Ο κορωνοϊός και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης που επιβάλλει απειλούν το παραδοσιακό ιαπωνικό επάγγελμα.

Η Ikuko, η «μεγάλη αδερφή» στο προάστιο του Τόκιο με τις γκέισες, Akasaka, ήρθε στην πόλη αναζητώντας την τύχη της το 1964. Ήταν η χρονιά που το Τόκιο φιλοξένησε για πρώτη φορά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η πανδημία του κορωνοϊού, ωστόσο, την έχει κάνει να φοβάται όσο ποτέ για το επάγγελμά της που «κρατάει» εδώ και αιώνες.

Παρόλο που ο αριθμός των γκεισών, οι οποίες φημίζονται για τις πνευματώδεις συζητήσεις, την ομορφιά και τις ικανότητες στις παραδοσιακές τέχνες, μειώνεται ανά τα χρόνια, η Ikuko και οι συνεργάτιδές της έμειναν για μήνες χωρίς εργασία εξαιτίας  της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στην οποία είχε κηρυχθεί η Ιαπωνία λόγω της πανδημίας. Και σήμερα εργάζονται τηρώντας τα άβολα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Ikuko

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

«Υπήρχαν πάνω από 400 γκέισες όταν πρωτοήρθα στο Akasaka. Τόσες πολλές που δεν θυμάμαι καν τα ονόματά τους. Οι καιροί όμως άλλαξαν» θυμάται και διαπιστώνει η 80χρονη πια Ikuko. «Μόνο 20 υπάρχουν σήμερα, και δεν υπάρχει αρκετή ζήτηση ώστε να δεχτούν νέες μαθητευόμενες, ειδικά αυτή την περίοδο» συνεχίζει.

Η λιτότητα που συνεπάγεται η κρίση του κορωνοϊού έχει οδηγήσει πολλούς στην περικοπή των εξόδων, τη στιγμή μάλιστα που πολύς κόσμος εμφανίζεται επιφυλακτικός μπροστά στο ενδεχόμενο να περάσει αρκετές ώρες στα κομψά δωμάτια όπου προσφέρουν διασκέδαση οι γκέισες, κομψά αλλά σε κλειστό χώρο δωμάτια.  

Έτσι η δουλειά της γκέισας, που έχει σημειώσει πτώση 95%, οφείλει να υπακούει σε νέους κανόνες. Να μην σερβίρουν στο ποτήρι τα ποτά των πελατών, να μην τους αγγίζουν, ούτε καν για χειραψία και να κάθονται τηρώντας 2 μέτρα απόσταση. Οι μάσκες είναι πρακτικά δύσκολο να υιοθετηθούν, δεδομένου ότι οι γκέισες φοράνε μακριές περούκες. Επομένως οι περισσότερες δεν φοράνε.

«Όταν κάθεσαι κοντά στον άλλο, μπορείς να μιλήσεις με συναίσθημα. Και το πάθος σου μεταδίδεται στον άλλο» υποστηρίζει η Ikuko. «Όταν υπάρχει 2 μέτρα απόσταση, η συζήτηση καταρρέει» συμπληρώνει.

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Tokijyo Hanasaki, χορεύτρια jiutamai

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Οι γκέισες όμως δεν είναι το μοναδικό καλλιτεχνικό επάγγελμα που κινδυνεύει στην Ιαπωνία. Οι περφόρμερ του «jiutamai», ενός αρχαίου γυναικείου χορού, οι οποίες είναι βαμμένες και ντυμένες με περούκες και κιμονό, ανησυχούν επίσης για την επίδραση που θα έχει η υγειονομική κρίση στο επάγγελμά τους.

«Κάθε μέρα ακυρώνονται εκδηλώσεις στις οποίες θα συμμετείχα» εκμυστηρεύεται η Mitsunaga Kanda, η οποία για δεκαετίες μακιγιάρει γκέισες και χορεύτριες. «Αγγίζουμε το δέρμα και το πρόσωπό τους, βασικά τους αγγίζουμε παντού, και ενώ δεν μιλάμε είμαστε πολύ κοντά, κάτι που γνωρίζουμε τώρα πολύ καλά» συνεχίζει η Kanda.

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Mitsunaga Kanda

Παρόλο που το Κιότο, και πρώην πρωτεύουσα της Ιαπωνίας, έχει συνδέσει το όνομά του με την παράδοση της γκέισας, το Τόκιο διαθέτει έξι συνοικίες όπου δραστηριοποιούνται γκέισες. Ωστόσο, οι γκέισες όλο και λιγοστεύουν δεδομένου ότι οι περισσότερες αποθαρρύνονται από την αυστηρότητα η οποία χαρακτηρίζει τη ζωή μιας γκέισας  και τις ώρες εξάσκησης που απαιτεί το επάγγελμα.

Μόνο το Akasaka είχε 120 γκέισες πριν από 30 χρόνια, ενώ σήμερα ολόκληρο το Τόκιο διαθέτει περίπου 230 γκέισες.

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Τα μαθήματα και τα κιμονό είναι ακριβά, ενώ η αμοιβή εξαρτάται από τη δημοφιλία της γκέισας τη στιγμή που κάποιες από τις ικανότητες, όπως η ευχέρεια στο διάλογο- ικανότητα που κάνει την ηλικιωμένη Ikuko εξαιρετικά δημοφιλή- αποκτώνται μονάχα με την εμπειρία που κερδίζεται μέσα από την χρόνια ενασχόληση.

«Το εισόδημά μας έχει γίνει μηδενικό» εξομολογείται η Ikuko. «Εγώ έχω την οικονομική δυνατότητα να ζω, είναι όμως πολύ δύσκολο για τις νεότερες. Η ένωση για τις γκέισες βοήθησε με το ενοίκιο» συνεχίζει.

Όλες οι γκέισες στην Ιαπωνία, δεδομένου ότι αναγνωρίζονται ως freelancers, έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτηση για κρατική επιδότηση, πράγμα που η Ikuko θεωρεί πως έκαναν οι περισσότερες.

«Ήμουν τόσο αγχωμένη» δηλώνει η συνάδελφος της Ikuko, Mayu. «Εξερεύνησα τις φωτογραφίες μου, ταξινόμησα τα κιμονό μου. Όμως η σκέψη ενός δεύτερου κύματος είναι εφιαλτική» συνεχίζει.

Ωστόσο, καταβάλλεται κάθε προσπάθεια.

«Τακτοποιούμε τα πράγματα στο μεγαλύτερο δωμάτιο» λέει η Shota Asada, ιδιοκτήτρια του πολυτελούς εστιατορίου όπου οι γκέισες προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. «Οτιδήποτε μπορεί να κρατήσει ζωντανή αυτή την παράδοση» συμπληρώνει.

REUTERS / KIM KYUNG-HOON

Η Michiyo Yukawa από την άλλη, πρώην γκέισα και ιδιοκτήτρια ενός μπαρ στο Akasaka που φιλοξενεί περιστασιακά εκδηλώσεις με γκέισες, θεωρεί πως οι γκέισες πρέπει να προσαρμοστούν ώστε περισσότεροι «κοινοί» άνθρωποι να μπορούν να εκτιμήσουν τη γοητεία τους.  «Έχουν μια ιδιαίτερη ομορφιά» λέει και συνεχίζει «έχουν περάσει από εκπαίδευση που άλλοι άνθρωποι δεν διαθέτουν, έχουν ξοδέψει πολλά χρήματα σε αυτό και όλα αυτά τις κάνουν ξεχωριστές. Αν εκλείψουν, θα είναι πολύ θλιβερό».

Παρόμοια εξέλιξη φοβάται και η Ikuko, λέγοντας πως εφόσον η πανδημία διαρκέσει για αρκετό χρονικό διάστημα τότε υπάρχει το ενδεχόμενο πολλές γκέισες να τα παρατήσουν. «Τώρα είναι τα χειρότερα. Πώς θα το ξεπεράσουμε; Θα μας στοιχίσει το σώμα και την ψυχή μας» καταλήγει.

Με πληροφορίες από Reuters