκαετία του 1960. Μια νέα αισθητική και αντίληψη αναδείχθηκε την επόμενη δεκαετία, αποδομώντας τον χρόνο, τον χώρο, τον τόπο και το αντικείμενο. Καλλιτέχνες όπως η Laurie Anderson και ο Nam June Paik εισήγαγαν νέες τεχνολογίες, τον παραλογισμό, την ποίηση και άχρηστα αντικείμενα στην performance art. Στο πλαίσιο της performance «Duets on Ice», η Anderson έπαιζε βιολί στους δρόμους της Νέας Υόρκης, φορώντας παγοπέδιλα μέσα σε κύβους από πάγο. Οι ηχογραφήσεις της Anderson άρχισαν να παίζονται στο ραδιόφωνο της εποχής και επηρέασε την αναδυόμενη New Wave σκηνή της δεκαετίας του 1980.

Σε αυτή την έκφανση της performance art το σώμα χρησιμοποιείται ως άλλο ένα εργαλείο για τη δημιουργία της τέχνης, θολώνοντας τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ σώματος και καμβά, πόνου και τέχνης. Στην εξάωρη performance της «Rhythm 0», για παράδειγμα, η προαναφερθείσα Abramović αράδιασε 64 αντικείμενα– συμπεριλαμβανομένων ενός πιστολιού και ενός μαχαιριού – και κάλεσε το κοινό να χρησιμοποιήσει στο κορμί της.

Kazuo Shiraga - BB64

Πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε από την ομάδα Gutai, την πρώτη ριζοσπαστική καλλιτεχνική ομάδα στην Ιαπωνία μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας ήταν η χρήση πολυμέσων σε ευρεία κλίμακα και θεατρικές παραστάσεις, με στόχο να τονιστεί η σχέση μεταξύ σώματος και ύλης, στο πλαίσιο της αναζήτησης για αυθεντικότητα. Το κίνημα απέρριπτε τις παραδοσιακές μορφές τέχνης, προωθώντας την αμεσότητα της παραστατικότητας. Ο ιδρυτής της ομάδας Jiro Yoshihara ενθάρρυνε τους υπόλοιπους 18 καλλιτέχνες της ομάδας να μην περιορίζονται από τα υλικά, τα είδη τέχνης και την προσωπική έκφραση. Η ομάδα γνώρισε άνθιση την δεκαετία του 1970, με καλλιτέχνες όπως ο Kazuo Shiraga (ο οποίος ζωγράφισε τεράστιους καμβάδες με τα πόδια) και η Atsuko Tanaka, η οποία συνδύαζε perfomances, γλυπτική και κοινωνικό σχολιασμό.