Μια παράσταση που σε «χτυπάει» την ώρα που γελάς.

Σουρεαλιστικές σκηνές που συνδυάζουν το ακραίο και το χιούμορ με τον αιχμηρό κοινωνικό σχολιασμό εκτυλίσσονται στην Πειραιώς 260 όπου ο Βασίλης Μαυρογεωργίου σκηνοθετεί, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, το, με πολλές δόσεις παραλόγου, έργο «Κόντρα στην ελευθερία».  

Γραμμένο από τον Καταλανό συγγραφέα, κριτικό κινηματογράφου και σκηνοθέτη Εστέβα Σολέρ, το έργο ανοίγει την «Τριλογία της Επανάστασης» η οποία επικεντρώνεται στις τρεις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης. Τα άλλα δύο μέρη έτσι ονομάζονται «Κόντρα στην ισότητα» και «Κόντρα στην αδελφοσύνη».  

Το έργο και ο συγγραφέας 
Ο Σολέρ έχοντας αδυναμία στις ιστορίες που...πάνε κόντρα σε αξίες και ιδανικά, πρόκειται άλλωστε για τη δεύτερη τριλογία των Κόντρα, γράφει ένα έργο σπονδυλωτό που αποτελείται από επτά μονόπρακτα με μικρές ιστορίες της σύγχρονης πραγματικότητας τοποθετημένες σε μια δική του συνθήκη την οποία ορίζουν η ειρωνεία, ο κυνισμός, το μαύρο χιούμορ, η ακραία διάσταση και η βία.  

Η πρώτη τριλογία των Κόντρα ονομάζεται «Τριλογία της αγανάκτησης», έχει μεταφραστεί σε 19 γλώσσες και αποτελείται από τα έργα «Κόντρα στην πρόοδο», «Κόντρα στον έρωτα» και «Κόντρα στη δημοκρατία». 

Αυτός γίνεται ο κόσμος πάνω στον οποίο κινούνται οι ήρωές του ενώ οι ιστορίες τους είναι εμπνευσμένες από το σύγχρονο, παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και βρίσκονται πάντα τοποθετημένες μέσα σε αυτό, μιλώντας μάλιστα για καταστάσεις με οικουμενική διάσταση- το ζήτημα της οικουμενικότητας άλλωστε είναι σημαντικό για τον συγγραφέα τον οποίο δεν ενδιαφέρει τόσο να καταπιαστεί με τοπικά και περιορισμένου ενδιαφέροντος θέματα.  

Στο «Κόντρα στην ελευθερία» ακολουθούμε τον στοχασμό του Σολέρ πάνω στην έννοια της ελευθερίας μέσα από ιστορίες που μας επισημαίνουν τις αντιφάσεις της ζωής μας, αναφορικά πάντα με το θέμα της ελευθερίας.  Γι’ αυτό και τοποθετείται η λέξη «κόντρα» στον τίτλο, για να εκφράσει την αποδυνάμωσή της.  

Συχνά ο Σολέρ αλιεύει τις ιστορίες του από το νεανικό του portofolio με περίπου 200 διηγήματα, καθώς, όπως ο ίδιος λέει, στην ηλικία των 17 που ξεκίνησε να γράφει διέθετε περισσότερη φαντασία.  

Η παράσταση 

Ένας μετανάστης χωρίζεται από την μητέρα του με τείχος αλλά είναι δεμένος μαζί της με τον ομφάλιο λώρο και την... Ευρώπη. Μια νύφη φοβάται να δώσει τον όρκο «μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος». Κάποιοι γείτονες ξέχασαν ποιος αριθμός είναι μετά το 6. Ένας στρατιώτης λαμβάνει μήνυμα όσο είναι στην μάχη και μια γυναίκα αναζητά τον άντρα της που πάσχει από αγάπη για τα βιβλία. Μια δεινή λάτρης του τζόγου αποδέχεται την παιδεραστία και ένας σωστός φιλάνθρωπος δίνει δουλειά σε μετανάστες να ετοιμάσουν τη νέα κολεξιόν. Μία κοπέλα αναζητά καινούριο σπίτι και βρίσκει ένα ζωντανό έπιπλο. 

Σε ένα αφηρημένο, ρευστό και απόλυτα ταιριαστό στη γενική αίσθηση του παραλόγου σκηνικό (Σκηνικά: Θάλεια Μέλισσα) που αποτελεί σύνθεση διαφορετικών στοιχείων (συνδυάζεται ένας βράχος με ένα παγκάκι και μια πολυθρόνα ενώ ξεπροβάλουν διάφορα αντικείμενα, όπως πχ μια ραπτομηχανή) στήνει ο Μαυρογεωργίου την παράστασή του. Το σκηνικό και η δράση της παράστασης τοποθετούνται στο μέσον της σκηνής ενώ στο πλάι διακριτικά ο μουσικός Γιώργος Φουντούκος τη συνοδεύει ζωντανά, προσδίδοντας ένταση αλλά κυρίως ειρωνεία- και άρα λειτουργώντας στο πνεύμα του κειμένου του Σολέρ- σε όσα εκτυλίσσονται παράλληλα επί σκηνής.  

Τα μονόπρακτα του έργου είναι επτά, όπως πάντα στα έργα του Σολέρ πλουτίζοντάς τα με ένα μυστικιστιό σχεδόν συμβολισμό. Τον αριθμό επτά συναντάμε και στο απόσπασμα που οι ήρωες δεν μπορούν να θυμηθούν ποιος αριθμός είναι μετά το έξι, αλλά στον τίτλο της νέας κινηματογραφικής ταινίας του Καταλανού με τίτλο «7 λόγοι για να φύγεις».   

Ο Μαυρογεωργίου αν και ακολουθεί πιστά το έργο Σολέρ, προτιμά να προσθέσει δύο μονόπρακτα (το απόσπασμα με τον αριθμό έξι και το απόσπασμα με το τραμ) από άλλα έργα του συγγραφέα. Έχοντας έτσι φτιάξει το δικό του μίγμα ιστοριών, συνεχίζει για να δώσει πνοή στις αντιφάσεις της πραγματικότητας που διέκρινε ο Σολέρ. Και το κάνει συχνά ωμά, μέσα από μία σύγχρονη παράσταση συνεπούς δραματουργίας και αισθητικής, παρά τις διαφορετικές ιστορίες, και έχοντας κατανοήσει καλά τον βασικό πυρήνα του ισπανικού έργου. Το «Κόντρα στην ελευθερία» πρόκειται για ένα ανανεωμένο είδος θεάτρου του παραλόγου που προκαλεί στον θεατή αμηχανία, για να μην πω δυσφορία, η οποία προέρχεται από τον ακραία αποδομένο ρεαλισμό του έργου που σε ταράζει πάνω που έχεις χαλαρώσει από τις χιουμοριστικές νότες- προερχόμενες πάντα από το στοιχείο της υπερβολής. Και αυτό ακριβώς βλέπουμε να γίνεται, ή καλύτερα παθαίνουμε, στην σκηνή της Πειραιώς 260.   

 Σημαντική πρώτη ύλη για τον σκηνοθέτη, πέρα από το ίδιο το κείμενο, αποτελεί η ομάδα των ηθοποιών του. Όλοι τους αναλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους στους οποίους μπαινοβγαίνουν άνετα και με ερμηνευτική ετοιμότητα. Συγκινητική, αστεία και πειστική η Κάτια Γέρου- αν και υιοθετεί ένα στημένο τρόπο ομιλίας που ξενίζει στο πρώτο μονόπρακτο, στα υπόλοιπα αναδεικνύει την υποκριτική της παλέτα. Οι άνδρες της παράστασης στέκονται επίσης ερμηνευτικά αξιόλογα, με τον Γιώργο Παπανδρέου να εντυπωσιάζει με την υποκριτική του ευαισθησία όταν μιλάει ως εργοδότης, τον Νίκο Νίκα να δίνει αστείες πινελιές και ως παπάς και ως γιατρός και ως μεσίτης και τον Σεραφείμ Ράδη να μας κάνει και μας να αναρωτιόμαστε ποιος αριθμός είναι μετά το 6- αν και του πάει περισσότερο η αφέλεια του οικογενειάρχη στο μονόπρακτο με το τραμ. Τρομερή, τέλος, η Σύρμω Κεκέ χρησιμοποιεί υπέροχα τις εκφράσεις του προσώπου της και την ωραία της άρθρωση. Πέφτει επίσης πάνω της ίσως το δυσκολότερο κομμάτι της παράστασης, αυτό με την παιδεραστία, στο οποίο αν και υποκριτικά είναι καταπληκτική, κουράζει αρκετά με την έντονα πλαστική και επιτηδευμένη κίνηση του σώματός της.   

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]