Μία δυνατή-πικρή γεύση πριν πέσει το Τείχος του Βερολίνου, αφήνει σύμφωνα με την Ελένη Πετάση, η παράσταση «Οι ζωές των άλλων», του Αλμπερτ Οστερμάιερ, που ανεβαίνει στο θέατρο «Θησείον».

Δεν είναι εύκολο να ανταγωνιστείς μια επιτυχημένη ταινία, μεταφέροντάς τη στο θεατρικό σανίδι. Ακόμα κι αν το κείμενο του Αλμπερτ Οστερμάιερ ακολουθεί πιστά τη ροή του σεναρίου, δεν καταφέρνει να αποδώσει τις εντάσεις αυτού του συγκλονιστικού πολιτικού θρίλερ, που ισορροπεί ανάμεσα σε ντοκουμέντο και κομμάτι ζωής, ενώ, πέρα από το διδακτικό του χαρακτήρα, είναι ένα συγκινητικό ψυχογράφημα.

Αλλά ούτε και η προσεγμένη σκηνοθεσία αποδίδει απόλυτα τις ανεπαίσθητες διακυμάνσεις, τις αντικρουόμενες ταλαντεύσεις και υπαναχωρήσεις των ηρώων του.

Παρ' όλα αυτά, παίρνει κανείς μια γεύση της παρανοϊκής κατάστασης που επικρατούσε στην -κατ' ευφημισμόν- Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας λίγο πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, με την περίφημη Στάζι να παραμονεύει κάθε υπαρκτό ή ανύπαρκτο ατόπημα, για να τιμωρήσει αμείλικτα τους παραβάτες των «ιδανικών» της, χρησιμοποιώντας την πρόφαση ότι προστατεύει το κράτος από το λαό.

Σε τέτοιο σημείο, ώστε οι παρακολουθήσεις, οι κοριοί, οι καταδότες και κατ’ επέκταση οι ανακρίσεις, οι φυλακίσεις και τα βασανιστήρια, να αποτελούν κοινό τόπο και οι άνθρωποι να ζουν κάτω από το καθεστώς μιας αόρατης τρομοκρατίας.

Τους ανεξέλεγκτους μηχανισμούς αυτού του αδίστακτου παρακράτους ερευνούν «Οι ζωές των άλλων», μέσα από την ιστορία ενός ζευγαριού: του υπεράνω πάσης υποψίας διάσημου θεατρικού συγγραφέα Γκεόργκ Ντράιμαν και της ηθικά αδύναμης ηθοποιού συντρόφου του Κρίστα-Μαρία Ζίλαντ, που, υποκύπτοντας στους εκβιασμούς ενός υπουργού, συνάπτει παράλληλα σεξουαλικές σχέσεις μαζί του.

Ο τελευταίος, προκειμένου να εξοντώσει τον αντίπαλό του, ψαχουλεύει την καθημερινότητά του, ελπίζοντας να βρει στοιχεία για να τον ενοχοποιήσει.

Την υπόθεση αναλαμβάνει ένας πράκτορας της Στάζι, που με ζήλο καταγράφει και την παραμικρή τους κίνηση. Στη διαδρομή, όμως, όλα ανατρέπονται.

Ο θύτης θα γίνει θύμα μιας ιδεολογίας μόνο κατ’ όνομα, καθώς, σταδιακά, συνειδητοποιεί τη σαθρότητα του συστήματος, τη συμβολή του στη σκευωρία ενός αδίσταχτου εξουσιαστή, τον εξευτελισμό κάθε αξίας.

Και συμμαχεί σιωπηλά με τον συγγραφέα, που η αυτοκτονία ενός κατατρεγμένου φίλου γίνεται αφορμή να αφήσει τη βολεμένη του θέση και να προσπαθήσει να περάσει ένα αντιστασιακό κείμενο στη Δύση. Καταστρέφοντας τα πρακτικά των απόρρητων συνομιλιών του, εις βάρος της δικής του «καριέρας», αυτός «ο καλός άνθρωπος» είναι, εξάλλου, και το ελπιδοφόρο απόσταγμα του έργου.

Στη σκηνή του θεάτρου «Θησείον», διαφορετικά δωμάτια έχουν παραταχθεί το ένα πλάι στο άλλο, με όλα τα απαραίτητα αντικείμενα (εφευρετικό το σκηνικό της Κική Πίττα), προσδιορίζοντας τους χώρους όπου κινούνται τα πρόσωπα-δείγματα μιας κοινωνίας που η υποδούλωσή της στην εξουσία έχει οδηγήσει αναπόφευκτα στο φασισμό.

Μιας κοινωνίας που, αν κάπου υπάρχει μια μακρινή συγγένεια με τη σημερινή, είναι στην έκθεση που υφίσταται -έστω και για διαφορετικούς λόγους- η προσωπική μας ζωή.

Στην παράσταση της Αλίκης Δανέζη-Knutsen, η εμφατική μουσική υπόκρουση (ένας αχταρμάς από γνωστά σύγχρονα και κλασικά ακούσματα) μάταια προσπαθεί να εκμαιεύσει τη συγκίνηση. Ωστόσο, η σκηνοθεσία έχει συνοχή και καθαρότητα, ενώ αποκαλύπτει το μόχθο των σωστά καθοδηγημένων καλών ηθοποιών της.

Και παρότι δεν υπάρχει η απαιτούμενη εμβάθυνση δεν λείπουν κάποιες δυνατές στιγμές που πυκνώνουν τις ενοχές γι' αυτό που είμαστε. Οπως η εύθραυστη εξομολόγηση της Αννας Μάσχα ή οι εύγλωττες σιωπές του Μανώλη Μαυροματάκη.

Πειστικός ο αμφιταλαντευόμενος συγγραφέας του Φάνη Μουρατίδη και ο κυνικός υπουργός του Κώστα Μπερικόπουλου. Τη σωστή θερμοκρασία μεταφέρουν και οι έξι ρόλοι που υποδύεται ο Γιώργος Συμεωνίδης.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ - [email protected]