Μια ζωντανή παράσταση με έναν καλοκουρδισμένο θίασο που τιμά την παράδοση του Αριστοφάνη.

Γυναίκες, άνδρες θηλυπρεπείς, άνδρες που μεταμφιέζονται σε γυναίκες κατέκλυσαν την Επίδαυρο για να πουν μια ιστορία του Αριστοφάνη, την ιστορία για τις Θεσμοφοριάζουσες και τη γιορτή της αντιστροφής που κάνει όλο και πιο καθαρά τα λεπτά όρια που χωρίζουν τα δύο φύλα.  

Γι' αυτό το σκοπό ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος επιστράτευσε στη σκηνή του ολόκληρη (σχεδόν) τη νέα γενιά (κωμικών) ηθοποιών, παλιός άλλωστε γνώριμος με πολλούς από αυτούς από το Θέατρο του Νέου Κόσμου, για να φτιάξει μια δροσερή, με ρυθμό και καλοδουλεμένη παράσταση την οποία δένει πρώτα από όλα το ίδιο το δέσιμο των ηθοποιών της.  

Τα ευριπίδεια βάσανα 
Οι Θεσμοφοριάζουσες ανήκουν στη «γυναικεία τριλογία» του Αριστοφάνη και γράφτηκαν την εποχή της κατάλυσης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας −το 411 π.Χ. Η πλοκή του έργου εστιάζει στον τραγικό ποιητή Ευριπίδη, ο οποίος έχει ξεσηκώσει το μένος των γυναικών με τον τρόπο που τις σκιαγραφεί στα έργα του. Άπιστες, ψεύτρες, προδότες, μπεκρούδες, και γενικά μπαμπέσες.  

Ο Ευριπίδης λοιπόν και ενώ η Αθήνα γιορτάζει τα Θεσμοφόρια, ενημερώνεται πως η τύχη του αποτελεί βασικό θέμα της συνέλευσης των γυναικών στη γιορτή. Η γιορτή αυτή, η οποία διοργανώνεται προς τιμήν της Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης, ουσιαστικά πρόκειται για μια γιορτή αντιστροφής κατά την οποία αναστέλλονται οι θεσμοί της πόλης, όπως η Βουλή και τα δικαστήρια, και η εξουσία περνάει για λίγο στα χέρια των γυναικών. Κι έτσι ξεκινάει το δράμα το Ευριπίδη, δεδομένου ότι οι γυναίκες αυτή την περίοδο έχουν τη δύναμη να τον καταδικάσουν σε θάνατο. 

Για να σωθεί ο Ευριπίδης αποφασίζει να ζητήσει τη βοήθεια ενός άλλου ποιητή, του Αγάθωνα, από τον οποίο ζητάει να παρεισφρήσει υποδυόμενος τη γυναίκα στη συνέλευση των γυναικών (κάτι που απαγορεύεται για ένα άνδρα) και να τον υπερασπιστεί, πράγμα εύκολο για τον Αγάθωνα, καθώς η εμφάνισή του παραπέμπει σε γυναίκα, ωστόσο του αρνείται τη βοήθεια. Έτσι ο συγγενής του Ευριπίδη, Μνησίλοχος, προσφέρεται να μασκαρευτεί και καθώς ο Ευριπίδης δεν έχει και πολλά περιθώρια συμφωνεί και ουσιαστικά, όπως και οι ήρωες των έργων του, μεταβιβάζει τον δικό του κίνδυνο σε κάποιον άλλο. Έτσι ο Μνησίλοχος μεταμφιέζεται σε γυναίκα και ξεκινάει την υπεράσπιση του Ευριπίδη... με απόλυτη αποτυχία μιας και γίνεται γρήγορα αντιληπτός (τι τραγωδία). 

Αντιστροφή φύλου: Μίμηση και παρένδυση 
Οι Θεσμοφοριάζουσες αποτελούν ένα έργο αντιστροφών σε τρία βασικά επίπεδα. Το πρώτο αφορά την αντιστροφή ρόλων και προέρχεται από την προαναφερθείσα φύση της γιορτής των Θεσμοφορίων και την μετατόπιση της δύναμης που είθισται να έχουν οι άνδρες στις γυναίκες, με τις γυναίκες ουσιαστικά να μεταμφιέζονται σε άνδρες χωρίς όμως πραγματικά να μεταμφιέζονται.  

Το δεύτερο αφορά την αντιστροφή κωμωδίας και τραγωδίας με την φιλοξενία ενός τραγικού ποιητή στα λημέρια της κωμωδίας αλλά και την λειτουργία της παρατραγωδίας στην πλοκή, η χρήση δηλαδή αποσπασμάτων από τραγωδίες- του Ευριπίδη στη δική μας περίπτωση.  

Το τρίτο επίπεδο σχετίζεται με την αντιστροφή των φύλων που οφείλεται στις μεταμφιέσεις των ηρώων. Ο Αγάθωνας υιοθετεί εμφάνιση γυναίκας (μίμηση), ο Μνησίλοχος μεταμφιέζεται σε γυναίκα (παρένδυση) για να συμμετάσχει στη συνέλευση των γυναικών, και ακολουθεί ο θηλυπρεπής Κλεισθένης. Οι τρεις αυτές φιγούρες αποτελούν παρέκκλιση από τα στερεότυπα, συγχέουν τους δύο ρόλους των αντίθετων φύλων και αμφισβητούν τα όρια μεταξύ των φύλων θέτοντας στο κέντρο του ενδιαφέροντος του θεατή αυτή την έμφυλη διαμάχη.  

Τελικά θα μπορούσε νε υποστηριχθεί πως κάθε επίπεδο αντιστροφής αποτελεί και μια αμφισβήτηση του Αριστοφάνη, και πως κάθε αμφισβήτηση του Αριστοφάνη δημιουργεί ένα καινούριο εύρημα για να διασκεδάσει το κοινό και να κάνει, πιο διακριτικά στο συγκεκριμένο έργο, την πολιτική του σάτιρα.  

Αριστοφανικής αισθητικής Θεοδωρόπουλος 
Αυτά τα ίδια ευρήματα εκμεταλλεύεται και ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος για να κάνει το κοινό του να γελάσει στήνοντας μια σύγχρονη και παράλληλα νοσταλγική παράσταση σαν πανηγύρι αφού πρώτα κουρδίσει το θίασό του αξιοθαύμαστα σε ένα ρυθμό, τολμηρό και αριστοφανικό. Άξιο θαυμασμού και επαίνου αποτελεί ο τρόπος με τον οποίο ο θίασος δρα σαν ενιαίο σύνολο,στον ίδιο ρυθμό (στην κίνηση και στο λόγο), στην ίδια εκφραστική δεινότητα, στο ίδιο υποκριτικό επίπεδο. Επιπλέον, στην παράστασή του ο Θεοδωρόπουλος δείχνει σεβασμό και στο πνεύμα του Αριστοφάνη και στο κείμενό του. Στο δεύτερο τον συνδράμει  ο Παντελής Μπουκάλας με μια μετάφραση αρκετά πιστή στο αρχαίο κείμενο, που αποφεύγει να μπει στα χωρία της διασκευής, χωρίς, ωστόσο, αυτό να σημαίνει πως απουσιάζουν εντελώς οι επικαιροποιήσεις, οι αναχρονισμοί και τα νέα στοιχεία.  

Στο κέντρο της ιστορίας μπαίνει ένας ούτως ή άλλως εξαιρετικός Μάκης Παπαδημητρίου που φτιάχνει ένα δικό του Μνησίλοχο, αβίαστα αστείο, απλό και συμπαθητικό που ξεσηκώνει το κοινό και μόνο με την ύπαρξή του στη σκηνή.  Και γύρω του στήνεται μια ομάδα εύπλαστων και πολυμορφικών ερμηνευτών υψηλών υποκριτικών και εκφραστικών ικανοτήτων που μεγιστοποιούν το αποτέλεσμα και φυσικά το απλόχερο (όπως αποδείχτηκε) χειροκρότημα.  

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος με τον Ευριπίδη του, ο Γιώργος Χρυσοστόμου με τον Αγάθωνα και τον Τοξότη, η Νάντια Κοντογεώργη με τη Μίκα της, η Ελένη Ουζουνίδου με την Κηρύκαινα, η Άνδρη Θεοδότου με την Κρίτυλλα, η Μαρία Κατσανδρή με τη Φιλίστη και ο Γιώργος Παπαγεωργίου με τον Υπηρέτη του Αγάθωνα και τον Κλεισθένη δημιουργούν παρέα με τον Παπαδημητρίου και το Χορό (Βαλέρια Δημητριάδου, Ειρήνη Μακρή, Κατερίνα Μαούτσου, Ίριδα Μάρα, Φραγκίσκη Μουστάκη, Ελένη Μπούκλη, Ηλέκτρα Σαρρή, Νατάσα Σφενδυλάκη, Αντιγόνη Φρυδά) ένα θεατρικό σύμπαν απόλυτα και σε όλα συνταιριασμένο, μια πραγματική κλίκα επί σκηνής, μια ορχήστρα συγχρονισμένη που δεν αφήνει λεπτό να φανεί έστω και η παραμικρή κοιλιά στην εξέλιξη της πλοκής και των διαλόγων. 

Σε αυτήν την αίσθηση αρμονίας προσθέτουν άλλοι τρεις συντελεστές της παράστασης, η Μαγδαληνή Αυγερινού με τα ινδιάνικης αισθητικής σκηνικά της (και την ενδιαφέρουσα τοποθέτησή τους στο χώρο), ο Άγγελος Μέντης με τα κομψά και χαρακτηριστικά κοστούμια του (αποδίδοντας μάλιστα ενδυματολογικά τη ζωόμορφη παρουσία του Χορού και τη διονυσιακή διάθεση των γυναικών στα Θεσμοφόρια) και η Σεσίλ Μικρούτσικου με τις καρναβαλίστικης διάθεσης και ζωηρές χορογραφίες της (δίνοντας μια μουσικότητα στην κίνηση των ηθοποιών, και κυρίως στις γυναίκες της γιορτής). 

Τη θεατρική εμπειρία τέλος ολοκληρώνει η μουσική του Νίκου Κυπουργού, την οποία ο Θεοδωρόπουλος βάζει εύστοχα τους ηθοποιούς να παίζουν με μουσικά όργανα εν ώρα δράσης (Μουσική διδασκαλία: Αναστάσης Σαρακατσάνος) συνοδεύοντας τους μουσικούς που βρίσκονται πάνω στη σκηνή (Σοφία Κακουλίδου, Αναστάσης Σαρακατσάνος, Γιώτα Παναγή).  

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]

Info
Τετάρτη 1/8/2018 Χανιά Θέατρο Ανατολικής Τάφρου
Πέμπτη 2/8/2018 Χανιά Θέατρο Ανατολικής Τάφρου
Παρασκευή 3/8/2018 Χανιά Θέατρο Ανατολικής Τάφρου
Σάββατο 4/8/2018 Ηράκλειο Κηποθέατρο "Νίκος Καζαντζάκης"
Κυριακή 5/8/2018 Ηράκλειο Κηποθέατρο "Νίκος Καζαντζάκης"
Δευτέρα 6/8/2018 Ρέθυμνο Φρούριο Φορτέτζα
Τρίτη 28/8/2018 Ρωμαϊκό Ωδείο - Πάτρα
Τετάρη 29/8/2018 Ρωμαϊκό Ωδείο - Πάτρα
Δευτέρα 3/9/2018 Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου 
Τρίτη 4/9/2018 Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου 
Πέμπτη 6/9/2018 Δημοτικό θέατρο του Άλσους (Δ. Κιντής) - Ηλιούπολη
Παρασκευή 7/9/2018 Αθήνα Θέατρο Βράχων  
Τετάρτη 12/9/2018 Βεάκειο Θέατρο - Πειραιάς
Πέμπτη 13/9/2018 Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς - Χαλάνδρι
Παρασκευή 14/9/2018 Ευριπίδειο Θέατρο Ρεματιάς - Χαλάνδρι
Δευτέρα 17/9/2018 Αθήνα Θέατρο Πέτρας 
Τετάρτη 19/9/2018 Αθήνα Ηρώδειο