Απαγορεύτηκε από τον Χίτλερ, τον Φράνκο, τον Μουσολίνι αλλά το διαχρονικότερο μανιφέστο ανθρωπισμού στον παγκόσμιο κινηματογράφο δεν πτόησε τον Τσάρλι Τσάπλιν να γίνει…κατά λάθος φύρερ.

«Ο Μεγάλος Δικτάτωρ»

«Ο Μεγάλος Δικτάτωρ», που κυκλοφορεί σε επανέκδοση αυτήν την εβδομάδα, αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες και συγκλονιστικότερες πολιτικές σάτιρες, στην ιστορία της έβδομης τέχνης.

Ο μοναδικός Τσάρλι Τσάπλιν, κατάφερε μέσα στα χρόνια του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, το 1940, με το ναζισμό να καραδοκεί δίπλα του, να σκηνοθετήσει και να ερμηνεύσει την πιο γνωστή καρικατούρα του Χίτλερ, μέσα από την κινηματογραφική περσόνα ενός Εβραίου.

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας εβραίος κουρέας (Τσάρλι Τσάπλιν) τραυματίζεται πολεμώντας για το φανταστικό έθνος της Τομανία και μένει χρόνια σε ένα νοσοκομείο βετεράνων. Όταν επιστρέφει σπίτι, πολλά έχουν αλλάξει: Ο Αντενόιντ Χίνκελ (επίσης, ο Τσάπλιν) έχει αποκτήσει απόλυτη δύναμη και έχει μετατρέψει την Τομανία σε μια αντισημιτική μηχανή πολέμου.

Ενώ υπερασπίζεται το κουρείο του από μια επίθεση, ο κουρέας συναντά την όμορφη Χάνα (Πολέτ Γκοντάρ) και γίνεται ακούσια ο ήρωας του κινήματος αντίστασης που αναπτύσσεται στο γκέτο. Στο μεταξύ, ο Χίνκελ σχεδιάζει να κατακτήσει το γειτονικό έθνος του Ότσερλιχ και να γίνει Παγκόσμιος Αυτοκράτορας.

Λόγω της ομοιότητάς τους, οι δυνάμεις της Τομανίας μπερδεύουν τον κουρέα με τον τυραννικό Χίνκελ, γεγονός που οδηγεί τον εβραίο κουρέα να απονείμει δικαιοσύνη απευθύνοντας στους πολίτες μία από τις πιο συγκινητικές ομιλίες που έχουν αποτυπωθεί σε φιλμ.

«Λυπάμαι, αλλά δεν θέλω να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου υπόθεση. Δεν θέλω ούτε να βασιλέψω, ούτε να κατακτήσω κανέναν. Θα ήθελα να βοηθήσω όλο τον κόσμο, αν μπορούσα.»

Η ταινία «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ» (1940) αποτελεί ίσως την πιο επίκαιρη ματιά του κινηματογράφου απέναντι στην σημερινή παγκόσμια κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Πρόκειται για την πρώτη ομιλούσα και ηχητική ταινία του Τσάπλιν, δεκατρία χρόνια μετά την εισαγωγή του ήχου στις ταινίες. Είναι μια ανελέητη πολιτική σάτιρα για την άνοδο του Χίτλερ και του ναζισμού.

Η σκηνή μάλιστα, που ο Τσάπλιν χορεύει μπαλέτο με την υδρόγειο θεωρείται σήμερα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της κινηματογραφικής ιστορίας ενώ η ομιλία του κεντρικού ήρωα στο τέλος της ταινίας, όπου ο δημιουργός έμμεσα εκφράζει το όραμα του για την ανθρωπότητα, επίσης μνημονεύεται για το ανθρωπιστικό της μήνυμα.

Ο Τσάπλιν είχε την ιδέα για τη δημιουργία της ταινίας όταν ένας φίλος του επισήμανε τη φυσική ομοιότητά του με τον Χίτλερ. Αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης όταν ξεκίνησε η παραγωγή της ταινίας το 1937, τότε δηλαδή που ακόμα δεν υπήρχαν πολλοί που πίστευαν πως ο ναζισμός συνιστούσε απειλή.

Όταν το φιλμ κυκλοφόρησε το 1940, λίγο πριν η Αμερική μπει στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πράγματα δεν ήταν πια ίδια και ο Τσάπλιν ένιωθε άβολα με τη μίμηση του Χίτλερ, ο οποίος απαγόρευσε την προβολή της ταινίας σε όλες τις κατεχόμενες χώρες. Περίεργος όμως ο ίδιος για το φιλμ, παρήγγειλε μια κόπια μέσω Πορτογαλίας. «Θα έδινα τα πάντα για να μάθω τι σκέφτηκε για την ταινία», δήλωνε τότε ο Τσάπλιν.

Αργότερα ωστόσο, σημείωνε πως αν γνώριζε την αληθινή διάσταση της ναζιστικής θηριωδίας «δε θα μπορούσε να αστειευτεί με τη φονική της παράνοια». Για το λόγο αυτό ακριβώς άλλαξε το τέλος της ταινίας, το οποίο στην αρχική του μορφή ήθελε τον «Χίτλερ» να εισβάλει σε ένα χωριό, με το κλασσικό και επίκαιρο πολιτικό του μανιφέστο.

Η ταινία υπήρξε υποψήφια για πέντε Όσκαρ: καλύτερης σκηνοθεσίας, πρωτότυπου σεναρίου, μουσικής, Β' και φυσικά Α' ανδρικού ρόλου για την υπέροχη ερμηνεία του Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος μέχρι σήμερα κατατάσσεται από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, στη θέση νούμερο 10 της λίστας με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.

Σκηνοθεσία: Τσάρλι Τσάπλιν, παίζουν: Τσάρλι Τσάπλιν, Πολέτ Γκοντάρ, Τζακ Όκι, Μπίλι Γκίλμπερτ. Η ταινία προβάλλεται από τη New Star.