Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Blasted» («Ερείπια») που παρουσιάζεται στο θέατρο Πορεία.

Όταν το «Blasted» ανέβηκε στο Royal Court του Λονδίνου το 1995 η βρετανική κριτική σοκαρίστηκε «ανεπανόρθωτα». Και λέω «ανεπανόρθωτα», γιατί στην πρόσφατη σκηνική του παρουσίαση πριν από τρία χρόνια ο Michael Billington της «Guardian» επεσήμανε ότι το έργο της Σάρα Κέιν δεν είναι άξιο λόγου: «Μετά το πρώτο ήμισυ της παράστασης, που η υπερένταση σε καθηλώνει, το κείμενο οδηγείται σε μία φρικτή αναπαράσταση βίας η οποία μοιάζει περισσότερο να επιβάλλεται παρά να έχει οργανική σημασία».

Το όποιο αρνητικό σχόλιο γι’ αυτό το έργο δεν έγκειται βέβαια μόνο στην ανωριμότητα της νεότητας, καθώς γράφτηκε όταν η Κέιν ήταν μόλις 23 χρονών, ούτε μόνο στο γεγονός της «επίπλαστης», αλλά εμετικής βαρβαρότητας που περιέχει (όπως σκηνές βιασμού, την άγρια τύφλωση του ήρωα, ακόμα και τον κανιβαλισμό ενός βρέφους).

H αρρωστημένη του ατμόσφαιρα -που, κατά πολλούς, οφείλεται στην ψυχοπαθολογική κατάσταση της συγγραφέως, η οποία αυτοκτόνησε τέσσερα χρόνια αργότερα- αλλά κυρίως η ισχνή δραματουργία του, το τοποθετούν στα υπερεκτιμημένα πονήματά της. Ωστόσο, ψήγματα του ταλέντου της ξεβράζονται σε πολλά του σημεία.

Στο «Blasted» ή «Ερείπια», όπως είναι ο τίτλος που του έδωσε ο Δημήτρης Τάρλοου, ο μύθος εξελίσσεται -σύμφωνα με τις οδηγίες της Κέιν- στο λουσάτο δωμάτιο ενός πολυτελούς ξενοδοχείου, όπου δύο πρόσωπα, ασύμβατα μεταξύ τους, ένας αλκοολικός δημοσιογράφος και η νεότερη, επιληπτική φίλη του Κέιτ, έχουν δώσει το ραντεβού τους.

Στην αρχή όλα προμηνύουν ένα ρεαλιστικό δράμα με έντονες ερωτικές σκηνές που καταλήγουν στο βιασμό της Κέιτ από τον Ιαν. Στο δεύτερο μέρος όμως όλα ανατρέπονται, ο συμβολισμός και η υπαρξιακή αγωνία εισβάλλουν επιθετικά -τόσο ώστε να εκτροχιάζονται-, καθώς ένας στρατιώτης (και κατ’ επέκταση ο «πόλεμος») μπαίνει στη ζωή των προσώπων, βιάζει τον Ιαν, του ρουφά τα μάτια και μετά αυτοκτονεί, ενώ το ξενοδοχείο εκρήγνυται και γίνεται μαζί με τους ερειπωμένους κατοίκους του σωρός από συντρίμμια.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ερεβώδεις συμβολισμοί της Σάρα Κέιν απευθύνονται τόσο στην εγχώρια κτηνωδία (όπως το βασανισμό και τη δολοφονία ενός δίχρονου αγοριού από δύο δεκάχρονους στη Μ. Βρετανία) όσο και στην παγκόσμια εμπόλεμη συνθήκη (στη Βοσνία τότε, στην Ουκρανία τώρα).

Εμπόλεμη συνθήκη, όμως, και στις ανθρώπινες σχέσεις που πίσω από την ανεξέλεγκτη, κυνική τους στάση παραμονεύει η ανάγκη για αγάπη, τρυφερότητα και ανθρωπιά.

Ο Δημήτρης Τάρλοου, χρησιμοποιώντας μια τεράστια οθόνη που μετέδιδε από ποδοσφαιρικό αγώνα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ μέχρι τα έκτροπα της Ουκρανίας, επικαιροποίησε τα ερεθίσματα της συγγραφέως, ενώ ταυτόχρονα, μέσα στο αντιστικτικά επιτηδευμένο δωμάτιο του ξενοδοχείου (σκηνικά Ελένη Μανωλοπούλου), αντιμετώπισε, δυστυχώς, το κείμενο ρεαλιστικά. Η σκηνοθεσία, βέβαια, ενός τέτοιου (in yer face) έργου, που εκφράζει -έστω και κραυγαλέα- την ανέλπιδη κραυγή μιας υπερευαίσθητης ψυχής, αλλά και διαχειρίζεται τη βία συμβολικά, δεν είναι μια εύκολη ιστορία.

Το αντίθετο, μάλιστα, αφού όντας στην κόψη του ξυραφιού, κινδυνεύει κανείς να σταθμεύσει στα εφετζίδικα σημεία του ή να λασπώσει σε μια μονοσήμαντη, υποτονική, ανάγνωσή του.

Ο Δημήτρης Τάρλοου δεν κατάφερε ούτε να καλύψει τις αδυναμίες του κειμένου ούτε να υπερασπιστεί σθεναρά την άποψή του, αλλά ούτε και να καθοδηγήσει ουσιαστικά τους ηθοποιούς του. Μόνο ο Ακύλας Καραζήσης ακολούθησε επιτυχώς τις οδηγίες του. Η Λένα Παπαληγούρα ήταν ανεπαρκής και ο Μιχάλης Αφολάνιο ενοχλητικά εξωτερικός.

Ελένη Πετάση - [email protected]