H Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Οι παραθεριστές», του Μάξιμ Γκόρκι που ανέβηκε από την ομάδα tgSTAN στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.

Ο Αντον Τσέχοφ πεθαίνει το 1904 και ο Μαξίμ Γκόρκι γράφει το πιο «τσεχοφικό» του έργο. Οι «Παραθεριστές» μπορεί να μη διαθέτουν τη βαθύτητα και την ποίηση τον τσεχοφικών ηρώων, μπορεί να «χάνονται» μέσα σε πολυδαίδαλους ανοικονόμητους διαλόγους, αλλά σίγουρα μεταφέρουν το φιλοσοφικό στοχασμό και την αυθεντική αντιστασιακή στάση του συγγραφέα τους.

Στο κείμενό του, εξάλλου, διαφαίνεται η συμπαράστασή του στο προλεταριάτο και προαναγγέλλονται οι αλλαγές που θα φέρει λίγο αργότερα η Ρωσική Επανάσταση. Αλλαγές που θα ανατρέψουν τη αυτιστική ζωή των διανοούμενων και μπουρζουάδων, οι οποίοι τώρα κάνουν τις «ανέμελες» διακοπές τους σε μια ντάτσα και αναλώνονται σε συζητήσεις γύρω από τη λογοτεχνία, την πολιτική, τον έγγαμο βίο, τα ερωτικά τους αδιέξοδα, τα προβλήματα των παιδιών, την κενή νοήματος καθημερινότητά τους.

Αυτή την ανερμάτιστη ομάδα ανθρώπων, που, βυθισμένοι στην πλήξη, επιχειρηματολογούν ατελείωτα πάνω σε θέματα ιδεαλισμού, που αναρωτιούνται «Τι είναι δημοκράτης...Σε τι πιστεύει;» και δηλώνουν πόσο κουρασμένοι από τη ζωή τους είναι («...Φοβόμαστε να ζήσουμε...»), παρουσίασαν στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών οι tgSTAN, με τον δικό τους αντισυμβατικό τρόπο.

Η φλαμανδική κολεκτίβα, που σκηνοθετεί από κοινού κάθε της παραγωγή, αλλά και στην οποία όλοι συναποφασίζουν για τη δραματουργία, τη μετάφραση και την ερμηνεία του έργου, αυτοσχεδίασε, λειτούργησε διαδραστικά με το κοινό, εκμαίευσε τη συνενοχή του και μοιράστηκε μαζί του ένα πικρόχολο χιούμορ. Δημιουργώντας ένα συγκρουσιακό πεδίο σχέσεων και φωτίζοντας διεισδυτικά την ψυχική ιδιοσυγκρασία των προσώπων του Γκόρκι, η παράσταση κινήθηκε ανάμεσα στο ιδιότυπο και το παραδεδομένο, δίνοντας έμφαση στις εξαιρετικές υποκριτικές ικανότητες των ηθοποιών της. Αυτοί οι τελευταίοι δεν εγκατέλειψαν ούτε στιγμή τη σκηνή, άλλαξαν ρούχα και ρόλους σε κοινή θέα, γύμνωσαν το υποσυνείδητό τους δίχως ντροπή και απευθύνθηκαν στους θεατές, λες και ζητούσαν τη δική τους απάντηση στα μικρά και μεγάλα ζητήματα που τους απασχολούν. Ζητήματα άλυτα, που, δυστυχώς, εξακολουθούν να ταλανίζουν την ζωή μας μέχρι σήμερα.

Το γεγονός, βέβαια, ότι δεν κόπηκε λέξη από το βερμπαλιστικό κείμενο, η μεγάλη του -κατ’ επέκταση- διάρκεια (δυόμισι ώρες χωρίς διάλειμμα), η συχνά άστοχη υπερκινητικότητα και οι χαμηλοί, υπνωτιστικοί φωτισμοί κούρασαν.

Αν κάτι, όμως, προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο οι tgSTAN αντιμετώπισαν τους «Παραθεριστές». Μιλώντας για το παρόν, αντί να παραδώσουν ένα σκοτεινό τοπίο δίχως ορίζοντα, αντί να κινδυνολογήσουν για το τέλος του πολιτισμού, επένδυσαν την κενότητα κάποιων ατόμων με χρώματα ζωηρά, δίνοντας στην ατμόσφαιρα μια αύρα ελπίδας, την ενδεχόμενη προοπτική μιας μελλοντικής ουσιαστικής αλλαγής.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ[email protected]