Κριτική: Είδαμε την «Ηλέκτρα» του Τάρλοου στην Επίδαυρο
Photo: Thomas Daskalakis
Από την Σμαρώ Κώτσια, Θεατρολόγο - Κριτικό Θεάτρου.
Ο Σοφοκλής (496π.χ.- 406π.χ,) υπήρξε πολυγραφότατος. Γνωρίζουμε μόνο 114 τραγωδίες του από τις οποίες διεσώθησαν 7, μεταξύ των οποίων η "Ηλέκτρα", πιθανόν γραμμένη γύρω στο 410π.χ. Ο Σοφοκλής υπήρξε ανανεωτής της τραγωδίας. Εισήγαγε τον τρίτο υποκριτή, αύξησε τα μέλη του χορού σε 15 και κατήργησε την τετραλογία. Ως εκ τούτου η "Ηλέκτρα", γραμμένη προς το τέλος της ζωής του, είναι μια αυτοτελής τραγωδία, στην οποία η κάθαρση μένει μετέωρη μετά τη διπλή δολοφονία, της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου. Πρόκειται για μια τραγωδία, στην οποία υπάρχει μια βαθιά σύγκρουση ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την ηθική.
Η Ηλέκτρα, γόνος τηε οικογένειας των Ατρειδών, παραμένει κάτω από τη στυγνή εξουσία της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου, τους οποίους μισεί και αποστρέφεται θανάσιμα γιατί δολοφόνησαν τον πατέρα της, μένοντας όμως έξω από τον Οίκο. Δεν διστάζει, νυχθημερόν, να εκφράζει με τόλμη την οργή της, το μίσος της και τον θυμό που αισθάνεται για αυτούς, θρηνώντας για την άδικη απώλεια του πατέρα της. Βρίσκεται, διαρκώς σε σύγκρουση μαζί τους εισπράττοντας κακομεταχείριση και υποτίμηση. Ενώ η αδερφή της, Χρυσόθεμις, πιο ήπιος χαρακτήρας, συμβιβάζεται με την εξουσία. Η μόνη ελπίδα της Ηλέκτρας είναι η επιστροφή του αδελφού της, Ορέστη, (τον οποίο είχε φυγαδέψει την ημέρα του φόνου για να τον σώσει) για να πάρει εκδίκηση τιμωρώντας τους φονιάδες του πατέρα τους. Όταν πληροφορείται τον ψεύτικο θάνατο του Ορέστη συγκλονίζεται ενώ η Κλυταιμνήστρα ανακουφίζεται. Σύντομα όμως μαθαίνει ότι είναι ζωντανός, γίνεται η αναγνώριση μεταξύ των αδελφών και αναλαμβάνει ο Ορέστης, σύμφωνα με τον χρησμό του Θεού Απόλλωνα, να εξοντώσει τους δολοφόνους του πατέρα του, παίρνοντας εκδίκηση.
Thomas DaskalakisΟ Δημήτρης Τάρλοου σκηνοθετεί πρώτη φορά σε ανοιχτό θέατρο και δοκιμάζει εαυτόν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Δημιουργεί μια ευπρόσωπη και συνεπή παράσταση, στην εμπνευσμένη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, με πολύ ικανούς ερμηνευτές, αλλά χωρίς συγκεκριμένο σκηνοθετικό όραμα. Μερικές, όμως, ιδιαίτερα δυνατές στιγμές χαρίζουν ένταση, συγκίνηση και εσωτερικότητα ενισχύοντας την πεμπτουσία της παράστασης. Όπως: Η Ηλέκτρα φορά ή κρατά σφικτά στον κόρφο της τη χλαίνη του πατέρα της αντλώντας προστασία, κουράγιο, ελπίδα και δύναμη για να συνεχίσει τον αγώνα της ενάντια στην εξουσία που την πληγώνει βαθιά. Επίσης με αυτή τη χλαίνη, σύμβολο, τυλίγει τον αδελφό της σαν ασπίδα για προστασία και ενδυνάμωση λίγο πριν αναλάβει το σκληρό έργο της εκδίκησης. Ο αγώνας λόγου μεταξύ Κλυταιμνήστρας και Ηλέκτρας, μάνας και κόρης, εκπέμπει μια ξεχωριστή ένταση και δυναμική. Τρυφερή γεμάτη ευαισθησία η στιγμή της αναγνώρισης των δύο αδελφών με τη συνοδεία του δημοτικού τραγουδιού "Δόντια πυκνά και μαργαριταρένια.." Στο άκουσμα του θανάτου του Ορέστη η Κλυταιμνήστρα βιώνει μια πηγαία ανακούφιση και ευχαρίστηση καθώς παύει να αισθάνεται το φόβο μιας επικείμενης απειλής. Και αυτό αποτυπώνεται χαρακτηριστικά καθώς η Κλυταιμνήστρα ακουμπώντας στη σιδερένια κουπαστή της σκάλας ανοίγει τα πόδια της και πιέζει την κοιλιά της σαν να πρόκειται να γεννήσει. Ένας αλλόκοτος τοκετός, ο οποίος, ως ανάμνηση, την πρώτη φορά έδωσε χαρά με τη γέννηση του γιου, αυτή τη φορά η Κλυταιμνήστρα αισθάνεται να φεύγει από πάνω της ένα 'βάρος' που της έτρωγε τα σωθικά και απολαμβάνει μια βαθιά ηδονή. Επίσης πολύ συμβολική η σκηνή της εμφάνισης του Ορέστη με μια τεράστια ασπίδα μετά τον φόνο της Κλυταιμνήστρας. Με αυτήν την ασπίδα είχε εμφανιστεί η ίδια στην πύλη του Οίκου, στην αρχή της παράστασης ως σύμβολο μιας τυραννικής εξουσίας. Τώρα δίκην εκκυκλήματος πάνω στην ίδια ασπίδα βρίσκεται το κομμένο κεφάλι της Κλυταιμνήστρας σκεπασμένο με έναν μανδύα, μια προσφορά - παγίδα του Ορέστη στον αμέριμνο Αίγισθο.
PATROKLOS SKAFIDASΟ χορός, ο οποίος συμπαραστέκεται στην Ηλέκτρα, είναι κόρες των αρχόντων της πόλης και φίλες της, δυστυχώς όμως κινήθηκε αμήχανα και αδέξια υπό την καθοδήγηση της Μαρκέλλας Μανωλιάδη. Το σώμα του χορού αποτελούμενο από τις: Μαργαρίτα Αλεξιάδη, Ασημίνα Αναστασόπουλου, Ελένη Βλάχου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Ελένη Κιλινκαρίδου-Σίστη, Ιωάννα Λέκκα, Λυδία Στέφου, Άννα Συμεωνίδου, Χαρά Τζόκα είχε άρτια εκφορά λόγου συνοδευόμενο από μια ατυχή μουσική σύνθεση του Φώτη Σιώτα. Το σκηνικό του Πάρι Μέξη εμπνευσμένο από το ζωγραφικό σύμπαν του Τσαρούχη, κατά δήλωσή του, μια γυρτή πύλη ενός βασιλικού οίκου στην άκρη μιας στριφτής σκάλας παραπέμπει στις χρόνιες συγκρούσεις που κλωνίζουν συθέμελα τον αιματοβαμμένο οίκο των Ατρειδών. Ενώ τα κοστούμια του ιδίου κινούνται σε ένα παράταιρο 'λεξιλόγιο'. Εξεζητημένη η εξώπλατη τουαλέτα της Κλυταιμνήστρας, κομψότατο και πολύ τρέντυ το κοστούμι του Αίγισθου, στρατιωτική η αμφίεση του Ορέστη και του Πυλάδη, τα κοστούμια του χορού σε παστέλ χρωματισμούς αποπνέουν ατμόσφαιρα του '30, ενώ η Ηλέκτρα μέσα στο μαύρο σχισμένο φόρεμά της τυλιγμένη στη χλαίνη του πατέρα της με μαύρα άρβυλα μαρτυρά το ψυχικό και σωματικό της άχθος. Το κραυγαλέο κοστούμι του Παιδαγωγού με περικεφαλαία, χρυσό θώρακα και δόρυ παραπέμπει στον Μέγα Αλέξανδρο, μορφή από τις ζωγραφιές του Θεόφιλου ή και του Τσαρούχη και εκπέμπει μια αλόγιστη υπερβολή. Οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου έξοχα σχεδιασμένοι με έναν συνδιασμό ψυχρών και ζεστών χρωμάτων 'ντύνουν' την παράσταση με την κατάλληλη ατμόσφαιρα.
PATROKLOS SKAFIDASΕξαιρετικός, πηγαίος, γήινος με λαϊκή στόφα ο Παιδαγωγός του Γιάννη Αναστασάκη. Η Γρηγορία Μεθενίτη δημιουργεί μια ευέλικτη και μετριοπαθή Χρυσόθεμι κάνοντας αισθητή την παρουσία της ως αντιστάθμισμα στη δυναμική συμπεριφορά της Ηλέκτρας. Η Ιωάννα Παππά πλάθει μια αγέροχη, σκληρή, φιλόδοξη, δυναμική, αλαζονική και ιδιαίτερα εκφραστική Κλυταιμνήστρα, ειδικά στην αναγγελία του θανάτου του Ορέστη, με υπέροχη κίνηση. Ο Αναστάσης Ροϊλός ερμηνεύει τον Ορέστη με εσωτερικότητα, καθαρότητα, λίγο όμως άνευρα μπροστά στο βάρος της αποστολής του. Ο Νικόλας Παπαγιάννης καταθέτει πειστικότατα έναν Αίγισθο κομψευόμενο, αυτάρεσκο, αφελή, μια βασιλική περσόνα πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Η Λουκία Μιχαλοπούλου είναι η ψυχή της παράστασης, ένα πλάσμα εμμονικό, συντετριμμένο από τον πόνο της απώλειας, παθιασμένο με την ελπίδα της εκδίκησης. Με τον εκφραστκό της πλούτο, την καθαρότητα του λόγου της και τη δυναμική γκάμα του υποκριτικού της ταλέντου συγκλονίζει στον ρόλο της Ηλέκτρας. Τη βουβή παρουσία του συντρόφου του Ορέστη ερμηνεύει ο Περικλής Σιούντας.






