Ο Αιμίλιος Χειλάκης «Μόνος με τον Άμλετ», σε μια παράσταση-διαμαρτυρία ενάντια στο κέλυφος της μοναξιάς και του φόβου που συντηρεί την αυθαιρεσία της εξουσίας.

Ο γνωστός ηθοποιός, επιστρέφει για δεύτερη φορά στο αριστούργημα του Σαίξπηρ, συνυπογράφοντας μαζί με τον Μανώλη Δούνια τη σκηνοθεσία και τη διασκευή του κειμένου-με αφετηρία πάντα την εμβληματική μετάφραση του αξέχαστου Γιώργου Χειμωνά. Η παράσταση, αφού ολοκλήρωσε έναν κύκλο εμφανίσεων στην Πάτρα (συμπαραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας), παρουσιάζεται τώρα στο ανακαινισμένο θέατρο-στολίδι, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά  έως τις 9 Φεβρουαρίου.

Σε ποιες πτυχές του έργου επικεντρώνεται η δική σας ανάγνωση;

Η ανάγνωση που προτείνουμε  μαζί με τον Μανώλη  Δούνια ο οποίος συν-σκηνοθετεί και διασκευάζει την παράσταση  επικεντρώνεται  στην τραγωδία της μη πράξης. Κάποια comic reliefs (κωμικές στιγμές που ανακουφίζουν), όπως  για παράδειγμα οι σκηνές με τους Ρόζενκρατς και Γκίντελστερν, δεν υπάρχουν στη δική μας εκδοχή.

Η έμφαση δίνεται στη διαρκή αναβολή του Άμλετ να πράξει, ό, τι του έχει πει το φάντασμα του πατέρα του. Η απόσταση από τη σκέψη ως την πράξη μπορεί να απέχει όσο μια τρίχα ή μια λεωφόρος.  Το θέμα είναι πώς αποφασίζει ο καθένας μέσα του, στην προκειμένη περίπτωση ο Άμλετ, να πράξει αυτό που πρέπει να γίνει. 

Αυτή λοιπόν την απόσταση από την σκέψη στην πράξη, εμείς τη βλέπουμε σαν αντίστροφο ερώτημα του να ζει κανείς ή να μη ζει. Να ζει άπραγος ή να πεθάνεις πράττοντας.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΛΙΝΟΣ

Ναι. Η θέση μας είναι ψυχαγωγική αλλά και πολιτειακή. Πολιτειακή είναι η θέση του ανθρώπου απέναντι στην κοινωνία του. Πολιτική είναι η υπηρεσία του κράτους απέναντι στον πολίτη.  Εμείς λοιπόν ως σκεπτόμενοι άνθρωποι, οι οποίοι ως επαγγελματίες φέρουμε έναν υπέροχο μύθο ξανά στη σκηνή, έχουμε μια θέση πολιτειακή: είμαστε υπέρ του να πράξεις και όχι μόνο να σκέφτεσαι.

Θα σας δούμε στη σκηνή σε ένα μαραθώνιο μεταμορφώσεων αφού, ερμηνεύετε όλα τα πρόσωπα του έργου. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στην επιλογή μιας σόλο ερμηνείας;

Το να παίξει ένας ηθοποιός όλους τους ρόλους ενός έργου, νομίζω ότι είναι το κρυφό όνειρο όλων μας. Είναι η χαρά του ηθοποιού. Είναι σαν μπαίνει  μέσα στο ζαχαροπλαστείο και να έχει  όλες τις τούρτες δικές του. Είναι σαν μπαίνει στην παιδική χαρά και να είναι όλα τα παιχνίδια δικά του.

Είναι  επίσης μια ανάγκη, θα έλεγα, εγγενής. Από μικροί θέλουμε να παίζουμε όλους τους ρόλους όταν αφηγούμαστε ένα παραμύθι.  Αυτή λοιπόν η ανάγκη, αν γίνει με επαγγελματικούς όρους, αποτελεί καλλιτεχνική πρόταση. Σε αυτή την πρόταση  μας οδήγησε φέτος όλη αυτή η μοναξιά που αισθανόμαστε.

Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος της παράστασης, το «Μόνος με τον Άμλετ»: έχει να κάνει με τη μοναξιά όλων των ηρώων μέσα στο έργο, αυτή τη διάσταση φωτίζουμε. Ο καθένας είναι συνθλιμμένος από την εξουσία, ακόμη και ο ίδιος ο Κλαύδιος- αλλά δεν κάνει κάτι με τον διπλανό του για να την ανατρέψει.

Όλα τα πρόσωπα του έργου ψάχνουν μόνα να βρουν μια λύση. Αυτή η μοναξιά των ηρώων είναι παιγμένη σε διαλογικά μέρη ώστε να τονίζεται ακόμη περισσότερο. Δεν είναι μονόλογος αλλά διάλογος αυτό που ερμηνεύω-δηλ. παίζω τον Άμλετ που μιλάει στην Οφηλία και παίζω και την Οφηλία που απαντάει κ.τ.λ. .

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΛΙΝΟΣ

Ναι. Αυτή η μονόχνοτη συμπεριφορά μας, το ότι δεν συνεργαζόμαστε, δεν είμαστε συλλογικά αντικείμενοι στην τρόικα και το μνημόνιο αλλά είμαστε ο καθένας μόνος του.  Εμείς επισημαίνουμε ότι θα πρέπει να ξανακερδίσουμε τη συλλογικότητα που λείπει.

Μια σόλο ερμηνεία ωστόσο κρύβει και τις δικές της παγίδες. Εσείς, ποιες προσπαθήσατε να αποφύγετε;

Η παράσταση έχει ήδη παιχτεί 23 φορές στην Πάτρα- είναι συμπαραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Αυτό που αντιμετωπίσαμε σαν πρόβλημα ήταν οι σκηνικές λύσεις. Η ιστορία υπάρχει-είναι τόσο συγκινητική, αληθινή και μεγάλη. Εμείς λοιπόν εφηύραμε έναν κώδικα ώστε να μπορέσουμε να δούμε τα διαλογικά μέρη δύο ρόλων, από έναν ηθοποιό.

Ο κώδικας  αυτός έχει λειτουργήσει, και μάλιστα σε τέτοιο σημείο ώστε δεν σου λείπει κάποιος ηθοποιός για να παίξει, για παράδειγμα, τον Κλαύδιο, όταν μιλά με τον Άμλετ. Και οι όποιες παγίδες έχουν εξαλειφθεί λόγω της χαράς που είχαμε όταν το προχωρούσαμε.

Στη δική σας παράσταση επιστρέφετε για δεύτερη φορά στο ρόλο του Άμλετ. Η πρώτη ήταν σε σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη το 2011. Τι είχατε ενδεχομένως αποκομίσει από την πρώτη σκηνική σας εμπειρία ως Άμλετ που  το φέρετε και στη δική σας, νέα προσέγγιση;

Την άποψη που είχα για τον ρόλο του Άμλετ στην παράσταση του Θέμη Μουμουλίδη την έχω κάνει πλέον άποψη όλης της παράστασης «Μόνος με τον Άμλετ».  Όλοι οι ήρωες απέχουν της πράξης, όλοι οι ήρωες είναι έρμαια των αποφάσεων της εξουσίας- ακόμη και ο Κλαύδιος είναι εγκλωβισμένος στην εξουσία του-όλοι οι ήρωες είναι μόνοι τους και δεν πράττουν. Σκέπτονται να ζει κανείς ή να μη ζει, αντί να σκέπτονται να ζεις άπραγος ή να πεθάνεις πράττοντας. Είχα, ευτυχώς, την ιερή τύχη, να συναντηθώ με τέτοιου είδους ρόλους.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΛΙΝΟΣ

Το σχόλιο μου είναι η παράσταση του Άμλετ. Ο Μανώλης Δούνιας κι εγώ έχουμε κινηθεί σε αυτή την παραγωγή με τέτοιο τρόπο ώστε να μιλήσουμε για το σήμερα.

Η παράσταση έχει και κάποιες νόμιμες αυθαιρεσίες: για παράδειγμα ο επίλογος της είναι μια νόμιμη αυθαιρεσία πάνω στο κείμενο του Σαίξπηρ και στη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά. Έχουμε μεταθέσει έναν μεγάλο μονόλογο από τη μέση του έργου στο τέλος. Αλλά λειτουργεί τόσο πολύ ως κατακλείδα που  λες είδα το «Μόνος με το Άμλετ» γιατί κάποιος μου λέει να κουνηθώ.

Να μιλήσουμε για την επιλογή σας στην υπέροχη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά. Ποια είναι η σχέση σας με αυτό το κείμενο;

Η σχέση μου με τη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά  ξεκινάει ήδη από τη σχολή μου. Το 1988 όταν μπήκα στο Θέατρο Τέχνης είχε μόλις κυκλοφορήσει. Σε αυτή επιστρέφω πολλές φορές, όταν διαβάζω ξανά τον Άμλετ.

Αυτή τη μετάφραση κάναμε  και με τον Θέμη τον Μουμουλίδη το 2011. Και πάνω σε αυτή τη μετάφραση, στον υπέροχο ποιητικό λόγο του Γιώργου Χειμωνά κάναμε τη διασκευή, χωρίς να πειράξουμε καθόλου τους ρυθμούς του και τα λόγια του μεταφραστή. Θυμάμαι είχε κάνει μια ωραία παράσταση και η ομάδα Κανιγκούντα «Ο Άμλετ του Χειμωνά».

Ο Άμλετ του Χειμωνά λοιπόν είναι ένα άλλο τεράστιο ποιητικό κείμενο δίπλα στο τεράστιο ποιητικό έργο που λέγεται Αμλετ. Μού  αρέσουν πολύ οι μεταφράσεις που έχουν άποψη. Είχε θέση για παράδειγμα η μετάφραση του  Βολανάκη για τον Οιδίποδα Τύραννο, όπως και η μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα για την Αγία Ιωάννα των Σφαγείων. Η απόλυτη μετάφραση θέσης και σχέσης του κειμένου με τον μεταφραστή είναι  αυτή του Γιώργου Χειμωνά για τον Άμλετ.

Ταυτότητα της παράστασης: μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς. Σκηνοθεσία – διασκευή: Μανώλης Δούνιας - Αιμίλιος Χειλάκης. Σκηνικά – κοστούμια: Κένι Μακλέλλαν. Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος. Μουσική – ηχητικός σχεδιασμός: Γιώργος Σπανός.  Βοηθός Σκηνοθέτη: Λαμπρίνα Καραγιαννίδου. Φωτογραφίες: Γιάννης Βασταρδής.

Πληροφορίες: «Μόνος με τον Άμλετ» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά,  24-26 Ιανουαρίου, 1, 2 Φεβρουαρίου και 7-9 Φεβρουαρίου. Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: Ηρώων Πολυτεχνείου 32, τηλ. 2104143310 – 320. Τιμές εισιτηρίων: 18 ευρώ, (διακεκριμένη θέση), 15 ευρώ, 12 ευρώ (φοιτητικό) και 8 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι). Προπώληση εισιτηρίων: www.ticketservices.gr ,τηλεφωνική κράτηση: 210 7234567, www.dithepi.gr

Mάνια Στάικου