Κούκλες: Αναζητώντας τη γυναικεία χειραφέτηση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 08 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019

Μια τολμηρή και μοντέρνα ιστορία της αιώνιας Νόρας Χέλμερ.

Ούτε μία ούτε δύο, αλλά δέκα Νόρες Χέλμερ κλείνονται στο κουκλόσπιτο που τους στήνει ο Νικόλας Ανδρουλάκης (Δραματουργική επεξεργασία-σκηνοθεσία) στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά όπου παρουσιάζεται η εμπνευσμένη από το Κουκλόσπιτο του Ίψεν παράσταση Κούκλες.

Κάθε πτυχή της Νόρας, της μορφής που συμβολίζει τη γυναικεία χειραφέτηση στο θέατρο εδώ και 140 χρόνια, είναι εκεί. Η αόρατη, η επιθετική, η 300 που φοράει κόκκινα και θέλει να χορέψει ταραντέλα, η άλαλη, η σοπράνο, η 199 που φοράει ολόσωμο και έχει τα καλύτερα κομμάτια, η καταπιεσμένη, η αρχετυπική. Τις περισσότερες τις βλέπουμε, κάποιες μόνο τις ακούμε, κάποιες τις βλέπουμε αλλά δεν τις ακούμε.

Παρόλο που είναι όλες τους εκεί, η παράσταση που δημιούργησε και σκηνοθέτησε ο Ανδρουλάκης δεν αφορά την ιψενική ιστορία. Ούτε καν βασίζεται σε αυτή. Σίγουρα εμπνέεται και επηρεάζεται από το Κουκλόσπιτο και την ηρωίδα του, στην ουσία πρόκειται όμως για ένα εντελώς δικό του έργο και όραμα το οποίο λειτουργεί ως συνεχής αναφορά στο όνομα και τους συμβολισμούς του ιψενικού χαρακτήρα.

thomas daskalakis

Η Νόρα του Ίψεν
Το Κουκλόσπιτο του Ίψεν γραμμένο το 1879 ανήκει στην κοινωνική/πολεμική περίοδο του συγγραφέα κατά την οποία προσηλώνεται στην πραγματικότητα γύρω του γράφοντας έργα που ανακινούν προβλήματα της σύγχρονης ζωής. Το έργο αφορά τη ζωή της Νόρα Χέλμερ η οποία μεγαλώνει σαν μια κούκλα στο πατρικό της για να συνεχίσει το έργο της ως κούκλα στον έγγαμο πια βίο της με τον άνδρα της Τόρβαλτ και τα παιδιά τους. Η Νόρα έχει ένα μυστικό που θα εξέθετε την οικογένειά της στην κοινωνία, ένα δάνειο που πήρε πλαστογραφώντας την υπογραφή του πατέρα της για να βοηθήσει τον άνδρα της με το πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει. Όταν το μυστικό αποκαλυφθεί μαζί του θα φανεί όλη η ψευτιά της αγάπης και του γάμου τους, γι’ αυτό και η Νόρα θα φύγει- θεαματικά.

Μέσα από αυτή την απλή, καθημερινή ιστορία ο Ίψεν άνοιξε μεγάλη συζήτηση για το θεσμό του γάμου και το ρόλο της γυναίκας χαρίζοντας στην ηρωίδα του την αιωνιότητα, μιας και θεωρείται σύμβολο- από τα πρώτα- της γυναικείας χειραφέτησης.

Αντίστρεψε το νέος έτος. Να γίνει παλιό. Να έχεις ακόμη λίγο χρόνο.

Ο Ανδρουλάκης φτιάχνει δέκα πτυχές της αρχετυπικής Νόρας και τις κλείνει σε ένα σύγχρονο κουκλόσπιτο, μια οντισιόν με επίκαιρο αέρα από ριάλιτι σόου και social media. Όπως η Νόρα του Ίψεν μεταμφιέστηκε για να χορέψει, έτσι και οι Κούκλες του Ανδρουλάκη μεταμφιέζονται- υποδύονται για να κερδίσουν αυτή την οντισιόν. Και όπως ο Ίψεν άλλαξε τα τότε δεδομένα της σκηνής και των σκηνικών αντικειμένων, έτσι και ο σκηνοθέτης προτιμά μια διαφορετική σκηνή, το φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, μια αριστοκρατική σάλα στη μέση της οποίας λαμβάνει χώρα η οντισιόν. Και όπως ο σύζυγος της Νόρα προσπαθεί να την σκηνοθετήσει, έτσι και ο Ανδρουλάκης αναλαμβάνει το μοναδικό ανδρικό ρόλο της παράστασης, του coach των κοριτσιών. Είναι εκεί για να τις προπονήσει, να τους κάνει δύσκολες ερωτήσεις, να τις θαυμάσει, να τις πιέσει να λάμψουν, να τις χειραγωγήσει. Και είναι εκεί για να υποστεί τις συνέπειες.

thomas daskalakis

Η σύλληψη αυτή του Ανδρουλάκη είναι πρωτότυπη, ιδιαίτερη, σύνθετη, εικαστική και με ένα μαγικό τρόπο απαιτεί και παράλληλα δεν απαιτεί τη γνώση του κειμένου του Ίψεν. Αποδομώντας ένα κλασικό κείμενο και φλερτάροντας συνέχεια με την ειρωνεία και ένα ιδιότυπο σπάσιμο του 4^ου τοίχου καταλήγει σε μια δική του δυστοπική ανάγνωση και σύλληψη της γυναίκας Νόρα, της Νόρα σκέτο, της γυναίκας σκέτο.

Παρόλα αυτά, η ευφάνταστη αυτή σύλληψη δεν υλοποιείται χωρίς αδυναμίες. Το έργο είναι μεγάλο σε διάρκεια χωρίς λόγο, κάποιες φορές παρασύρεται, κομπιάζει, γίνεται δυσερμήνευτο και υποκύπτει σε διδακτισμούς- ενδεχομένως γιατί απομακρύνεται πολύ από την ιψενική ιστορία. Την ίδια στιγμή ο χώρος, παρόλο που είναι υπέροχος, συνεισφέρει στην αισθητική της παράστασης – ιδιαίτερα σε συνδυασμό με τους φωτισμούς (Φωτισμοί - βίντεο: Αντώνης Κουνέλλας)- και βοηθάει στην κίνηση των ηθοποιών, συχνά δεν βοηθάει το θεατή μιας και πολλά δεν φτάνουν στα μάτια και τα αφτιά του λόγω της μακρόστενης σκηνής και της διαρρύθμισης των θέσεων που την «αγκαλιάζουν» .

Παρά τις αδυναμίες του όμως το έργο βγάζει τις φλόγες προς τη σωστή κατεύθυνση και φωτίζει τις Κούκλες του (Ιώβη Φραγκάτου, Έλενα Μεγγρέλη, Αντιγόνη Σταυροπούλου, Αγγέλικα Σταυροπούλου, Αναστασία Παντούση, Ναταλία Δήμου, Εύη Δόβελου, Έμιλυ Νικόλα, Ζαϊρα Νικολακοπούλου, Κατερίνα Μισιχρόνη) ώστε να λάμψουν. Και λάμπουν με τα απλά υλικά που βρίσκονται πάνω στη σκηνή, ντυμένες με ξεχωριστά και εμπνευσμένα κοστούμια (Κοστούμια: Ελένη Καββάδα), ενώ κινούνται αβίαστα, με εναλλαγές ταχύτητας και σωστά μετρημένες χορογραφίες στο χώρο (Χορογράφος: Έμιλυ Νικόλα). Και λάμπουν γιατί είναι προσηλωμένες στο μικρό ή μεγάλο κομμάτι που τους δίνεται κάθε φορά και κυρίως γιατί έχουν αποδεχτεί ότι είναι ενταγμένες σε ένα πολύπλοκο σύνολο που ονομάζεται Νόρα.