Μια δύσκολη ανάγνωση σε ένα μελοδραματικό κείμενο με ήρωες πολλών εαυτών.

Επιλέγοντας μια απεικόνιση που απομακρύνεται συνεχώς από τη ρεαλιστική, ο σκηνοθέτης Γιάννος Περλέγκας παρουσιάζει στη σκηνή της Φρυνίχου στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν το έργο του Λουίτζι Πιραντέλλο «Να ντύσουμε τους γυμνούς» (Μετάφραση: Ελένη Γεωργίου – Γιάννος Περλέγκας).

Η ιστορία
Η Ερσίλια Ντρέι (Μαρία Πρωτόπαππα) ήταν η γκουβερνάντα της μικρής κορούλας του Πρόξενου της Ιταλίας στην Σμύρνη, Γκρόττι (Γιάννος Περλέγκας). Όσο ζούσε στη Σμύρνη ερωτεύτηκε τον Φράνκο Λασπίγκα (Θάνος Τοκάκης), ένα νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού, ο οποίος αναχώρησε αφού της υποσχέθηκε γάμο.

Ένα απόγευμα η μικρή έπεσε από το μπαλκόνι με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή της ενώ η μητέρα του κοριτσιού την απέλυσε αμέσως, πράγμα που οδήγησε την Ερσίλια στη Ρώμη ψάχνοντας τον αρραβωνιαστικό της, ο οποίος τότε ετοιμαζόταν να παντρευτεί μία άλλη κοπέλα. Κι έτσι, απελπισμένη, αποφάσισε να εκπορνευτεί και να αυτοκτονήσει πίνοντας δηλητήριο.

Αυτή την ιστορία λέει η ίδια Ερσίλια προτού επιχειρήσει να αυτοκτονήσει στο δημοσιογράφο Αλφρέντο Κανταβάλλε (Στέργιος Κοντακιώτης) ο οποίος δημοσιεύει το δράμα της προκαλώντας τον οίκτο όλων των αναγνωστών της εφημερίδας, όπως και του γνωστού συγγραφέα Λουντοβίκο Νότα (Θανάσης Δήμου) ο οποίος αφού μάθει ότι η Ερσίλια σώθηκε της προσφέρει φιλοξενία.

Αυτή την ιστορία βλέπουμε και εμείς προτού αρχίσουν να ανατρέπονται όλα και να αμφισβητείται η αντικειμενικότητα της αλήθειας την ώρα που η Ερσίλια υιοθετεί συνεχώς ένα διαφορετικό εαυτό, μια άλλη ταυτότητα και μια διαφορετική αλήθεια, προτού συνειδητοποιήσει πως για να συνεχίσει πρέπει να σταθεί γυμνή απέναντι στον εαυτό της και τους άλλους- ιδιαίτερα εύστοχα τα κοστούμια της Λουκίας Χουλιάρα που πολλές φορές μας παρουσιάζουν με υλικά τους διαφορετικούς εαυτούς και τη «γύμνια».

Έργο που στην επιφάνειά του ανήκει στο μελόδραμα, το «Να ντύσουμε τους γυμνούς» έχει μια πλοκή βγαλμένη από σαπουνόπερα, διαθέτει, ωστόσο, διάφορα επίπεδα ανάγνωσης και ο Περλέγκας επιλέγει ένα δύσκολο και κάποιες φορές δύσβατο αλλά πάντα συνεπές και δικό του. Κοιτώνας έντονα στο κείμενο του Πιραντέλλο την έννοια του κατοπτρικού εαυτού και καθώς απομακρύνεται από τη ρεαλιστική απόδοση, επιλέγει να εστιάσει σε δύο σημαντικά στοιχεία, το μεσογειακό και το θεολογικό.

Η παράσταση αποκτά έτσι μια μεσογειακή αύρα με την επιλογή του σκηνοθέτη να διατηρήσει πολλές από τις ατάκες των ηρώων στα ιταλικά, διατηρώντας παράλληλα τη μουσικότητα της γλώσσας στην οποία έχει γραφτεί το κείμενο. Ο λόγος αποκτά έτσι μια πιο εμφανή σχέση με την ιταλική θεατρική κληρονομιά της κομέντια αλλά και την οικεία σε μας- και σε όλος τους μεσογειακούς λαούς- μορφή του απατεώνα. Τα ιταλικά, ωστόσο, αποσυντονίζουν κάποιες φορές το θεατή, αν και λίγη σημασία έχει το κατά πόσο γίνεται απόλυτα κατανοητό τι λέγεται- η ανεπάρκεια της γλώσσας άλλωστε είναι χαρακτηριστικό της ελλιπών ανθρώπων που συναποτελούν το έργο.

Oh mio dio
Το θεολογικό στοιχείο από την άλλη γίνεται θεμελιώδους σημασίας στην προσέγγιση του σκηνοθέτη, ο οποίος χρησιμοποιεί την απέχθεια του Πιραντέλλο για τον Καθολικισμό όχι μόνο για να προσεγγίσει το έργο αλλά και για να στήσει τη σκηνή του. Ο Περλέγκας στην προσπάθειά του να επεξεργαστεί το έργο οδηγήθηκε στο Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο όπου εντοπίζεται η φράση «να ντύσουμε τους γυμνούς» στην παραβολή της τελικής κρίσης.

Αν λοιπόν, όπως έχει υποστηρίξει ο σκηνοθέτης, ο Πιραντέλλο ρίχνει τους ήρωες του έργου σε μια ανάποδη παραβολή για τους Καλούς Σαμαρείτες, στην παράσταση οι ήρωες αφήνονται στην κόλαση του Δάντη. Μια κόλαση που αντιστοιχεί στην ανάβαση. Ανάβαση μέσα από τα επτά αμαρτήματα, ώσπου φτάσουν στην Εδέμ τους, στο Καθαρτήριο. Η κόλαση και η ανάβαση είναι η ίδια η ζωή όπως περιγράφεται στο έργο του Πιραντέλλο, η ανάβαση με τα αμαρτήματα είναι η vintage, μπαρόκ και λίγο μυστικιστική σκηνή με τα επτά σκαλοπάτια (Σκηνικά: Γεωργία Μπούρα), τα λουλούδια και διάφορα διάσπαρτα αντικείμενα. Το Καθαρτήριο είναι ο πίνακας του Μπος «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων» που βρίσκεται στο πιο ψηλό επίπεδο της σκηνής. Γενικά η σκηνή προσφέρει στο εικαστικό κομμάτι και λειτουργεί συμβολικά, ωστόσο συχνά γίνεται λιγότερο πρακτική δυσκολεύοντας ίσως την κίνηση των ηθοποιών πάνω της.

Πάνω σε αυτό τον ζωντανό πίνακα βρίσκουμε ένα θίασο καλά προετοιμασμένο, ταιριαστό, με σατιρική διάθεση όταν απαιτείται από τις μελοδραματικές εξελίξεις του κειμένου. Όλοι τους κυκλοφορούν και ερμηνεύουν αβίαστα πάνω στη σκηνή, ωστόσο, η Μαρία Πρωτόπαππα και η Εύη Σαουλίδου (στο ρόλο της Σινιόρα Ονόρια, ιδιοκτήτριας του σπιτιού του Λουντοβίκο Νότα) κλέβουν λίγο παραπάνω την παράσταση με την παρουσία τους - η πρώτη σπαράζοντας εκκωφαντικά αλλά χωρίς να φωνάζει στη σταθερή πορεία της προς τη γύμνια και η δεύτερη με την άμεση, αλέγρα και γκροτέσκα συμβολή της.  

Τελικά η παράσταση πρόκειται για μια πολύ προσεγμένη και μελετημένη σύλληψη του Περλέγκα την οποία ζωντανεύει πολύ πιστά ο θίασος, και αν κάποιες φορές μπορεί να φανεί δυσανάγνωστη ή κουραστική λόγω της λίγο μεγάλης διάρκειας, όταν πια κλείσουν τα φώτα δεν μπορείς παρά να θαυμάσεις τον τρόπο με τον οποίο ο σκηνοθέτης θέλησε να μας συστήσει τον πιραντελλικό του κόσμο.

Info
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν
Φρυνίχου 14
Τετάρτη- Κυριακή 21:15
https://www.facebook.com/nantysoumetoysgymnous/

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]