Είδαμε τον «Θείο Βάνια» του Τσέχωφ

ΠΕΜΠΤΗ, 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2019

Στο Bios.

Δύο πολυέλεοι, ένα τραπέζι, ένα σαμοβάρι, τρία χαλιά, ένα tablet και κάποια σύγχρονα κοστούμια (σκηνικά Διδώ Γκόνου, κοστούμια Παύλος Θανόπουλος) αρκούν τόσο για να μεταδώσουν την ατμόσφαιρα του 19ου αιώνα όσο και για να προσγειώσουν τον Θείο Βάνια του Τσέχωφ στη σημερινή πραγματικότητα.

Γιατί στην έξοχη παράσταση της Μαρίας Μαγκανάρη με την ρέουσα μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη - που επαναλαμβάνεται φέτος στο Bios - οι ήρωες του σημαντικού αυτού έργου μοιάζουν άνθρωποι της διπλανής πόρτας καθώς φτάνει ασθμαίνουσα η ανάσα τους στα αυτιά μας.

Και οι θαυμάσιοι ηθοποιοί που τους ζωντανεύουν, χωρίς να παγιδεύονται στην παράδοση των ρόλων τους, ξαναπλάθουν τους χαρακτήρες έτσι που τα αδιέξοδα τους, αν και αφορούν μια άλλη εποχή (1896), γίνονται δικά μας. Ο απογοητευμένος Θείος Βάνιας, η άσχημη και ερωτικά αδικαίωτη Σόνια, η όμορφη, ερωτεύσιμη αλλά παγιδευμένη στα κοινωνικά πρέπει Ελενα, σύζυγος του γέρου και αχάριστου καθηγητή Σερεμπριάκωφ, θρηνούν την ζωή τους.

Βυθισμένοι στην ανία της επαρχιακής καθημερινότητας, ανικανοποίητοι, φοβισμένοι, εμμονικοί και απελπισμένοι αλλά ανίκανοι να αντιδράσουν καθώς δεν πορεύονται ουτε καν με το θάρρος της ουτοπίας, βιώνουν τις λανθασμένες επιλογές τους και την ήττα του χρόνου. Δίπλα τους ο γητευτής γιατρός Αστρώφ (εξαιρετικός ο Γιωργής Τσαμπουράκης), που ο ιδεαλισμός του σκοντάφτει στο σκοτάδι, επιλέγει εν τέλει να πορευτεί μόνος. Αυτό το υπέροχο κείμενο με τα βαθιά υπαρξιακά ζητήματα, την ανατομία των σχέσεων, τα πολυδιάστατα πρόσωπα και τις ιλιγγιώδεις εσωτερικές τους αναταράξεις ήρθε τώρα να ταράξει και μας τους ίδιους.

Δεν είναι μόνο οτι θίγει ζητήματα όπως το περιβάλλον, τη μοναξιά, την αμφισβήτηση των διανοουμένων ή την αδιέξοδη προοπτική των ανθρώπων.

Παρακολουθώντας τους ηθοποιούς να πάσχουν πραγματικά μπροστά στα μάτια μας ταυτιζόμαστε με τις αγωνίες τους. Ταυτίζεται κανείς, για παράδειγμα, με τον αυτοκαταστροφικό Βάνια που μέσα από την ερμηνεία του Κώστα Κουτσολέλου (την καλύτερη της έως τώρα πορείας του αλλά που θα έπρεπε να προσέξει την ένταση της φωνής του) ξεδιπλώνεται ο θυμός ενός ανθρώπου που θυσιάστηκε και προδόθηκε. Ενός ανθρώπου που δεν ενηλικιώθηκε ποτέ (αυτό εξάλλου σηματοδοτούν τα κοντά παντελόνια που φοράει), που δεν μπορεί ούτε να ονειρευτεί και υποταγμένος στην πληκτική του ζωή διαλύεται αδυνατώντας να την αλλάξει.

Ταυτίζεται ομως κανείς κυρίως με την Σόνια της Σύρμως Κεκέ (η πιο ουσιαστική Σόνια που έχω δει) που εναλλάσσει διαθέσεις με κεραυνοβόλα ευκινησία φιδιού: από τη μια υπομένει καρτερικά την μοίρα της ελπίζοντας πως η αγάπη είναι το βάλσαμο για τις αμαρτίες του κόσμου. Απο την άλλη φλέγεται από το αποσιωπημένο της πάθος και όταν διαψεύδεται αφηνιάζει διασχίζοντας το χώρο με δαιμονική ταχύτητα. Μαζί με την Ανθή Ευστρατιάδου (Έλενα), που διαθέτει επίσης ψυχολογικό βάθος, συνθέτουν αξιομνημόνευτες σκηνές.

Και στο τέλος του έργου, όταν όλα πια επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση σαν να μην συνέβη τίποτα, ο σπαρακτικός της μονόλογος μας συνταράσσει:

«Θείε Βάνια θα ζήσουμε.....θα υποφέρουμε καρτερικά τις δοκιμασίες που θα μας φέρει η μοίρα....θα πεθάνουμε αγόγγυστα...κι ο Θεός θα μας λυπηθεί, κι εμείς θείε θα δούμε μια ζωή ολοφώτεινη, υπέροχη, αρμονική, θα χαρούμε με τις σημερινές μας δυστυχίες...και θα αναπαυτούμε. Το πιστεύω θείε με θέρμη, με πάθος...Θα αναπαυτούμε».

Απόλυτα ενταγμένοι στις επιταγές της σκηνοθεσίας είναι και οι υπόλοιποι καλοί ηθοποιοί που συμπληρώνουν τη διανομή: Βασίλης Καραμπούλας, Ασπασία Κράλλη, Μαρία Μαγκανάρη, Δημήτρης Ντάσκας. Ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος έγραψε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον μουσικό θέμα της παράστασης και ένα έξοχο τραγούδι που ανταποκρίνεται στην συναισθηματική σπατάλη των ηρώων.