Η Ιωάννα Κλεφτόγιαννη γράφει κριτική για την παράσταση «Καρέκλες» του Ευγένιου Ιονέσκο που ανεβαίνει από το Ακροπόλ στο θέατρο Ροές, σε σκηνοθεσία του Ευριπίδη Λασκαρίδη.

Η Όλια Λαζαρίδου και ο Αντώνης Καφετζόπουλος είναι γνωστοί από παλιά. Η ηθοποιός φορούσε ακόμη σχολική ποδιά κι ο ηθοποιός και παραγωγός ήταν πιτσιρικάς πωλητής σε δισκάδικο στη Βαλαωρίτου όταν οι δρόμοι τους για πρώτη φορά διασταυρώθηκαν. Κι έμειναν φίλοι για πάντα. Λίγα χρόνια μετά, νεότατοι ακόμα, μοιράστηκαν τη σκηνή με τη Φιλουμένα Μαρτουράνο–Έλλη Λαμπέτη. Εκτοτε συμπρωταγωνίστησαν στο σινεμά («Παραγγελιά», «Στίγμα», «Τεριρέμ», «Ολγα Ρομπαρτς») Υπήρξαν ζευγάρι τουλάχιστον σε τρεις κινηματογραφικές ταινίες.

Είναι πραγματικά παράξενο που, παρ’όλη την κοινή καταβολή, φέτος είναι μόλις η δεύτερη φορά που συναντώνται πάλι σε μια θεατρική σκηνή. Οι «Καρέκλες» του Ιονέσκο (στο θέατρο Ροές) αποδεικνύονται μια εξαιρετική ευκαιρία για αυτή την απρόσμενη αλλά καλοδεχούμενη επανασύνδεση.

Πέρασαν 34 χρόνια από τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», αλλά κατά ένα περίεργο τρόπο οι ηθοποιοί μοιάζει να μην έχουν αποχωριστεί ποτέ ο ένας τον άλλο. Μοιάζει να έχουν διανύσει χιλιόμετρα πάνω στην ίδια σκηνή. Υπάρχει κοινός κώδικας και μια χημεία ακαταμάχητη ενώ υποδύονται, σε ελεγχόμενα έξαλλη κατάσταση, τους γέροντες χωρίς ηλικία, που έχουν μυστηριωδώς πατάξει το θάνατο. Ενώπιον των θεατών, με παραμορφωμένες όψεις, μεταμορφώνονται σε σκανταλιάρικα ζιζάνια που αναπολούν το παρελθόν ενώ συγχρόνως αποδομούν την μπουρζουαζία. Ο ομιλητής που έχει προσκληθεί να μιλήσει ποτέ δεν εμφανίζεται, όπως δεν εμφανίζεται ποτέ και το κοινό, ενώ το κουδούνι διαρκώς χτυπά και ο σκηνικός χώρος γεμίζει ασταμάτητα καρέκλες…

Το ερώτημα είναι άλλο. Αντέχει σήμερα ένας Ιονέσκο, που τη δεκαετία του ‘40 με τον παράλογο θέατρό του έκανε Επανάσταση; Στους μεταμοντέρνους καιρούς μας, όπου η αποδόμηση είναι κλειδί, αν όχι προϋπόθεση του καθημερινού γλωσσολογίου, η σουρεαλιστική παρτιτούρα του κι η αλλοτινή τρέλα του, φαντάζουν χαριτωμένα… λογικές. Δεν κάνει πια avant garde ο Ιονέσκο. Θα έλεγα πως μάλλον σαν κομμάτι της Ιστορίας του παγκόσμιου θεάτρου μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Αλλά κυρίως, η μπουρζουαζία που αποδομεί, αν και ταξικά επιβιώνει έως σήμερα, δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα, λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που σατιρίζει ο γαλλορουμάνος δραματουργός.

Πολύ φοβάμαι πως δεν ισχύει η διαπίστωση-δήλωση του σκηνοθέτη και μεταφραστή (εξ ημισείας με την Όλια Λαζαρίδου) Ευριπίδη Λασκαρίδη: «Οι «Καρέκλες», εξήντα χρόνια μετά την πρεμιέρα τους στο Παρίσι, σε μια Ελλάδα που αφήνει πίσω της τη χρυσή εποχή της αλαζονικής ευημερίας και κοιτάει με τρομαγμένο βλέμμα το αβέβαιο μέλλον, είναι περισσότερο επίκαιρες από ποτέ». Μας χωρίζει χάος –ακόμη και από το εξαιρετικό γλωσσικό όργανο του Ιονέσκο που μεταφράστηκε παραδειγματικά-από την ημέρα της πρεμιέρας του.

Παρ’ όλα αυτά, το αλαλούμ της μεγαλομανίας, που αποτύπωνε και η μέχρι πρότινος Ελλάδα της ευμάρειας , του νεοπλουτισμού και του lifestyle, αλλά και η πολτοποίηση των όλων των ιδεολογιών αποδίδονται πραγματικά ευφυώς στην ακόλουθη στιχομυθία: Γριά: Τουλάχιστον τους προσκάλεσες όλους, όλες τις προσωπικότητες, όλους τους πλούσιους και όλους τους σοφούς;(…)Τους κληρικούς; Τους κηπουρούς; Τους χημικούς; Τους καυστηρατζήδες; Τους ταξιτζήδες ;Τους πατωματζήδες; Τους βιολονίστες;Τους αρσιβαρίστες;Τους εκπροσώπους; Τους καιροσκόπους;Τους κατασκόπους; Τους αλγορίθμους;(…)Τους Αριστερούς; Τους στρατιωτικούς; Τους φιλελεύθερους; Τους συντηρητικούς; Τους Κεντρώους και τους Αναρχικούς; Τους ψυχιάτρους και τους ψυχασθενείς τους;

Γέρος: Ναι, ναι και τους τροχονόμους, τους παρανόμους, τους κληρονόμους κι όλους όσοι είναι λίγο πλούσιοι και λίγο σοφοί.

ΙΩΑΝΝΑ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ