Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Τίρζα» που παρουσιάζεται στο θέατρο Ιλίσια.

Μια ακραία, ωμή όσο και παράδοξη οικογενειακή ιστορία δίνει στον Ολλανδό μυθιστοριογράφο Άρνον Γκρούνμπεργκ το έναυσμα να συνδέσει τον άνθρωπο με τα πιο ζωικά του ένστικτα και μέσα από τη διαταραγμένη ψυχοσύνθεσή του να ξεσκεπάσει την εξαθλίωση του δυτικού πολιτισμού.

Στη θεατρική του μεταφορά το πολυσέλιδο έργο («Τίρζα, η βασίλισσα του ήλιου», εκδόσεις Καστανιώτη, 2010), που απέσπασε τα σημαντικότερα βραβεία των Κάτω Χωρών και θεωρήθηκε «ανάλογο του Ντοστογιέφσκι», συμπυκνώθηκε αισθητά.

Διατηρώντας  πάντα την οξύτητά του, κρύβει ωστόσο παγίδες καθώς μέσα του συνωστίζονται ποικίλα θέματα: πολιτικά, ρατσιστικά, κοινωνικά, σεξουαλικά, οικονομικά.

Κεντρικό πρόσωπο ο Γέγκεν Χοφμέιστερ, ένας μεσοαστός Ευρωπαίος σε κρίση. Πρόσωπο αντιφατικό, αντιπροσωπευτικό της αφιλόξενης, θολής, μεταβατικής εποχής μας που παραπαίει ανάμεσα στην αθωότητα και την ενοχή, την αφέλεια και την υποκρισία, την αίσθηση ελευθερίας και το φασισμό, καταλήγοντας σε διογκωμένες δραματικές κορυφώσεις.

Αρχικά φιλήσυχος οικογενειάρχης, που στη συνέχεια υπομένει καρτερικά την εγκατάλειψη της σεξουαλικά εθισμένης συζύγου του. Απολυμένος λίγο πριν πάρει τη σύνταξή του, αλλά ψύχραιμος ακόμα και όταν οι οικονομίες του εξατμίζονται. Έπειτα η γυναίκα του επιστρέφει θέτοντας τους δικούς της εξοργιστικούς όρους και οι θυγατέρες του τον διαψεύδουν.

Η μεγάλη του κόρη «τα φτιάχνει» με το νοικάρη του και η χαριστική βολή έρχεται από την πολυαγαπημένη του Τίρζα, όταν ερωτεύεται ένα μουσουλμάνο που στα μάτια του θυμίζει τον τρομοκράτη των Δίδυμων Πύργων Μοχάμετ Άτα. Τότε ο πράος, ανεκτικός, καταπιεσμένος, ανέραστος δυτικός ανθρωπάκος θα αποκαλύψει έναν άλλο εαυτό, ικανό για το πιο απεχθές έγκλημα.

Ο Κώστας Φιλίππογλου, χρησιμοποιώντας σκηνογραφική λιτότητα -ένα μακρόστενο μεταλλικό τραπέζι που περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του και πλαστικές καρέκλες τις οποίες μετακινούν συνεχώς οι ηθοποιοί (Γιάννης Μετζικώφ)- σκηνοθέτησε μια εύρυθμη παράσταση με χορογραφικό προσανατολισμό, που, παρότι συμπορεύεται με το έργο και εκτελείται άρτια, δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο αισθητικό ενδιαφέρον.
Αυτός ο «σύγχρονος τραγικός χορός», όπως τον αποκαλεί, πλαισιώνει το κεντρικό ζευγάρι (Στέλιος Μάινας - Αννα Μάσχα) στο οποίο δίνονται δυνατότητες σημαντικών ερμηνειών.

Ιδιαίτερα ο χαμηλών τόνων Στέλιος Μάινας υποδύεται ιδανικά τον Χοφμέιστερ σκιαγραφώντας με απλότητα και εσωτερική αλήθεια, με απόλυτο έλεγχο των εκφραστικών του μέσων και χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό ή οτιδήποτε περιττό, τις κρημνώδεις μεταπτώσεις του που συνδιαλέγονται με κάποιες ήπιες κωμικές νότες.

Η Άννα Μάσχα αποδίδει με υψηλή ενέργεια τη χαοτική περιπλάνηση της ηρωίδας, γίνεται στην κυριολεξία μια «σκύλα με οίστρο», όπως την αποκαλεί εύστοχα ο σύζυγός της. Η Ηλιάνα Μαυρομάτη πείθει στο ρόλο της Τίρζα.

Η Ίριδα Μάρα, ως μεγαλύτερη αδελφή, εντυπωσιάζει με την εύφλεκτη σωματικότητά της. Ο Γιώργος Τσαμπουράκης και ο Τάσος Δημητρόπουλος επαρκείς στους μικρούς τους ρόλους. Η μουσική των Lost bodies υπογραμμίζει ουσιαστικά τις εντάσεις του κειμένου.
 

Ελένη Πετάση - [email protected]