Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης φωτίζει μεταξύ άλλων τους ήρωες εκείνους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο παίζουν με τα όρια.

«Ξέρω τα όριά μου. Γι’ αυτό πηγαίνω μέχρι εκεί», είπε κάποτε σοφά ο Serge Gainsbourg, υπονοώντας πως μόνο όταν πλησιάσεις τα όριά σου, ή ακόμα καλύτερα όταν τα ξεπεράσεις, είσαι σε θέση να αξιώνεις οποιαδήποτε κατάκτηση. Γιατί καμία κατάκτηση (κοινωνική, ατομική, πολιτική, καλλιτεχνική) δεν θα θα είχε κερδηθεί ποτέ σε αυτό τον κόσμο αν δεν υπήρχαν εκείνοι οι ξεροκέφαλοι οραματιστές που πίστεψαν σε μια ιδέα και βάλθηκαν να την πραγματοποιήσουν, μην υπολογίζοντας το προσωπικό κόστος.

Το 19ο φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης εξερευνά μεταξύ άλλων το ζήτημα της υπέρβασης. Οι παρακάτω ταινίες αφηγούνται τις ιστορίες έξι ανθρώπων που τόλμησαν να υπερβούν τα εσκαμμένα, ο καθένας για διαφορετικό λόγο. Άλλωστε, το γιατί ξεπερνά κανείς τα όρια, είναι κάτι τελείως προσωπικό. Το ίδιο και το αποτέλεσμα μιας τέτοιας υπέρβασης. Από τα δικαιώματα των μαύρων και το προσφυγικό, μέχρι τη Βόρεια Κορέα, το κομμουνιστικό καθεστώς, τη δική μας οικονομική κρίση και την ανιδιοτέλεια που καμιά φορά αποκαλύπτεται την πιο κατάλληλη στιγμή, τα έξι αυτά ντοκιμαντέρ μιλάνε για το ακατόρθωτο, που τελικά δεν είναι πάντα τόσο ακατόρθωτο.

Με μια αφήγηση που αποτελείται εξ ολοκλήρου από τα λόγια του συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουϊν (1924- 1987), από προσωπικές του εμφανίσεις και από το κείμενο του τελευταίου του βιβλίου, «Remember This House», που έμεινε ημιτελές, το ντοκιμαντέρ αυτό που βρέθηκε υποψήφιο για Όσκαρ είναι η επιτομή του «black power». Μιλώντας για τους τραγικούς θανάτους των ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα Μάλκομ Εξ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς, καταδεικνύει το πώς η εικόνα (και η πραγματικότητα) των μαύρων στη σημερινή Αμερική είναι κατασκευασμένη και επιβεβλημένη.

Η ταινία διακρίθηκε με το Βραβείο People’s Choice Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο φεστιβάλ του Toronto (2016) και το Βραβείο Κοινού Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Σικάγο την ίδια χρονιά.

H ταινία περιγράφει τη ζωή της Ζέινα, μιας λεσβίας πρόσφυγα από τη Συρία που εγκατέλειψε τη χώρα της μόνη, για να φτιάξει μια νέα ζωή στην Ευρώπη, μακριά απ’ τον πόλεμο. Τη συναντήσαμε λίγες ώρες αφότου είχε φτάσει στις χαοτικές ακτές της Λέσβου πάνω σε μια βάρκα του θανάτου. Μια μοναδική ιστορία ενός ταξιδιού από τη Συρία στην Ελλάδα και από εκεί στην Ευρώπη, όπου η Ζέινα έφτασε μέχρι το γερμανικό κοινοβούλιο για να πει την ιστορία της.

Ο Λευτέρης Παρασκευάς, ένας κομμωτής που ζει στην Ελλάδα εν μέσω κρίσης και capital controls, θα πάρει μέρος στο πιο δύσκολο τρίαθλο του κόσμου, το Arch to Arc. Θα τρέξει 140 χλμ από την Μαρμάρινη Αψίδα του Λονδίνου έως το Ντόβερ, θα κολυμπήσει 33,8 χλμ διασχίζοντας το στενό της Μάγχης και θα διανύσει την απόσταση των 296 χλμ με ποδήλατο, για να τερματίσει στην Αψίδα του Θριάμβου από το Λονδίνο στο Παρίσι. Ο σκοπός του είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό, να ενισχύσει οικονομικά ανθρώπους με κινητικές και νοητικές δυσκολίες. Το ψυχογράφημα ενός ανθρώπου που ξεπερνά τα όριά του για να βοηθήσει τους άλλους, επαναπροσδιορίζοντας την ιδέα του νικητή και ρίχνοντας φως στις σημαντικές πτυχές της ζωής.

Ένα μικρό χωριό στη Βουλγαρία, στα σύνορα με την Τουρκία, έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας ευρωπαϊκής κρίσης, καθώς τη νύχτα οι αιτούντες άσυλο μπαίνουν κρυφά στη χώρα. Ο Ιβάν, ο ταχυδρόμος βάζει υποψηφιότητα για δήμαρχος με σκοπό να ζωντανέψει το χωριό που αργοπεθαίνει, καλωσορίζοντας τους πρόσφυγες. Οι αντίπαλοί του προτιμούν να κλείσουν τα σύνορα και να ξαναφέρουν τον κομμουνισμό. Σύντομα, ο Ιβάν θα μάθει πως ενώ οι καλές προθέσεις δεν επαρκούν, ακόμα κι οι πιο μικρές χειρονομίες έχουν σημασία. Ένα χαμηλών τόνων μάθημα για την πολιτική της φιλοξενίας, φτιαγμένο με φροντίδα, με τα πιο απλά υλικά, για το πιο σύνθετο ζήτημα των καιρών μας.

Ο Κώστας, στα 47 του χρόνια, παλεύει με την ανεργία και την απραξία. Θέλοντας να γίνει «Άλλος» άνθρωπος και με όχημα τον εγωισμό του, φτιάχνει μια κοινωνική κουζίνα όπου μαγειρεύει καθημερινά στο δρόμο, προσπαθώντας να έρθει κοντά σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Όταν πια το εγχείρημα του παίρνει μεγάλες διαστάσεις, ο εγωισμός του τον φέρνει αντιμέτωπο με την αποτυχία, τη σύντροφό του και τον εαυτό του.

Μια ταινία για την ιδανική ζωή σε μια ιδανική χώρα. Μπορούμε να δούμε πόση προσπάθεια πρέπει να καταβάλλουν οι Βορειοκορεάτες για να κάνουν αυτόν τον ιδανικό κόσμο να δουλέψει. Κάθε Βορειοκορεάτης είναι έτοιμος να δώσει τη ζωή του γι’ αυτόν τον κόσμο. Βλέπουμε τη διαδικασία της δημιουργίας αυτών των ιδανικών, ένα κορίτσι σ’ ένα ιδανικό σχολείο, κόρη ιδανικών γονέων, που εργάζονται σε ιδανικά εργοστάσια, που ζουν σ' ένα ιδανικό διαμέρισμα στο κέντρο της πρωτεύουσας της Βόρειας Κορέας. Ένα ιδανικό παράδειγμα για το πώς ένα δυστοπικό αυταρχικό καθεστώς επιβάλλεται μιλώντας για ουτοπίες.

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (Jihlava IDF 2015, Τσεχία) καθώς και το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, Βραβείο της Επιτροπής για την Καλύτερη Σκηνοθεσία (Black Nights IFF 2015, Εσθονία).

To 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα διαρκέσει από τις 3 έως τις 12 Μαρτίου. Συνολικά, 213 ντοκιμαντέρ θα προβληθούν στο Ολύμπιον, τον Παύλο Ζάννα και τις αίθουσες του Λιμανιού. Αναλυτικά το πρόγραμμα προβολών στην επίσημη ιστοσελίδα.

ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ / [email protected]