Μεταφέροντας για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή τον πιο βίαιο πόλεμο όλων των εποχών, όπως αναδύεται μέσα από το αρχαιοελληνικό έπος του Τρωικού Κύκλου, ο σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός μας μιλά για την «Ιλιάδα».

Μετά την επιτυχία του πρώτου κύκλου παραστάσεων και τις εξαιρετικές κριτικές, το συγκλονιστικό έπος του Ομήρου, παρουσιάζεται και πάλι στην «Πειραιώς 260», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, για 10 μόνο παραστάσεις, έως και την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου, στις 8 το βράδυ, ενώ στη συνέχεια, θα παρουσιαστεί στο Εθνικό Θέατρο της Ολλανδίας.

Σε έναν σχεδόν πεντάωρο σκηνικό μαραθώνιο, ο Στάθης Λιβαθινός μετατρέπει αυτό το έργο απαράμιλλης λογοτεχνικής δύναμης και αισθητικής ωριμότητας, που τον απασχολεί εδώ και χρόνια, σε μια σειρά από ποιητικές εικόνες, σκληρές, αλλά και τρυφερές, με μια απολύτως σύγχρονη θεματική, και μιλά για την παράσταση, την ελληνική «Οδύσσεια» και την άγνωστη Ιθάκη του.

Πόσο μεγάλη πρόκληση ήταν για εσάς η μεταφορά της «Ιλιάδας» στη θεατρική σκηνή;

Κάθε καλλιτέχνης που θέλει να τιμήσει τα όπλα του - για να χρησιμοποιήσω και κάτι από την ορολογία του έργου - θέλει να αναμετρηθεί με κάτι σημαντικό. Ειλικρινά, δε θα μπορούσα να φανταστώ σημαντικότερο και ωραιότερο ταξίδι από αυτό που μας χάρισε η «Ιλιάδα». Έτσι, και η πρόκληση, που βεβαίως υπάρχει, αποκτάει νόημα. Η «Ιλιάδα» είναι ένα απόλυτο κείμενο ασύγκριτης ομορφιάς και μεγάλων νοημάτων και η μεταφορά του στη σκηνή δεν υπόσχεται καμιά ασφάλεια και δε δίνει καμία εγγύηση. Η αναζήτηση μιας σύγχρονης θεατρικής γλώσσας που να μην προδώσει το κείμενο, αυτό ήταν και η μεγαλύτερη πρόκληση.

Πώς προσεγγίζετε με σύγχρονο τρόπο το ομηρικό κείμενο;

Σαν ένα θησαυροφυλάκιο, που πρέπει να το πλησιάσεις αργά, με προσοχή και μελέτη. Πρόκειται για ένα κλειστό κύκλωμα αξιών, το οποίο πρέπει να ξεκλειδωθεί αργά και με έναν τρόπο, τέτοιο ώστε να αφεθείς να σου προκαλέσει συναισθήματα. Προσωπικά, δε με αφορά μια δουλειά, όταν δεν μου προκαλεί συναισθήματα. Δεν ξέρω αν αυτός ο τρόπος είναι σύγχρονος ή όχι, προσπαθώ πάντως να είναι αυθεντικός.

Πού επικεντρώνεται το σκηνοθετικό σας βλέμμα;

Στην ανάδειξη της ιστορίας. Εκεί συναντιόμαστε με τον Όμηρο, γιατί κι αυτός έλεγε ιστορίες. Αυτό, όμως, δεν είναι πάντοτε τόσο απλό. Το να πεις μια ιστορία σημαίνει αναδεικνύεις τα γεγονότα, τα πρόσωπα, τα νοήματα και άλλα πολλά...

Με ποιον τρόπο αναδύεται μέσα από την παράσταση όλη η σύγχρονη Ελλάδα;

Ο Όμηρος είχε καταλάβει βαθιά και πρώτος την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων, που, 300 χρόνια αργότερα, θα δημιουργούσαν τον Χρυσό Αιώνα, αλλά και που θα πάθαιναν τη Μικρασιατική καταστροφή. Πρόκειται για ανθρώπους - για να το πω επιγραμματικά - ικανούς για το καλύτερο και το χειρότερο. Εμείς είμαστε αυτοί. Είναι πολύ λίγες οι στιγμές, που νομίζεις ότι πρόκειται για κάποιους άλλους ανθρώπους. Κάποια μεγέθη ίσως διαφέρουν. Η ουσία παραμένει ίδια.

Ποια είναι τα πιο έντονα συναισθήματα σας για την «Οδύσσεια» που βιώνουμε σαν χώρα; Τι χρειάζεται να κατανοήσουμε και να αλλάξουμε, για να κάνουμε μία καινούρια και υγιή αρχή;

Προσπαθώ να αντιμετωπίσω τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μου με υπομονή και ψυχραιμία. Τόση δουλειά έκανε ο Όμηρος, δεν μπορεί να πάει χαμένη. Όπου δε βοηθάει η πολιτική, πρέπει να βοηθάει η ποίηση. Άλλωστε, η σκέψη του Ομήρου ακουμπάει σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ίσως, ακόμα και στην πολιτική. Κάπου λέει: «Αν είμαστε βασιλιάδες κι αν απολαμβάνουμε, είναι επειδή πρέπει να μπορούμε να αποδείξουμε ότι είμαστε άξιοι κάθε στιγμή». Τι άλλο να ζητήσει κανείς από τους πολιτικούς, αλλά και από τους πολίτες; Ο Όμηρος σε κάνει να νιώθεις υπεύθυνος για τη θέση σου πάνω στη Γη. Είναι μια ανώτερη φιλοσοφία.

Πόσο μακρινή σας φαίνεται η πολυπόθητη «Ιθάκη»;

Προτιμώ το ταξίδι της. Δεν ξέρω ποια είναι η Ιθάκη. Βλέπετε, είναι πολύ σημαντικό ο πηγαιμός να μην είναι μίζερος, ασήμαντος και μέτριος. Αυτό με ενδιαφέρει. Το ποια θα είναι η Ιθάκη μου θα το αποφασίσει η ζωή. Για την ώρα, όλα μοιάζουν καλά και ας είμαστε έτσι. Μπορώ και κάνω αυτό που αγαπάω, δεν είναι και λίγο!

Ταυτότητα παράστασης: Μετάφραση: Δ. Ν. Μαρωνίτης, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός, σκηνική διασκευή και επεξεργασία: Στάθης Λιβαθινός - Έλσα Ανδριανού, με τη συνεργασία των ηθοποιών της παράστασης, σκηνικά – κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου, μουσική σύνθεση - σχεδιασμός ήχου: Λάμπρος Πηγούνης, φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου, κινησιολογική προετοιμασία και πολεμικές τέχνες: Σι Μιαο Τζιε (μάχιμος μοναχός Σαολίν), επιμέλεια κίνησης: Pauline Huguet, βοηθοί σκηνοθέτη: Σοφία Γαλανάκη - Νεφέλη Μυρωδιά, σύμβουλος για τη δραματουργία: Στρατής Πασχάλης, επιστημονικός σύμβουλος: Μενέλαος Χριστόπουλος, διεύθυνση - εκτέλεση παραγωγής: Polyplanity productions/Γιολάντα Μαρκοπούλου - Μαρία Δούρου, συμπαραγωγή: Polyplanity productions - Φεστιβάλ Αθηνών. Ερμηνεύουν: Λευτέρης Αγγελάκης, Αργυρώ Ανανιάδου, Βασίλης Ανδρέου, Δημήτρης Ήμελλος, Νίκος Καρδώνης, Νεφέλη Κουρή, Γεράσιμος Μιχελής, Διονύσης Μπουλάς, Γιάννης Παναγόπουλος, Μαρία Σαββίδου, Χρήστος Σουγάρης, Άρης Τρουπάκης, Αμαλία Τσεκούρα, Γιώργος Τσιαντούλας, Γιώργος Χριστοδούλου, κρουστά: Μανούσος Κλαπάκης.

Πληροφορίες: Πειραιώς 260 – Χώρος Δ: Ταύρος (είσοδος μόνο από Πειραιώς), τηλ.: 210 9282900. Διάρκεια παράστασης (με τρία διαλείμματα): 5 ώρες. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 20 ευρώ, φοιτητικό: 15 ευρώ. Πώληση εισιτηρίων: εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών, ηλεκτρονικά: www.greekfestival.gr .

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης