Σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη.

Ένα ιδιότυπο κείμενο (το  οποίο έχει αντιμετωπιστεί με δυσπιστία όσον αφορά τις θέσεις του) ενός ιδιότυπου θεατρικού συγγραφέα επιλέγει να σκηνοθετήσει ο Άρης Μπινιάρης στο θέατρο ΑΡΚ.

«Η άνοδος του Αρτούρο Ούι» (αρχικός τίτλος: The resistable rise of Arturo Ui- Η αποτρέψιμη άνοδος του Αρτούρο Ούι) του Μπέρτολτ Μπρεχτ, αναλαμβάνει να αποσυναρμολογήσει την ιστορία του Χίτλερ και να την ανασυνθέσει ξανά συγκρίνοντας την ναζιστική νοοτροπία με τη συμπεριφορά του υποκόσμου των συνδικάτων και των μονοπωλίων της καπιταλιστικής αγοράς. Έτσι, με βασικό σκοπό του να καταδείξει πώς προκύπτουν Χίτλερ από τους κόλπους της καπιταλιστικής κοινωνίας, η ιστορία τοποθετείται στο Σικάγο την εποχή των γκάνγκστερ, του Μεγάλου Κραχ, της φτώχειας και της ανέχειας.

Ο Μπρεχτ έγραψε αυτό το έργο υπό τη μορφή χρονικού το 1941, σε μια εποχή κατά την οποία ο ναζισμός κυριαρχεί στην Ευρώπη. Το οραματίστηκε για το αμερικανικό κοινό, αλλά η πρώτη του σκηνοθεσία έγινε, μετά το θάνατό του, στο Βερολίνο το 1958. Για την αλληγορία του, βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα, πραγματικά και θεατρικά πρόσωπα.

Χρησιμοποιώντας την φόρμα του επικού θεάτρου, μας παρουσιάζει τον Αρτούρο Ούι ως ένα γκάγκστερ που κινείται στο πρότυπο του σαιξπηρικού Ριχάρδου Γ’,  ο οποίος βρίσκει την ευκαιρία να επιβληθεί στο τραστ του κουνουπιδιού. Σειρά έχουν η πόλη, οι θεσμοί, ο Τύπος, οι πολίτες. Οι τακτικές του; Εκφοβισμός, εκβιασμοί, απληστία, βία, δολοφονίες.

Βασικά χαρακτηριστικά του έργου είναι δύο. Από τη μία ο Μπρεχτ επιδιώκει να γελοιοποιήσει τους δράστες μεγάλων πολιτικών εγκλημάτων. Ο ίδιος εκτιμάει ότι «οι δράστες μεγάλων πολιτικών εγκλημάτων, δεν είναι σε καμία περίπτωση μεγάλοι πολιτικοί εγκληματίες». Έτσι το πνεύμα του έργου αποδίδεται με το είδος του γκροτέσκου.   

Από την άλλη, προσπαθεί να φανερώσει τους μηχανισμούς με τους οποίους εγκαθίσταται η εξουσία του Ούι, όπως για παράδειγμα όταν ο Ντόγκσμπορου (η προσωποποίηση της πολιτικής εξουσίας που μάχεται για τον προσωπικό της πλουτισμό) αρχικά απομακρύνει τον Ούι αλλά αμέσως μετά αποδέχεται τις υπηρεσίες του, ή απλά δεν τις αρνείται.    

Ωστόσο, «κλειδί» για την ερμηνευτική προσέγγιση του έργου αποτελεί η θεατρική αισθητική του φασισμού και η σκηνή κατά την οποία ο Ούι μαθαίνει πώς να περπατά, πώς να στέκεται και πώς να μιλάει, ώστε να είναι πειστικός και να χειραγωγεί τις μάζες. «Θέλω να μπορώ να κερδίσω την προσοχή των μικρών ανθρώπων. Γι’ αυτούς τα κάνω! Για την πλέμπα, το λαό, τους ασήμαντους. Δεν με ενδιαφέρει ο πλούσιος. Δε με ενδιαφέρει ο ευφυής, ο υπερφυής, ο δυνατός! Το ανθρωπάκι μ’ ενδιαφέρει! Το ανθρωπάκι και πώς φαντάζεται τον κύριό του», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Ούι.

Σε αυτήν ακριβώς την σκηνή, την μεταμόρφωση του Ούι και την επιτηδευμένη του εικόνα,  δίνει ιδιαίτερη σημασία και η σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη. Ο σκηνοθέτης, που συνηθίζει να προσεγγίζει με λεπτομέρεια και προσοχή τα κείμενα με τα οποία καταπιάνεται, δημιουργεί ένα δικό του κόσμο μέσα στον κόσμο του Μπρεχτ. Αυτός ο κόσμος είναι στιλιζαρισμένος, προσεγμένος, σκοτεινός και εμπνευσμένος τόσο από γκανγκστερικές ταινίες όσο και από κόμικ.

Μέσα σε αυτόν τον κόσμο αξιοποιούνται τα πάντα-  η κινησιολογία και η πλαστικότητα, τα κοστούμια, ο όχλος και οι ήρωες- καρικατούρες, η εκφορά του λόγου, η ένταση και η ζωώδης μανία του συνόλου, η ενδυματολογία και οι φωτισμοί- για να δημιουργηθεί μια παραμορφωμένη πραγματικότητα, ο παραλογισμός.

Η ομάδα των ηθοποιών αποδεικνύεται ένα σύνολο συμπαγές, αφοσιωμένο και με τρομερή ενέργεια. Αξιοθαύμαστος ο Γιώργος Χρυσοστόμου στην απόδοση του τερατώδους, αλλά συνολικά όλη η ομάδα φέρει την απαραίτητη εκφραστικότητα και την τεχνική άνεση. Πρόκειται για υπόθεση συνόλου άλλωστε.

Συνολικά το έργο αποτελεί μια κατάκτηση του Άρη Μπινιάρη καθώς δεν δίνει απλά πνοή σε ένα δύσκολο κείμενο, αλλά το κάνει δικό του.

Ωστόσο, αν και εύστοχη η επιλογή να εστιάσει στις σωματικές κινήσεις, αλλοιώνοντας μάλιστα τον λόγο, η ένταση της μουσικής και των ηχητικών εφέ είναι τέτοια που δεν αφήνει το έργο να ακουστεί, καταλήγοντας όχι μόνο να στερεί ένα μέρος της συνολικής εμπειρίας αλλά και να την κάνει κουραστική.

Επίσης, ενώ το έργο γράφτηκε για να αποτελέσει μια προειδοποίηση, στην παράσταση δίνεται περισσότερο η αίσθηση ότι η άνοδος του Αρτούρο Ούι είναι αναπόφευκτη. Κι αν ήταν αναπόφευκτη, πώς θα λειτουργήσει ως (διαχρονική) προειδοποίηση;

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ-[email protected]

Info
Έως 9 Απριλίου
Θέατρο ΑΡΚ
Πέμπτη, Παρασκευή στις 21:00
Σάββατο στις 18:15 και στις 21:00
Κυριακή, Τετάρτη στις 20:00
Προπώληση εδώ

Συντελεστές

Μετάφραση:  Κ. Παλαιολόγος

Σκηνοθεσία:  Άρης Μπινιάρης

Απόδοση κειμένου, δραματουργική επεξεργασία:  Έλενα Τριανταφυλλοπούλου,  Άρης Μπινιάρης

Μουσική σύνθεση:  Αλέξανδρος Κτιστάκης

Σκηνικά- κοστούμια:  Πάρις Μέξης

Σχεδιασμός κίνησης, χορογραφίες:  Χαρά Κότσαλη

Σχεδιασμός φωτισμών:  Στέλλα Κάλτσου

Σχεδιασμός ήχου:  Χάρης Κρεμμύδας

Βοηθός σκηνοθέτη:  Νεφέλη Παπαναστασοπούλου

Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Αλέγια Παπαγεωργίου

Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας

Video promo: Θωμάς Παλυβός

Art direction promo: Πάρις Μέξης

Επικοινωνία – ΓραφείοΤύπου:  Μαρία Τσολάκη

Social Media – Διαφήμιση: Renegade Media, Βασίλης Ζαρκαδούλας

Παίζουν: Γιάννης Αναστασάκης, Μιχάλης Βαλάσογλου, Θανάσης Ισιδώρου, Άρης Κασαπίδης, Τάσος Κορκός, Κώστας Κορωναίος, Δαυίδ Μαλτέζε, Ερρίκος Μηλιάρης, Μαρία Παρασύρη, Αλεξία Σαπρανίδου, Φοίβος Συμεωνίδης, Γιώργος Χρυσοστόμου.