Η Κάτια Αρφαρά, η «ψυχή» του φεστιβάλ «Transitions Balkans» (5-16 Μαρτίου) που χαρτογραφεί τα πιο δυναμικά καλλιτεχνικά ρεύματα των Βαλκανίων, δίνει στο clickatlife.gr το στίγμα της διοργάνωσης.

Το φεστιβάλ «Transitions Balkans» (5-16 Μαρτίου) στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών αφουγκράζεται τις  ανήσυχες καλλιτεχνικές φωνές στο Βαλκανικό χώρο, δημιουργώντας μια ανοιχτή πλατφόρμα διαλόγου πάνω σε ζητήματα που απασχολούν και την ελληνική κοινωνία: τη δημοκρατία, την ιστορική μνήμη, το σοκ από βίαιες πολιτικές και οικονομικές αλλαγές.

Η Κάτια Αρφαρά καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ αλλά και του τμήματος Θεάτρου και Χορού στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών εξηγεί ποιο ήταν το ερέθισμα για το ενδιαφέρον εγχείρημα: «Το έναυσμα για το τριετές φεστιβάλ Transitions (Μεταβάσεις) ήταν η επείγουσα, νομίζω, ανάγκη να ανοίξουμε έναν ουσιαστικό διάλογο με ιδιαίτερα δυναμικές,  ανεξάρτητες πειραματικές σκηνές που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα με τα δικά μας – οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά.

Δεν με απασχόλησε ωστόσο να εντοπιστούν οι ομοιότητες αλλά να προταθούν διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής δράσης και αντίδρασης  στα σημερινά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα. Η Στέγη από την πρώτη κιόλας χρονιά λειτουργία της έχει κάνει πιστεύω σαφή την πρόθεσή της να είναι εξωστρεφής και να  επικοινωνεί τόσο με την ευρύτερη «γειτονιά» της (θυμίζω το Meeting Points 6 την Άνοιξη του 2012 που εξερευνούσε τη σύγχρονη αραβική σκηνή) όσο και με τη διεθνή σκηνή αντανακλώντας σύγχρονους προβληματισμούς και νέες τάσεις.

Στις δύο επόμενες σεζόν το φεστιβάλ  Transitions θα  εξερευνήσει δύο ακόμη περιοχές με διακριτή ιστορική και γεωγραφική ταυτότητα, τη Λατινική Αμερική και την Κεντρική Ευρώπη».

«Damned be the traitor of his homeland»

Δημιουργοί από τις γειτονικές μας χώρες (Σερβία,  Κροατία, Μαυροβούνιο, Σκόπια, Βουλγαρία,  Ρουμανία, Μολβαδία) επί εννιά μέρες θα μας αποκαλύψουν τους προβληματισμούς τους, μέσα από περφόρμανς, διαλέξεις, συναυλίες, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις.

Οι εμπειρίες τους από τις τεκτονικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων στο γεωπολιτικό χώρο των Βαλκανίων συχνά διασταυρώνονται και αντανακλώνται στη δουλειά τους: αιματηρές συγκρούσεις, βαθιές κοινωνικές αλλαγές, δυναμική διεκδίκηση ελευθεριών… Είναι διακριτή μια ενιαία καλλιτεχνική ταυτότητα στην περιοχή των Βαλκανίων;

Η Κάτια Αρφαρά προτιμά να εστιάσει στην ποικιλία των εκφραστικών μέσων των καλλιτεχνών: «Αποφεύγω συνειδητά  τις κατηγοριοποιήσεις και τις ετικέτες και νομίζω πως αυτό είναι και ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά  της βαλκανικής σκηνής. Το γεγονός δηλαδή ότι υπερβαίνουν όρια και είδη και καταθέτουν στη σκηνή θεάματα μεικτά, υβριδικά.

Η αλληλεπίδραση με το κοινό, ο εννοιολογικός χαρακτήρας  και η έντονη σωματικότητα αποτελούν ίσως κάποια "κοινά" γνωρίσματα χωρίς ωστόσο να μας επιτρέπουν να μιλήσουμε για  μια "αναγνωρίσιμη καλλιτεχνική ταυτότητα". Από την άλλη πλευρά, το φεστιβάλ επέλεξε συνειδητά να μην κινηθεί στον χώρο των  κρατικών θεάτρων αλλά να εξερευνήσει πειραματικές πρακτικές και νέες δραματουργίες όπως αυτές της Τζιανίνα Καρμπουνάριου και της Νικολέτα Εσινένκου που κινούνται στα όρια της μυθοπλασίας και του ντοκουμέντου.

Οι παραστάσεις που θα δούμε στη Στέγη είναι πολιτικές καθώς πραγματεύονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θέματα όπως η Ιστορία και η μνήμη – δεν προσπαθούν ωστόσο να περάσουν μηνύματα και να αποδώσουν ευθύνες αλλά να θέσουν ερωτήσεις  "εδώ και τώρα" - χωρίς αναστολές και με μια αμεσότητα που πιστεύω πως θα ξαφνιάσει καθώς κινείται συχνά στα όρια του ακτιβισμού».

«Clear history».

Σε ποια στερεότυπα της Δύσης για τα Βαλκάνια επιχειρεί να απαντήσει εμμέσως το φεστιβάλ; «Η Δύση ταυτίζει συχνά τα Βαλκάνια με τη βία, την οικονομική εξαθλίωση και τον εθνικισμό ενώ από την άλλη παραμένει προσκολλημένη σε μια φολκλορική εικόνα τους. Οι καλλιτέχνες που δρουν στην περιοχή κατορθώνουν πιστεύω να υπερβούν αυτές τις στερεοτυπικές προσεγγίσεις διεκδικώντας μια σύγχρονη βαλκανική και ταυτόχρονα ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Δεν είναι τυχαία η έμφαση που δίνουν όχι μόνο στη σκηνική πράξη αλλά και την εκπαιδευτική και εκδοτική τους δραστηριότητα. Στο μικρό αναγνωστήριο που θα στηθεί στη Στέγη στη διάρκεια του φεστιβάλ θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε τις εξαιρετικές πραγματικά κριτικές εκδόσεις και τα περιοδικά τους» σχολιάζει η Κάτια Αρφαρά.

Δίπλα στη διεθνούς φήμης Μαρίνα Αμπράμοβιτς (θα μιλήσει στις 7 Μαρτίου για τη μέθοδό της), η οποία με τις επαναστατικές περφόρμανς της κατέχει ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία της μοντέρνας τέχνης, θα γνωρίσουμε και νέα ταλέντα, με δυναμικό καλλιτεχνικό λεξιλόγιο και έντονα πολιτικοποιημένη ματιά.

Πολιτική και πειραματισμός στα Βαλκάνια: Θέατρο-περφόρμανς

Χαρακτηριστική είναι η θεατρική παράσταση «Damned be the traitor of his homeland» με την οποία ανοίγει  απόψε (5/3) το φεστιβάλ: ο Σερβοκροάτης  Όλιβερ Φραλίτς δανείζεται τον τίτλο της δουλειάς του από τον εθνικό ύμνο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, συνθέτοντας ένα καυστικό σχόλιο για τον εθνικισμό και την εμφύλια διαμάχη.

Η Μολδαβή δραματουργός και σκηνοθέτις Νικολέτα Εσισένκου με το «Clear history» στις 8/3, αποκαλύπτει μέσα από αρχειακό υλικό την  αντισημιτική δράση του δικτάτορα Ίον Αντονέσκου και τη δημιουργία του δεύτερου μεγαλύτερου στρατοπέδου συγκέντρωσης των Ναζί, μετά το Άουσβιτς, στην Τρανσνίστρια.

Από τη Σερβία η Σάντζα Μίτροβιτς με το «A short history of crying» διερευνά τους μηχανισμούς προπαγάνδας και εκμετάλλευσης  του συλλογικού πένθους (8/3).

Οι συμπατριώτες της  Ανα Βογιάνοβιτς και Σάσα Ασέντνικ με το υβριδικό θέαμα «On trial together» (12/3) αναφέρονται στη δημοκρατία και τους μηχανισμούς προπαγάνδας.

Ο Βούλγαρος περφόμερ και χορευτής Ιβο Ντίμτσεφ θα καταθέσει στο αυτοβιογραφικό, φρενήρες σόλο  «Som Faves» (14/3)  τις αγαπημένες του εμμονές.

Ο Σλοβένος Γιάνεζ Γιάνσα στη διαδραστική, multimedia περφόρμανς «Who is next?» (14/3) θέτει δύσκολα ερωτήματα για την ευθύνη του πολίτη και καλλιτέχνη.

Η Ρουμάνα δραματουργός και σκηνοθέτης Τζιανίνα Καρμπυνάριου με το «Typographic capital letters» (15/3) κινείται στο μεταίχμιο μυθοπλασίας και ντοκουμέντου, αποκαλύπτοντας τους μυστικούς φακέλους με ανακρίσεις εφήβων που γίνονταν στην πατρίδα της μέχρι την ανατροπή του Τσαουσέσκου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περφόρμανς των Via Negativa από τη Σλοβενία «Just the beginning» (16/3) οι οποίοι έχουν προσαρμόσει τη δουλειά τους στην ….ελληνική πραγματικότητα. Διερευνούν πώς ο νεοφιλελευθερισμός γεννά το φασισμό. Στις 16 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί η ημερίδα «Η τέχνη συναντά τη θεωρία σε συλλογική δράση» με τη συμμετοχή ηθοποιών.

«1 poor and one0» από τους ΒΑDco.

Στη χορευτική ενότητα του φεστιβάλ η κροατική κολλεκτίβα των BADco με το «1poor and one0» (9/3) καταδεικνύει τη μετάλλαξη του ανθρώπινου σώματος σε μηχανή παραγωγής, αντλώντας έμπνευση από το ιστορικό φιλμ, «Η έξοδος των εργατών από το εργοστάσιο Λυμιέρ» (1895).

Από την Κροατία έρχεται και ο βραβευμένος χορογράφος Ματία Φερλίν με το  «Sad Sam lucky» (15/3), συνθέτοντας έναν αφαιρετικό, χορευτικό ύμνο στον ποιητή Σρέτκο Κοσοβέλ, τον επονομαζόμενο και «Ρεμπώ του σλαβόφωνου κόσμου».

Πληροφορίες: από τις 5-16 Μαρτίου. Ενιαίο ειστήριο για Marina Abramovic και Night of Performances: 20  ευρώ, μειωμένο:15 ευρώ. Διάλεξη: Από τον τοίχο του Μουσείου, στον τοίχο του Facebook , προβολή:Οι τελευταίες ημέρες του Τσαουσέσκου , ημερίδα:Walking Theory: Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου. Για τις υπόλοιπες δράσεις-παραστάσεις: 10  ευρώ, μειωμένο:  5  ευρώ. Πληροφορίες παραστάσεων και τηλεφωνική πώληση εισιτηρίων:  Tηλ.: 210 900 5 800 (Δε-Κυρ: 9:00-21:00). Ηλεκτρονική πώληση εισιτηρίων www.sgt.gr . Εισιτήρια πωλούνται επίσης από τα καταστήματα Ελευθερουδάκης, Public, Παπασωτηρίου, Ιανός, τα μηχανήματα easy pay της Τράπεζας Πειραιώς.

Μάνια Στάικου