Κριτική από την Ελένη Πετάση.

 Η «Δημοκρατία στην Αμερική»

Η «Δημοκρατία στην Αμερική», μια λοξή ματιά στο ομότιτλο σύγγραμμα του Γάλλου διπλωμάτη Αλέξις Ντε Τοκβίλ (1805-1859) που ελεύθερα δραματοποιημένο από τον Ρομέο Καστελούτσι παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών, καταθέτει τους σπόρους που καλλιέργησαν το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Ενα σύστημα που στις απαρχές του δημιουργήθηκε από θρησκευτικά φανατικούς εποίκους οι οποίοι πίστεψαν ότι ανακάλυψαν το «νέο Ισραήλ» - μια χώρα δηλαδή ευλογημένη μοναδικά από τον Θεό -  και των οποίων οι άκαμπτες προτεσταντικές πεποιθήσεις στηρίζονταν στην Παλαιά Διαθήκη ενώ οι αυστηροί κανόνες τους καταστρατηγούσαν κάθε ελευθερία βούλησης.

Ο Καστελούτσι μας εισάγει στον κοινοτικό βίο των πουριτανών και των ιθαγενών της Αμερικής (αυτοί οι τελευταίοι πασχίζουν να μάθουν την νέα γλώσσα για να επιβιώσουν) εστιάζοντας τόσο στην δυσκολία προσαρμογής των επήλυδων του Νέου Κόσμου σε μια άγονη γη και στην αμφισβήτηση εν τέλει στη θεία πρόνοια από μία λευκή γυναίκα, όσο και «στην αλλοτρίωση της ίδιας της επικοινωνιακής και γλωσσικής φύσης των ανθρώπων».

Μέσα στη δυστυχία και στην άρνηση της πίστης ξεφυτρώνει και το φαινόμενο της γλωσσολαλίας, ένας  ακατάληπτος χειμαρρώδης λόγος - συμβολίζει άραγε την αρχή μιας άνευ νοήματος επικοινωνίας;  

Στην εμπνευσμένη από την αρχαία τραγωδία παράσταση του που, όπως ο ίδιος διευκρινίζει, «στοχάζεται πάνω στο τέλος της πολιτικής», ο εικονοκλάστης Ιταλός σκηνοθέτης μπολιάζει τα δρώμενα (ίσως κάποια απ' αυτά, αν και επιμελώς μελετημένα, κουράζουν τους θεατές) με χορογραφημένες εικόνες απείρου κάλλους. Εικόνες ανεπανάληπτες που φλερτάρουν με την μεταφυσική έτσι όπως αναδύονται ονειρικά πίσω από ένα διάφανο τούλι.   

Ο, επίσης, εικονοκλάστης Μπόμπ Γουίλσον δημιουργεί ένα ακόμη εξπρεσιονιστικό θέαμα υψηλής αισθητικής με γεωμετρική συμμετρία και ποπ ύφος, βασισμένο στα παραληρηματικά ημερολόγια ενός άκρως διαταραγμένου μυαλού, του Βάσλαβ Νιζίνσκι.

Θραύσματα από τα ημερολόγια (2019) αυτού του θρυλικού Ρώσσου χορευτή, που στα 29 του χρόνια αφέθηκε στο στρόβιλο της σχιζοφρένειας, ξεπηδούν δια στόματος Γουίλσον και της χορογράφου Λουσίλντα Τσάιλντς στα Αγγλικά, Ρώσικα και Γαλλικά εκτοξεύοντας σκέψεις για την πίστη, τη λαγνεία, τη θεοποίηση του εαυτού του ή τον φόβο του θανάτου, ενώ ο Μπαρίσνικοφ, ως ήρωας του βωβού κινηματογράφου, τον υποδύεται σιωπηλά με απεριόριστη χάρη.

Οχι ούτε η δουλειά του Γουίλσον είναι από τις πιο σημαντικές του, ούτε ο Μπαρίσνικοφ χορεύει. Αλλά η παράσταση αποπνέει ποιητικότητα και σαρκασμό («Ξέρω από πόλεμο γιατί ήμουν σε πόλεμο με την πεθερά μου», θα ακουστεί κάποια στιγμή) και ο κορυφαίος χορευτής του 20ου αιώνα «καθηλώνει» με ευαίσθητες κινήσεις που γλιστρούν από την ηδυπάθεια στον θρήνο.

Ελένη Πετάση / [email protected]