Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Mistero Buffo» του Ντάριο Φο που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου, από την ομάδα Επτάρχεια στο «Θησείο, ένα θέατρο για τις τέχνες».

Οταν ο Ντάριο Φο τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έργο του «Mistero Buffo» (Κωμικό Μυστήριο), η Σουηδική Ακαδημία επεσήμανε, μεταξύ άλλων, πως «συνεχίζοντας την παράδοση των giullari, περιγελά και καυτηριάζει την εξουσία, αποκαθιστώντας έτσι την αξιοπρέπεια των καταπιεσμένων ταπεινών ανθρώπων».

Ο ιδιοφυής συγγραφέας, εξάλλου, χρησιμοποιούσε αυτόν τον όρο για τον εαυτό του (στα λατινικά σημαίνει παιχνιδιάρικος, σκωπτικός) που αντιπροσώπευε ένα κατώτερο είδος ηθοποιού και παράτυπου -κατά τους ιθύνοντες- είδος θεάτρου. Τους πλανόδιους, δηλαδή, λαϊκούς θεατρίνους του Μεσαίωνα, τους αποκαλούμενους τσαρλατάνους ή και «τρελούς», που τριγυρνώντας από πόλη σε πόλη και παίζοντας σε δημόσιους χώρους αποτελούσαν την «ζωντανή, ομιλούσα εφημερίδα του λαού» στηλιτεύοντας με αυτοσχέδια κείμενα τη διαφθορά της Καθολικής Εκκλησίας, το δογματισμό και τη βία, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους και προκαλώντας το ανελέητο μίσος της φεουδαρχίας, έτσι ώστε, «όταν τους έπιαναν τους, έγδερναν και τους έκοβαν τη γλώσσα».

Εντρυφώντας, λοιπόν, στα μεσαιωνικά Μυστήρια, αυτά τα ιερά δράματα που παρουσίαζαν με εύπεπτο τρόπο τις ιστορίες της Βίβλου, και εντοπίζοντας τα εμβόλιμα κωμικά αλλά και ιερόσυλα στοιχεία τους που διαχειρίζονταν οι γελωτοποιοί της εποχής, ο βαθιά πολιτικοποιημένος συγγραφέας και ηθοποιός δημιούργησε ένα σπονδυλωτό σατιρικό κείμενο (μια σειρά μονολόγων που τους ερμήνευε ο ίδιος) ασκώντας με τη σειρά του άμεσα ή έμμεσα καυστική κριτική στην απανταχού κατάχρηση εξουσίας.

Κάποιες από αυτές τις ιστορίες παρουσιάζονται τώρα στο «Θησείο, ένα Θέατρο για τις Τέχνες» από τη νεοσύστατη ομάδα Επτάρχεια, φέρνοντας στο φως τη μαχητική γραφή του Φο και τους αντι-ήρωές του. Σε μια γυμνή σκηνή με άπλετο φως, έξι εξαιρετικά δουλεμένοι ηθοποιοί, καθοδηγημένοι έντεχνα από τον Θωμά Μοσχόπουλο, απαλλαγμένοι από οτιδήποτε περιττό, μόνο με τη θέρμη της υποκριτικής του δεξιότητας, μας υποδέχτηκαν αρχικά ως ταξιθέτες, στη συνέχεια ως εισηγητές των θρησκευτικών μυστηρίων σε μία «εισαγωγή» θεατρικής ιστορίας και έπειτα ως υποκριτές των επιλεγμένων σκετς που έδιναν τη δυνατότητα για ρεσιτάλ ερμηνείας.

Ο τυφλός και ο σακάτης που φοβούνται πως, αν ένα θαύμα τους απαλλάξει από τις αναπηρίες τους, θα χρειαστεί να εργαστούν, ο τρελός που φλερτάρει τον θάνατο για να τον αποπροσανατολίσει ο ιδιωματικός λόγος, πλήθος κόσμου που παρακολουθεί το «θέαμα» της ανάστασης του Λαζάρου, η Παναγία και τα ανθρώπινα δεινά της, ο χωριάτης που έγινε γελωτοποιός, ο προσκαλεσμένος μέθυσος στον Γάμο της Κανά, είναι μερικά από τα αλληγορικά επεισόδια τα οποία στο μεγαλύτερο μέρος τους εξόρυξαν αβίαστο -υψηλού επιπέδου- χιούμορ.

Και μπορεί η σκηνοθεσία να μην μπόλιασε το κείμενο με σύγχρονες πολιτικοκοινωνικές αιχμές γλιστρώντας έξω από τους στόχους του Ντάριο Φο που ήθελε το ιστορικό παρελθόν να ζυμώνεται με την επικαιρότητα, αλλά η παράσταση ανέδειξε στο έπακρο το αφηγηματικό θέατρο, την πηγαία κωμική φλέβα και την ελεγχόμενη αυτοσχεδιαστική δεινότητα των ηθοποιών. Παίρνουν μέρος οι: Αννα Καλαϊτζίδου, Αννα Μάσχα, Κώστας Μπερικόπουλος, Αργύρης Ξάφης, Θάνος Τοκάκης, Γιώργος Χρυσοστόμου.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ[email protected]