Ο Δημήτρης Ήμελλος και ο Γιώργος Χριστοδούλου, ο Αγαμέμνων και ο Αχιλλέας στον σκηνοθετικό άθλο του Στάθη Λιβαθινού «Ιλιάδα», μιλούν στο clickatlife.gr για τους ρόλους-αρχέτυπα που ενσαρκώνουν, με αφορμή τον νέο κύκλο παραστάσεων του έργου.

Οι 15 ερμηνευτές-ραψωδοί δίνουν θεατρική ζωή στην  έξοχη μετάφραση του Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη, καταθέτοντας με ενέργεια και ενάργεια μια σειρά συγκλονιστικών εικόνων που σχολιάζουν εμμέσως και  το σήμερα.  Η «Ιλιάδα», πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών, συνέχισε τις εμφανίσεις της στην Πειραιώς 260 το Σεπτέμβριο, αποθεώθηκε στο Εθνικό Θέατρο του Άμστερνταμ τον Οκτώβριο, εγκαινίασε το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά τον Νοέμβριο και τώρα βρίσκει φιλόξενη θεατρική στέγη στο θέατρο Χώρα, από τις 12 Φεβρουαρίου και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.

Πώς αντιλαμβάνεστε  τη σύγκρουση Αγαμέμνονα-Αχιλλέα; Και ποιες οι συμβολικές προεκτάσεις της;

Γιώργος Χριστοδούλου, Γιάννης Παναγόπουλος, Βασίλης Ανδρέου, Γιώργος Τσιαντούλας.

Γιώργος Χριστοδούλου: Ο Αχιλλέας και όσα αυτός αντιπροσωπεύει ακουμπούν απόλυτο στο κοινό αίσθημα της εποχής μας. Ο Αχιλλέας προσωποποιεί όλες εκείνες τις δυνάμεις που αντιτίθενται στο άδικο. Και φυσικά, επειδή αποτελεί πρόγονο της τραγωδίας, το ότι ξεπερνά το μέτρο, έχει τα ανάλογα τραγικά αποτελέσματα.

Στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν πλέον όλων των ειδών οι εκφάνσεις αυτής της οργής. Βέβαια η οργή είναι  δεν είναι παραγωγικό αίσθημα. Θεωρώ ότι μεταλλάσσεται,  παύει να είναι οργή για να γεννηθεί κάτι καλό. Μας το διδάσκει και ο Αχιλλέας, εφόσον  η οργή του τον οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα. Υπάρχει φυσικά αυτή η οργή που απλά χτυπάει τον κόσμο στον τοίχο  χωρίς να υπάρχει αποτέλεσμα αλλά νομίζω ότι έχει πάρει και μορφές που μπορεί να είναι δημιουργικές-και ως προς τον καλλιτεχνικό τομέα. Φυσικά υπάρχει και η παραίτηση ….

Δημήτρης Ήμελλος: Νομίζω ότι ο Αγαμέμνονας είναι ο πρώτος Νεοέλληνας: κοιτάζει τους τύπους, το καταστατικό και το  κύρος. Ο εγωισμός και η θέση του τον αναγκάζουν να έχει αυτή την στάση, με αποτέλεσμα να κάνει λάθη. Είναι ο πιο εμπειροπόλεμος, ο «καραβανάς» της ιστορίας.

Ο Αχιλλέας τον προσπερνά συγκαλώντας συνέλευση και οδηγώντας τα πράγματα στα άκρα. Είναι πολύ ατίθασο και ιδιαίτερο πνεύμα ο Αχιλλέας. Υπάρχει ένα μοτίβο στην Ιλιάδα, ότι όλοι συμφωνούν –πλην του Αχιλλέα. Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο «τρένα»: το ένα είναι ο Αγαμέμνων, «πρώτος τη τάξει» και το δεύτερο είναι ο Αχιλλέας, πρώτος ως προς την ισχύ.

Ποιες πτυχές του ήρωα που υποδύεστε σας κεντρίζουν περισσότερο;

Γιώργος Χριστοδούλου: Με κεντρίζει το ότι Αχιλλέας, ενώ  είναι  θηρίο- ψυχικά και σωματικά- παράλληλα  κρύβει πιο ευαίσθητες  πτυχές. Μου αρέσει δηλαδή αυτός ο συνδυασμός του «σκληρού υλικού», του άκαμπτου, όσον αφορά κάποια πράγματα και ταυτόχρονα του πολύ μαλακού.

Δημήτρης Ήμελλος: Με κεντρίζει στον Αγαμέμνονα  η τρομερή του κόπωση. Η μισαλλοδοξία που έχει αποκτήσει μέσα από τη φύση της δουλειάς του. Στην πραγματικότητα σιχαίνεται και βαριέται τη δουλειά του. Δεν τον κάνει ευτυχισμένο. Του φταίνε  οι πάντες και τα πάντα και έχει ένα τεράστιο συναισθηματικό κενό που δεν μπορεί να καλυφθεί.

Νομίζω ότι αντανακλά απόλυτα τη σημερινή κατάσταση των ανθρώπων στην Ελλάδα. Το πώς φορτώνουμε το φταίξιμο αλλού, όταν στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Ο Αγαμέμνονας μοιάζει σαν μια γερασμένη ψυχή. Ο Όμηρος σκιαγραφεί τον Αγαμέμνονα στην Ιλιάδα, σε μια στιγμή που ο ήρωας αισθάνεται το κύρος του κλονισμένο.

Πιστεύει ότι διαρκώς αμφισβητείται και συνηθίζει να ρίχνει τα λάθη του στους άλλους. Βέβαια το τίμημα για να μπορέσεις να διοικήσεις έναν τεράστιο στρατό είναι μεγάλο. Το να είσαι επί χρόνια σε εμπόλεμη κατάσταση και να κρατάς τα ηνία δεν είναι μια εύκολη «παράσταση». Όμως  φαντάστηκα ότι ο Αγαμέμνων μέσα σε όλη τη χυδαιότητα στην οποία κολυμπάει, διαθέτει παράλληλα ιδιαίτερο χιούμορ, αυτοσαρκασμό και κατά κάποιο τρόπο είναι  προσωπικότητα διφορούμενη.

Δεν ξέρεις αν ειρωνεύεται, αν κάνει πλάκα ή αν μιλάει σοβαρά. Δεν ξέρεις πότε θα στην φέρει, ο Όμηρος το υπενθυμίζει αυτό διαρκώς από την πρώτη φράση: ο Κάλχας λέει για τον Αγαμέμνονα ότι κρατάει τον χώρο του, σού κάνει τον φίλο και μετά στη φέρνει  πισώπλατα. Με αυτή την έννοια τον θεωρώ Νεοέλληνα. Δεν είναι προβλέψιμος και γι’ αυτό είναι επικίνδυνος.

Γιώργος Χριστοδούλου: Όσον αφορά στην προεργασία, το ότι όλοι καταθέταμε την προσωπική μας έμπνευση για το καθετί και η διαδικασία ήταν συνολικά πολύ δημιουργική για όλους μας. Το αποτέλεσμα της παράστασης και η δυναμική της οφείλονται στον τρόπο αφήγησης αλλά και  σε αυτόν τον τύπο ανεβάσματος που δημιουργεί άψογη επικοινωνία και «συνενοχή» μεταξύ των ηθοποιών.

Για μένα το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι όλα τα πρόσωπα, κατά κάποιο τρόπο δεν γίνονται χαρακτήρες αλλά ενσαρκώνουν ιδέες. Οπότε το παιχνίδι μεταξύ του αφηγητή και του ήρωα είναι απενοχοποιημένο, εφόσον μιλάμε για ιδέες και όχι για αισθήματα. Ο Στάθης Λιβαθινός φρόντισε να προετοιμάσει τα σώματά μας γιατί η παράσταση  λόγω της διάρκειας της και των σωματικών απαιτήσεων ξεπερνούσε  το όριο των μέχρι τότε ικανοτήτων μας.

Γυμναστήκαμε, μάλιστα δουλέψαμε μαζί με έναν Σαολίν μοναχό πάνω σε πολεμικές τέχνες, με πολύ παλιές ρίζες. Αναζήτησα έτσι τις ποιότητες που έχει η σωματική έκφραση του δικού  μου ρόλου.

Δημήτρης Ήμελλος: Ήταν εξαρχής πολύ μεγάλο στοίχημα να προσεγγίσουμε  το ισχυρότερο και σπουδαιότερο αφήγημα αλλά και μια εξαιρετική μετάφραση. Το αφηγηματικό θέατρο είναι κάτι που απασχολεί τον Στάθη Λιβαθινό αλλά και εμάς που έχουμε ασχοληθεί κατά καιρούς με αυτό το είδος-θυμίζω ενδεικτικά τον «Ερωτόκριτο». Μας ενδιαφέρει το γεγονός ότι θα αφηγηθούμε την ίδια ιστορία.

Από την ως τώρα διαδρομή της παράστασης στην Ελλάδα και το εξωτερικό ποιες στιγμές κρατάτε;

Γιώργος Χριστοδούλου: Κάθε παράσταση αποτελεί μια καινούργια εμπειρία. Όμως θυμάμαι περισσότερο την πρώτη μας πρεμιέρα με κόσμο, όπως θυμάμαι και την εμφάνισή μας στο Άμστερνταμ: ο κόσμος ήταν πολύ θερμός παρότι δεν γνώριζε τη γλώσσα και έπρεπε να διαβάζει τους υπότιτλους. Αυτή η «αντίσταση» λόγω γλώσσας μετατόπισε την επικοινωνία σε ένα βαθύτερο επίπεδο ανάμεσα σε εμάς και τους θεατές.

Δημήτρης Ήμελλος: Είναι μια μεγάλη διαδρομή που για εμάς ξεκίνησε δέκα μήνες πριν από την πρώτη παρουσίαση της παράστασης. Φυσικά κρατάω την πρώτη μας πρεμιέρα, όταν θέλαμε να δούμε κι εμείς τι μπορούμε να αφηγηθούμε και πόσο μπορεί να αφορά αυτό τους άλλους. Σε κάθε παράσταση σιγά-σιγά καταλαβαίναμε διαφορετικές πτυχές του έργου. Ακόμη και τώρα-με αφορμή τον νέο κύκλο παραστάσεων αισθανόμουν ότι άκουγα καινούργιο κείμενο. 

Έχει την ιδιότητα αυτό το  κείμενο να σου φρεσκάρει διαρκώς το μυαλό και να σε κάνει να το ακούς ξανά και ξανά με διαφορετικό τρόπο. Θυμάμαι επίσης  την Ολλανδία όταν παίξαμε για πρώτη φορά μπροστά σε ξενόγλωσσο κοινό.

Παίξαμε ήδη σε τρεις πολύ διαφορετικές σκηνές και νομίζω ότι η παράσταση έχει βρει τον τρόπο να προσαρμόζεται σε τελείως διαφορετικές συνθήκες. Έτσι κι αλλιώς η δουλειά έχει στηριχτεί πάνω στις σχέσεις των ηρώων και των ηθοποιών και όχι πάνω στη φόρμα.
 

Ταυτότητα παράστασης: Μετάφραση: Δ. Ν. Μαρωνίτης.  Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός.  Σκηνική Διασκευή και Επεξεργασία: Στάθης Λιβαθινός, Έλσα Ανδριανού, με τη συνεργασία των ηθοποιών της παράστασης.  Σκηνικά – Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου.  Μουσική σύνθεση και σχεδιασμός ήχου: Λάμπρος Πηγούνης. Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου.  Κινησιολογική προετοιμασία και Πολεμικές τέχνες: Σι Μιαο Τζιε Μάχιμος Μοναχός Σαολίν. Επιμέλεια κίνησης: Pauline Huguet.  Βοηθοί σκηνοθέτη: Σοφία Γαλανάκη, Νεφέλη Μυρωδιά.
Ερμηνεύουν: Λευτέρης Αγγελάκης, Αργυρώ Ανανιάδου, Βασίλης Ανδρέου, Δημήτρης Ήμελλος, Νίκος Καρδώνης, Νεφέλη Κουρή, Γεράσιμος Μιχελής, Διονύσης Μπουλάς,Γιάννης Παναγόπουλος, Μαρία Σαββίδου, Χρήστος Σουγάρης, Άρης Τρουπάκης, Αμαλία Τσεκούρα Γιώργος Τσιαντούλας, Γιώργος Χριστοδούλου. Kρουστά: Μανούσος Κλαπάκης.

Πληροφορίες: «Ιλιάδα» στο Θέατρο Χώρα, Αμοργού 20 Κυψέλη, τηλ. 2108673945. Παραστάσεις από 12, 13, 14, 15 Φεβρουαρίου. 1, 2, 7.8, 9 Μαρτίου. Ώρα έναρξης: 20:00, Κυριακή: 16:00. Διάρκεια με ένα διάλειμμα: 3 ώρες και 45 λεπτά. Τιμές εισιτηρίων: 18 ευρώ, 15 ευρώ (φοιτητικό), 13 ευρώ, άνεργοι, σύλλογοι, ΑΜΕΑ. Προπώληση εισιτηρίων: www.viva.gr , 11876, καταστήματα Public, Παπασωτηρίου, Seven Spots και στα εκδοτήρια του θέατρου Χώρα. Διάρκεια: 3 ώρες και 45 λεπτά (με ένα διάλειμμα).

Μάνια Στάικου