Η Νένα Μεντή, μεταφέρει και πάλι στη σκηνή το πάθος για ζωή της θρυλικής στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και εξηγεί στο click@Life γιατί έχει εκλείψει η αυθεντικότητα από την εποχή μας.

Η Νένα Μεντή επιστρέφει σε μια παράσταση-σταθμό στην καριέρα της που αποθεώθηκε από το κοινό και εξακολουθεί να παίζεται με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Χώρα (μέχρι τα μέσα Μαρτίου). Η πληθωρική προσωπικότητα της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, η οποία σφράγισε με την ποίησή της, ορισμένα από τα ωραιότερα ελληνικά τραγούδια, ξεδιπλώνεται και πάλι, ξυπνώντας μνήμες μιας άλλης εποχής.

Η Νένα Μεντή ενσαρκώνει την σπουδαία αυτή δημιουργό, με τα πάθη και τα λάθη της. Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου μπορεί να θυσίασε στο βωμό της πράσινης τσόχας, τους πιο ωραίους στίχους της, όμως στην παράσταση του Πέτρου Ζούλια δεν είναι απλώς η χαρισματική ποιήτρια αλλά μια γυναίκα αποφασισμένη να ρουφήξει όλους τους χυμούς της ζωής, με πηγαίο ενθουσιασμό και χιούμορ. Πρόκειται για έναν από τουw πιο πετυχημένους θεατρικούς μονολόγους και παρότι η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου «ανεβαίνει» για τέταρτη χρονιά, στο θέατρο Χώρα γινόταν το αδιαχώρητο από κόσμο.

Η Νένα Μεντή μας εξηγεί πώς αποφάσισε να παίξει σε αυτό το νέο κύκλο παραστάσεων: «Στην αρχή της σεζόν είχα πάει στη Θεσσαλονίκη όπου έγινε ένας χαμός και αυτό μας ώθησε να επαναλάβουμε και στην Αθήνα το έργο. Όχι μόνο δεν έχει εξαντληθεί η παράσταση αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι έρχονται και την ξαναβλέπουν για δεύτερη και τρίτη φορά. Υπήρχαν πολλοί που δεν είχαν καταφέρει να τη δουν γιατί δεν έβρισκαν εύκολα εισιτήρια».

Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου της Νένας Μεντή

Ο Πέτρος Ζούλιας σκηνοθετεί και υπογράφει τον υποδειγματικό αυτό θεατρικό μονόλογο, αντλώντας υλικό από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ρέας Μανέλη «Η γιαγιά μου η Ευτυχία» (εκδ. Άγκυρα). Αντιμέτωπη με την αλήθεια ενός υπαρκτού προσώπου, η Νένα Μεντή, προσέγγισε τη θεατρική μετενσάρκωσή του με σεβασμό και ειλικρίνεια. Το κείμενο μοιάζει θαρρείς κομμένο και ραμμένο πάνω της, παρότι φυσικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, όπως μας δήλωσε η ίδια: «Δεν κάνω την Παπαγιαννοπούλου. Η προσπάθειά μου δεν ήταν να μπω στο πετσί ενός άλλου ανθρώπου. Με τη φαντασία μου και με τα όπλα που διαθέτω κολλάω πάνω στη Νένα τα κομμάτια της ζωής κάποια άλλου. Δεν ενσαρκώνω την Παπαγιαννοπούλου, αυτό θέλω πάντα να το διευκρινίζω. Ο ηθοποιός φέρνει πάντα τον εαυτό του στη σκηνή που αφηγείται ή προσπαθεί να έχει στοιχεία άλλων προσώπων. Έχει τύχει να έρθουν στην παράσταση άνθρωποι που γνώριζαν την Παπαγιαννοπούλου και μου λένε πως δεν της μοιάζεις καθόλου. Έχει συμβεί και το αντίθετο: μια γειτόνισσα της Παπαγιαννοπούλου από τα παλιά είχε έρθει και μου είχε πει: είσαι ίδια η Ευτυχία. Και όμως, εγώ δεν είμαι ίδια η Ευτυχία», τονίζει η Νένα Μεντή.

Η θεατρική Ευτυχία, όπως την έχτισε μεθοδικά, φαντάζει εξαιρετικά οικεία. Οι κινήσεις της, όταν φωνάζει τις γάτες της, όταν τριγυρνά στο έρημο σπίτι με τα φαντάσματα των αγαπημένων της προσώπων, μας θυμίζουν αυτή την ανώνυμη, λαϊκή γυναίκα της γειτονιάς, με τη μεγάλη αγκαλιά που όλοι έχουμε συναντήσει και αγαπήσει. Μήπως η Ευτυχία της Νένας Μεντή, λοιπόν δεν είναι ένα αλλά πολλά πρόσωπα; «Ακριβώς. Περνάω μέσα τη γιαγιά μου, μια γειτόνισσα, μια θεία και τις δικές μου αναφορές σε εκείνη την εποχή, από μνήμες δικές μου. Μπορεί ορισμένα πράγματα να συμπίπτουν και με αυτά της Ευτυχίας. Κάτι κεντάει ο ηθοποιός, φέρνοντας πολλά πράγματα μαζί», απαντάει η ίδια.

Ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία

Η αφήγηση της Ευτυχίας είναι θραυσματική, αποσπασματική, προβάλλοντας τις πιο δυνατές στιγμές του περιπετειώδους βίου της. Αθυρόστομη και τρυφερή, αστεία και τραγική, χαρισματική και εκτός ελέγχου, η Ευτυχία προβάλλει ολοζώντανη μέσα από τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της. Είναι πραγματικά απόλαυση να παρακολουθεί κανείς τη Νένα Μεντή να περνάει από το δράμα στην κωμωδία: η χαμένη πατρίδα της Μικρασιατικής γης, ο βίαιος ξεριζωμός, η απώλεια αγαπημένων προσώπων, η μοναξιά και από την άλλη πλευρά, η περιπλάνηση με τα θεατρικά μπουλούκια, η επεισοδιακή συνεργασία με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και τους διάσημους συνθέτες της εποχής, οι «σκανδαλιές» της Ευτυχίας με την πόκα. Αυτή την εναλλαγή ανάμεσα στο γέλιο και το κλάμα, σχολιάζει η Νένα Μεντή: «Νομίζω ότι είναι μια τεχνική που είτε την έχει ο ηθοποιός είτε δεν την έχει. Προσωπικά μου είναι κάτι πολύ εύκολο. Δεν μπορώ να σας το εξηγήσω ή να το αναλύσω. Πιθανόν να υπάρχουν και ηθοποιοί που να μην έχουν αυτή την ευκολία ή το χιούμορ ώστε να περάσουν από κάτι πολύ δραματικό σε κάτι κωμικό. Εγώ τυχαίνει να την έχω, ίσως γιατί δεν έχω τυποποιηθεί, ίσως γιατί οι ευκολίες μου βρίσκονται και στα δύο είδη».

Ζώντας ελεύθερη, χωρίς συμβάσεις και συμβιβασμούς

Τα αθάνατα τραγούδια της Ευτυχίας, όπως για παράδειγμα τα «Είμαι αητός χωρίς φτερά», «Ηλιοβασιλέματα», «Περασμένες μου αγάπες», «Όλα είναι ένα ψέμα», «Τα καβουράκια», «Δύο πόρτες έχει η ζωή», έχουν κι αυτά πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς η μουσική «σχολιάζει» τις σκέψεις και τους καημούς της μεγάλης δημιουργού. Δεν είναι όμως μόνο το θείο ταλέντο της στην ποίηση αλλά και η ιδιαίτερη προσωπικότητά της που καθηλώνει σε κάθε παράσταση τους θεατές.

«Αυτό που ήταν κυρίαρχο στην Ευτυχία και τη χαρακτήριζε ήταν το ταλέντο της να ζει ελεύθερα. Δεν δεχόταν τις συμβάσεις της ζωής και τα θέλω των άλλων. Έκανε αυτό που ήθελε εκείνη και νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σπουδαίο στη ζωή», παρατηρεί η Νένα Μεντή. Γεννιέται κανείς με αυτό το ταλέντο για ζωή ή το αποκτάει στη συνέχεια μέσα από τις εμπειρίες; «Νομίζω ότι ισχύουν και τα δύο. Πιστεύω ότι υπάρχει ένα κύτταρο γονιδιακό αλλά και κάτι που αποκτάς μες στη ζωή, πλάθεται δηλαδή μαζί με τον χαρακτήρα σου, τις συνθήκες που σε οδηγεί η ζωή για να βιώσεις ή που εσύ δημιουργείς για να ζήσεις. Τα πράγματα είναι αλυσιδωτά και το ένα φέρνει το άλλο».

Σε μια δύσκολη περίοδο, η δύναμη και το κουράγιο της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, μπορεί να λειτουργήσουν ως πρότυπα; «Βεβαίως το χρειαζόμαστε το παράδειγμά της αλλά δεν είναι κάτι τόσο απλό και εύκολο να το πετύχει κανείς. Προσωπικά γνώρισα τέτοιους ανθρώπους σαν την Ευτυχία, όταν ήμουν πολύ μικρή, οι οποίοι είχαν μια διαδρομή παρόμοια με τη δική της και διέθεταν αυτό το ταλέντο της ζωής. Όμως δεν είναι κάτι που διδάσκεται, είναι κάτι που το φέρει κανείς και αποκτάει ανάλογα με τα θέλω του. Είμαστε πλέον σε μια κοινωνία που μας έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένη πολιτική, σε αισθητική και τηλεόραση. Είμαστε εγκλωβισμένοι σε ένα life-style που περιέχει χρήμα, μόστρα και το φαίνεσθαι. Επομένως δεν μπορούμε να είμαστε αυθεντικοί. Αυτά προϋποθέτουν άλλους ανθρώπους και εμείς έχουμε χάσει το παιχνίδι. Για αυτό το λόγο αρέσει η παράσταση. Ο κόσμος αναγνωρίζει, όσα θα ήθελε να υπάρχουν ακόμα και συγκινείται», υποστηρίζει η Νένα Μεντή.

Το θεατρικό σουξέ της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου οφείλεται λοιπόν και σε αυτή τη νοσταλγία για άλλα ήθη, για μια άλλη εποχή; «Ναι. Φέρει κάτι από έναν κόσμο του τόπου μας που έχει πλέον χαθεί». Ποια ήταν όμως η σχέση της ηθοποιού με τον κόσμο του λαϊκού τραγουδιού, στον οποίο κινήθηκε η Παπαγιαννοπούλου; «Ανέκαθεν είχα μια πολύ αγαπησιάρικη σχέση με το λαϊκό τραγούδι, από τότε που ήμουν παιδί. Ίσως αυτός να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους έχω ταυτιστεί τόσο πολύ με αυτή την παράσταση, με την εποχή και τους ήχους της. Από μικρό παιδάκι άκουγα λαϊκό τραγούδι, παρότι στο σπίτι μου ακολουθούσαν την παράδοση μιας πιο αστικής και δυτικής μουσικής».

«Η πόκα είναι ιερή!»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξάρτηση της Ευτυχίας με την πόκα που την ώθησε να παραχωρήσει πολλά από τα διαμάντια της ποίησης της για ελάχιστα χρήματα. Μονίμως απένταρη, έτοιμη πάντα για μια νέα παρτίδα, μας την παρουσιάζει η Νένα Μεντή, επί σκηνής. Η ίδια φαίνεται να μπορεί να κατανοήσει τους δαίμονες που ταλάνιζαν αυτή την ξεχωριστή καλλιτέχνιδα: «Παίζω κι εγώ πόκα. Είναι ένα παιχνίδι που το ξέρω και αντιλαμβάνομαι πόσο μπορεί να συγκινήσει. Φυσικά εγώ παίζω γιατί μου αρέσει, δεν έχω το πάθος της Ευτυχίας. Εκείνη, το λέει και μέσα στο έργο, από μικρό παιδί της άρεσε να πουλάει και να αγοράζει, να τζογάρει δηλαδή. Η Ευτυχία είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον τζόγο παρότι δεν έπαιζε άλλα παιχνίδια παρά μόνο πόκα. Πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο και γοητευτικό παιχνίδι που δεν είναι απλώς παιχνίδι τεχνικής αλλά έχει να κάνει και με την ψυχολογία. Γι’ αυτό άλλωστε έχει καταστρέψει κόσμο και κοσμάκη. Η Ευτυχία ήταν ένας πολύ παθιασμένος άνθρωπος, με ό,τι κι αν έκανε στη ζωή της: από τις γάτες της, μέχρι τον άντρα και τις βόλτες της. Έγραφε τα ποιήματα σαν να έπινε νερό. Έπαιξε θέατρο για πολλά χρόνια με φοβερό πάθος, ενώ δεν είχε σκοπό να γίνει ηθοποιός…Της έμπαιναν στο μυαλό διάφορα πράγματα. Ήταν άνθρωπος της ζωής. Κατά τη γνώμη μου το χαρτί τη συγκινούσε πάρα πολύ και ήταν μια φοβερή διέξοδος, ειδικά όταν πέθανε η κόρη της. Τότε τα έδωσε όλα σε μια φοβερή τάση αυτοκαταστροφής. Εξάλλου το λέει η ίδια και σε ένα τραγούδι της: μα κανένας δεν φταίει για το χάλι μου, σπάσιμο θέλει το κεφάλι μου».

Η Νένα Μεντή δεν είχε αναμετρηθεί άλλη φορά με το θεατρικό είδος του μονολόγου που για πολλούς συναδέλφους της θεωρείται «αγώνας δρόμου». Η δική της προσέγγιση είναι διαφορετική: «Ο μονόλογος δεν είναι ούτε κουραστικός, ούτε αγχωτικός ή ψυχοφθόρος. Έχει μια ιδιαιτερότητα όσον αφορά στη λειτουργία του ηθοποιού, ο οποίος δεν έχει να πιαστεί από κάπου, είναι μόνος του. Έχει μοναξιά αλλά και μια γλύκα γιατί το ρυθμίζεις μόνος σου».

Στο τέλος της παράστασης η ατμόσφαιρα είναι σχεδόν εορταστική. Όρθιοι οι θεατές χειροκροτούν συγκινημένοι τη Νένα Μεντή. «Εκεί βρίσκεται όλη η μαγεία, τρως όλο το πιάτο εσύ. Εκεί όλη η επιβεβαίωση και η εγωπάθεια του ανθρώπου βρίσκονται στο ζενίθ-με πλήρη συνείδηση ότι συμβαίνει αυτό» σχολιάζει η ίδια με αυτοσαρκαστική διάθεση και σεμνότητα το φινάλε αυτής της συναρπαστικής θεατρικής διαδρομής.

Ταυτότητα παράστασης: Κείμενο-σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας, σκηνικά-κοστούμια: Αναστασία Αρδένη. Φωτισμοί: Ανδρέας Μπέλης. Επιλογή τραγουδιών: Ελεάνα Βραχάλη. Μουσική επένδυση: Γιάννης Χριστοδουλόπουλος.

Πληροφορίες: στο θέατρο Χώρα, Αμοργού 20, Κυψέλη, τηλ. 2108673945. Τιμές εισιτηρίων: πλατεία:16 ευρώ, θεωρείο: 13 ευρώ, φοιτητικό-μαθητικό: 13 ευρώ. Ειδικές τιμές για ανέργους, πολύτεκνους και συλλόγους. Προπώληση εισιτηρίων στο ταμείο του θεάτρου και στο www.ticketservices.gr , Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου) και αγορές με πιστωτική κάρτα στο τηλ.2107234567.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ