Η Μάνια Στάικου γράφει κριτική για την περφόρμανς «No man’s land» που παρουσιάζεται μέχρι τις 11 Μαϊου στο πλαίσιο του Fast Forward Festival (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών).

Το «No man’s land» του Ντρις Φερχόφεν, μια περιπατητική περφόρμανς στημένη στους «κακόφημους» δρόμους του κέντρου, μας προσκαλεί να γνωρίσουμε την πραγματικότητα των μεταναστών και να αφουγκραστούμε μέσα από ένα εντελώς ανορθόδοξο πρίσμα τον παλμό της Αθήνας. Είκοσι θεατές κάθε φορά ακολουθούν διαφορετική διαδρομή από το Μοναστηράκι με οδηγό έναν μετανάστη και κοινό σημείο κατάληξης.

Μέσω ενός iPod ακούν μια ηχογραφημένη αφήγηση (ερμηνευμένη ανάλογα από τον Κωστή Καλλιβρετάκη ή την Κατερίνα Παύλου) πλαισιωμένη από ένα πλούσιο ηχητικό μωσαϊκό-άριες, έθνικ ακούσματα, ροκ που υπογραμμίζουν τα φορτισμένα σημεία της αφήγησης, δημιουργώντας παράλληλα μια ενδιαφέρουσα αντίστιξη με το αστικό περιβάλλον. Στη νυχτερινή, αποκαλυπτική βόλτα της περασμένης Τετάρτης οδηγός μου ήταν ο Χαλίλ.

Ξεχάστε τις όποιες θεατρικές συμβάσεις-εδώ μιλάμε για κάτι τελείως διαφορετικό: ο κάθε θεατής βιώνει λίγο το τρακ ενός πρωταγωνιστή, αφού έχει το δικό του μερίδιο στα βλέμματα των περαστικών. Ο κάθε μετανάστης –οδηγός-ρυθμικά λικνιζόμενος στους ήχους της μουσικής, αναπτύσσει μια περίεργη, ιδιότυπα «χορογραφημένη» σχέση μαζί μας.

Η απόσταση είναι απαραίτητη και πρέπει να κρατείται σταθερά. Θα μας αφήσει ξαφνικά μετά από 40 λεπτά περίπου, χωρίς να προλάβουμε να μιλήσουμε μαζί του, αφού μας έχει κεράσει πρώτα ένα μικρό μανταρίνι. Όλη η διαδικασία όμως στόχο έχει να θρυμματίσει το τείχος που μας χωρίζει από τον ανώνυμο «Άλλο». Ο Ντρις Φερχόφεν υποτίθεται ότι δεν κάνει ντοκιμαντέρ.

Το τελικό κείμενο-με ελάχιστες προσαρμογές ανάλογα με το φύλο του «οδηγού»- προέκυψε από ένα corpus ιστοριών των ίδιων των μεταναστών (τον συντονισμό των συζητήσεων έκανε ο Κωστής Παπαϊωάννου) που επιμελήθηκε μια δραματουργική ομάδα (Σταύρος Γιαγκούλης, Κωστής Καλλιβρετάκης, Κατερίνα Κωνσταντινάκου, Πρόδρομος Τσινικόρης). Το αποτέλεσμα είναι μια «βεντάλια» πιθανοτήτων: διαφορετικές ιστορίες, με φιλικό, επιθετικό, επικριτικό ή απολογητικό τόνο υφαίνονται σε μια ενιαία εξομολόγηση. Η μυθοπλασία κρατάει τους χυμούς των μαρτυριών. Το όνειρο και η απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα, οι τραγικές εμπειρίες, η ενσωμάτωση, οι προκαταλήψεις, οι φόβοι, οι ελπίδες, η εγκληματικότητα…

Το «σκηνικό» η ίδια η πόλη, με τα συνθήματα στους τείχους, τους άστεγους, τους ανθρώπους να αναζητούν λίγη τροφή στα σκουπίδια, τις φωτισμένες ταβέρνες με τα περίεργα βλέμματα. Στην τελική σκηνή-με ένα σχεδόν ταχυδακτυλουργικό κόλπο-θα επισφραγιστεί με μια συμβολική χειρονομία-εικόνα ταύτισης αυτή η περίεργη σχέση. Ο «ξεναγός» μας έχει εξαφανιστεί. Δεν μένει παρά να τον  αναζητήσουμε-σε συμβολικό επίπεδο-στα ανώνυμα πρόσωπα όσων συναντούμε στην καθημερινότητά μας.

Είναι εφικτή αυτή η συνάντηση; Η ελπίδα του Ολλανδού Ντρις Φερχόφεν φαντάζει ρομαντική. Η περφόρμανς του θέτει τα σωστά ερωτήματα αλλά δεν υπολογίζει ότι οι απαντήσεις-σε μια πολλαπλά πληγωμένη κοινωνία-μπορεί να μην είναι αυτές που προσδοκά. Το κείμενο δεν εμβαθύνει στα προβλήματα, τα παραθέτει-έχοντας ωστόσο κάποιες αξιοπρόσεκτες κορυφώσεις-κυρίως με την εικόνα του αδελφού που παρακολουθεί ανήμπορος, με το ζόρι, να σκοτώνουν την αδελφή του. Η μουσική και η περιπλάνηση στην πόλη δημιουργούν αρκετά ενδιαφέροντες συνειρμούς.

Μάνια Στάικου