Πώς μπορεί το σύγχρονο πολιτικό θέατρο να αξιοποιήσει τα κινητά τηλέφωνα, τις ψηφιακές κάμερες, το iPod και το διαδίκτυο για να «ταρακουνήσει» τον θεατή;

Το φεστιβάλ «Fast Forward» διερευνά τη σχέση της θεατρικής πρωτοπορίας με την τεχνολογία και υπόσχεται να μας δώσει συναρπαστικές απαντήσεις, φέρνοντας  μια σειρά ριζοσπαστικών παραστάσεων και περφόρμανς από το εξωτερικό.

Η Κάτια Αρφαρά καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ αλλά και του τμήματος Θεάτρου και Χορού στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών μας αποκαλύπτει ορισμένες πτυχές της νέας διοργάνωσης.

Το φεστιβάλ δεν περιορίζεται μόνο στους χώρους της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, αλλά ανοίγεται με πρωτότυπες δράσεις στο κέντρο της Αθήνας και στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος. Το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Αθήνα, ο τρόπος με τον οποίο καταγράφεται η καυτή επικαιρότητα, από την εύφλεκτη Μέση Ανατολή μέχρι τη Δύση, το εμπόριο όπλων είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που θέτουν οι καλλιτέχνες του φεστιβάλ (δείτε εδώ το πρόγραμμά του).

Το ντοκουμέντο και η μαρτυρία παρουσιάζονται με ανορθόδοξους τρόπους προσκαλώντας τον θεατή να κάνει τη δική του, ανεπανάληπτη διαδρομή στο ερεθιστικό σκηνικό τοπίο που του ανοίγεται. Ενδεικτικό παράδειγμα οι «Rimini Protokoll» με το «Situation Rooms»: μας βάζουν να κρυφοκοιτάξουμε «στις ζωές των άλλων», σε μια σειρά ειδικά διαμορφωμένων μικρών χώρων, για να ακούσουμε ιστορίες από διαφορετικές ηπείρους για το σύγχρονο εμπόριο όπλων. 

«O θεατής παύει να είναι παθητικός παρατηρητής και συμμετέχει ενεργά στο καλλιτεχνικό γεγονός. Καλείται  πραγματικά να δει όχι μόνο τη θεατρική πράξη αλλά και τον κόσμο με έναν διαφορετικό, αντισυμβατικό τρόπο» επισημαίνει η Κάτια Αρφαρά. Ωστόσο η σχέση με την τεχνολογία δεν παραμένει στο επίπεδο του εντυπωσιασμού ή της έκπληξης. Προχωρά βαθύτερα, καλώντας μας να επαναπροσδιορίσουμε ίσως και τη σχέση μας μαζί της.

PIGI PSIMENOU

«Situation Rooms»

Σύμφωνα με την Κάτια Αρφαρά: «Το ενδιαφέρον του φεστιβάλ είναι ότι θέτουμε τα νέα μέσα και τις σύγχρονες τεχνολογίες στην υπηρεσία του μοντέρνου πολιτικού θεάτρου. Δεν μας αφορά η τεχνολογία για την τεχνολογία, αυτό δεν έχει κανένα νόημα καλλιτεχνικά. Επομένως, οι δημιουργοί  χρησιμοποιούν τα νέα μέσα, είτε πρόκειται για κάμερες, κινητά τηλέφωνα κ.τ.λ. για να ασκήσουν κριτική στον τρόπο  που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από τα media, την επίδραση των social media στην πρόσληψη ενός ιστορικού γεγονότος, μιας κρίσης- οικονομικής, πολιτικής ή ηθικής.

Το πώς δηλαδή κατευθυνόμαστε μέσα από την χρήση των ελεγχόμενων από την εξουσία media. Από την άλλη πλευρά οι καλλιτέχνες μας δείχνουν και πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα social media για να ασκήσουμε κριτική στα κανάλια επικοινωνίας της εκάστοτε κυρίαρχης τάξης, πώς μπορούμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία από ανεπίσημες πηγές. Με ποιο τρόπο τα social media  μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα νέο πεδίο δημοκρατίας, σαν ένας virtual δημόσιος χώρος».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και πώς σκιαγραφούν οι ξένοι καλλιτέχνες την ελληνική πραγματικότητα. Στις πολυαναμενόμενες πρεμιέρες του φεστιβάλ «Fast Forward» είναι και το «No man’s land» του Ολλανδού Ντρις Φερχούφεν (2-11 Μαϊου). Οι θεατές θα κάνουν έναν μικρό περίπατο σε κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, με οδηγό έναν  μετανάστη ενώ ταυτόχρονα θα ακούν την  προσωπική του (;) οδύσσεια μέσω ενός iPod.

«Με τον Ντρις Φερχούφεν ο οποίος θα παρουσιάσει το «Νο man’s land» είχαν ξεκινήσει οι συζητήσεις μαζί του πριν δύο χρόνια περίπου και ο ίδιος θεωρούσε πολύ σημαντικό να φέρει αυτό το project στην Αθήνα. Ο ίδιος άλλωστε τονίζει στο σημείωμά του ότι η Ελλάδα είναι μια από τις κύριες πύλες εισόδου για οικονομικούς μετανάστες, κάνει λόγο για τον ρατσισμό που κερδίζει έδαφος και το χαρακτηρίζει ως ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να προσεγγιστεί με εύκολες λύσεις πολιτικής ορθότητας για φιλοξενία αλλά ούτε και με ξενοφοβία. Θεωρεί  σημαντικό το πώς μπορεί αυτό το project να επηρεάσει τους περαστικούς που θα το δουν-γιατί θα ξεκινήσει από το Μοναστηράκι και ο κάθε θεατής θα ακολουθήσει διαφορετικές διαδρομές στο κέντρο της Αθήνας» σχολιάζει η Κάτια Αρφαρά.

Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια η ομάδα παραγωγής συνάντησε περισσότερες δυσκολίες στην Αθήνα από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή πόλη. Η αιτία; «Πέσαμε σε προεκλογική περίοδο και αυτό δημιουργεί δυσκολίες. Μετακινήσαμε τις ημερομηνίες και ξεκινάμε λίγο νωρίτερα. Θέλαμε να εξασφαλίσουμε περισσότερο την ασφάλεια των μεταναστών που λαμβάνουν μέρος» εξήγησε η Κάτια Αρφαρά.

Η αλήθεια είναι ότι το μεταναστευτικό ζήτημα επανέρχεται σε μια πολωμένη πολιτική σκηνή και οι ακραίες ρατσιστικές αντιδράσεις των τελευταίων χρόνων σίγουρα δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.

« Έχουμε ένα καλλιτεχνικό project που συνδιαλέγεται άμεσα με το τι συμβαίνει σήμερα στην Αθήνα όμως σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να εμπλακούμε σε κάποια στενή πολιτική συζήτηση» ξεκαθαρίζει η Κάτια Αρφαρά.

MAARTEN VAN HAAFF

Νο man's land.

Στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη φετινή σεζόν πολλαπλασιάζονται οι παραστάσεις με αντιρατσιστικό περιεχόμενο. Δύο πολύ πρόσφατα παραδείγματα ήταν το φλαμένκο «Lo Real» του Ισραέλ Γκαλβάν-μια πρωτότυπη χορογραφία για την εξόντωση των Ρομά από τους Ναζί αλλά και το («Ο Γκανές εναντίον του Τρίτου Ράιχ») με έναν θίασο καλλιτεχνικών με νοητική στέρηση. Υπάρχει μια αντιφασιστική, αντιρατσιστική «γραμμή» που διατρέχει το ρεπερτόριο;

«Δεν κάνω ένα πρόγραμμα προσπαθώντας να αποδείξω κάποιες δικές μου θέσεις. Ο μόνος άξονας στον προγραμματισμό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών κάθε χρονιά είναι η τέχνη που συνδιαλέγεται με το σήμερα. Η τέχνη που δεν είναι αυτιστική αλλά αφουγκράζεται όσα συμβαίνουν στην Αθήνα αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Μας ενδιαφέρουν παραστάσεις και project χωρίς ίχνους διδακτισμού τα οποία πραγματικά επαναπροσδιορίζουν ή μας καλούν να σκεφτούμε εκ νέου τις σημαίνει θεατρική πράξη ή παραστατική τέχνη στις μέρες μας.Προφανώς το ότι κάνουμε το πρόγραμμα στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλλες ή στο Παρίσι επηρεάζει την επιλογή των παραστάσεων.

Ζω σε αυτή την πόλη, ακούω τι συμβαίνει γύρω μου βλέπω τα προβλήματά της, με απασχολεί πώς μπορούμε να έχουμε μια ισχυρή κοινωνία πολιτών, πώς μπορούμε να ζήσουμε όλοι αρμονικά. Όμως από εκεί και πέρα δεν θέλουμε τις παραστάσεις μόνο ως μανιφέστα. Για μένα σημαντικό είναι μια δουλειά να προέρχεται από δημιουργούς άρτιους καλλιτεχνικά-έστω με το δικό μου κριτήριο-άλλωστε υπάρχει πάντα το υποκειμενικό στοιχείο στην τέχνη.

Δεν αποκλείουμε κανενός είδους θεάτρου. Σε καμία περίπτωση όμως δεν χρησιμοποιούμε την τέχνη για να κάνουμε δηλώσεις πολιτικού περιεχομένου. Το να διαπιστώσει κανείς ότι φέτος υπάρχουν παραστάσεις που πραγματεύονται θέματα ρατσισμού είναι ενδιαφέρον. Αλλά το να πεις ότι υπάρχει αυτή η γραμμή, νομίζω ότι θα ήταν επικίνδυνο για έναν προγραμματισμό γιατί σε περιορίζει. Δεν αφήνει ανοιχτά όλα τα πεδία τα οποία ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα οφείλει να έχει», καταλήγει η Κάτια Αρφαρά.

Πληροφορίες: Φεστιβάλ «Fast Forward» έως 11 Μαϊου. Εισιτήριο παράστασης: 15 ευρώ, Φοιτ. 10 ευρώ, άνεργοι 5 ευρώ. Πακέτο ημέρας (2 παραστάσεις Ραμπί Μρουέ): 20 ευρώ, μειωμ. 14 ευρώ, Φίλοι 20 ευρώ, www.sgt.gr.

Mάνια Στάικου