Η Αριάν Μνουσκίν, «η μεγάλη κυρία του γαλλικού θεάτρου», αποτελεί έναν ζωντανό θρύλο του σύγχρονου παγκοσμίου θεάτρου.

Δοσμένη ολοκληρωτικά σε αυτό που κάνει, από το 1964, με την ομάδα της, είναι η σκηνοθέτης του «Θεάτρου του Ήλιου» και ανήκει στην γκάμα των καλλιτεχνών που ολοένα και λιγοστεύουν.

Κόρη του Ρωσο-εβραίου  κινηματογραφικού παραγωγού Alexandre Mnouchkine, γεννήθηκε το 1939 στη Γαλλία και γνώρισε από τα παιδικά της χρόνια τι σημαίνει ν’ αφήνεις πίσω σου μια πατρίδα, στην οποία για κάποιους λόγους είσαι ή νιώθεις ανεπιθύμητος.

Αν και σπούδασε ψυχολογία, η ίδια, διάλεξε να ασχοληθεί με τις τέχνες του θεάματος. Στα τέλη της δεκαετίας του '50, πραγματοποίησε το πρώτο ταξίδι στην Αγγλία, όπου κατέφτασε στην Οξφόρδη για να μάθει την αγγλική γλώσσα. Η πλήξη των σπουδών την οδήγησε στη θεατρική ομάδα του  πανεπιστημίου-αρχικά ξεκίνησε να βοηθάει στα κοστούμια και εκεί γνώρισε και τον μετέπειτα κινηματογραφιστή Κεν Λόουτς.

Στις 29 Μαΐου του 1964 ίδρυσε το περίφημο Θέατρο του Ήλιου το οποίο αποτελεί  μοντέλο κολεκτίβας, με τη συλλογική δουλειά και τη συμμετοχή όλων σε όλες τις φάσεις παραγωγής να καθορίζει το τελικό αποτέλεσμα.

Η Αριάν Μνουσκίν ήταν πεπεισμένη ότι οι ρίζες του θεάτρου βρίσκονται στην Ανατολή, έτσι προσπάθησε να ξαναβρεί την αλήθεια της θεατρικής τέχνης στον ινδικό, ιαπωνικό, κινέζικο και το μπαλινέζικο θέατρο, δουλεύοντας διαφορετικούς κώδικες και τεχνικές κάθε φορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα τρία έργα του Σαίξπηρ που ανέβασε από το 1981 ως το 1984, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές τεχνικές του θεάτρου της Ανατολής.

Ο θίασος του Θεάτρου του Ήλιου συνενώνει καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους (θέατρο, χορός, μουσική, κουκλοθέατρο). Ο καθένας τους φέρνει την ιδιαίτερη πολιτιστική κουλτούρα της χώρας του, εντασσόμενος σε μια  θεατρική κολεκτίβα με δίκαιους κανόνες: ίσο μισθό και ίσες υποχρεώσεις. Το ορμητήριό τους είναι το παλιό εργοστάσιο όπλων, στα περίχωρα του Παρισιού, η φημισμένη Καρτουσερί. Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι η αλληλεγγύη και η αφοσίωση αποτελούν αναγκαία συνθήκη για όσους συμμετέχουν και δημιουργούν στην «θεατρική κιβωτό» της Αριάν Μνουσκίν.

Το «Θέατρο του Ήλιου», με όχημα τις αρχές του σωματικού θεάτρου και του αυτοσχεδιασμού, αφήνει περιθώρια στην ερευνητική δουλειά και τον πειραματισμό. Δεν είναι τυχαίες άλλωστε οι μακροχρόνιες πρόβες του-εγγύηση για τις εξαίρετες πολιτικές παραστάσεις του που ταξιδεύουν στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου.

Από το '64 ως το '70 είχαν ανεβάσει έργα όπως «Οι Μικροαστοί» του Γκόρκι (1964-1965), «Ο Καπετάνιος Φρακάσα» του Τεοφίλ Γκοτιέ (1965-1966), «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» του Σαίξπηρ (1968) και την πρώτη ομαδική τους δουλειά με τον τίτλο «Κλόουν» (1969-1970). Επίσης ακολούθησαν τα: «1793» (1972-1973), «Ο Χρυσός Αιώνας» (1975), η ταινία της Μνουσκίν για τον Μολιέρο («Μολιέρος», 1975) και η παράσταση «Μεφίστο» του Κλάους Μαν (1979-1980).

Η δεκαετία του '80 μπήκε με τους «Σαίξπηρ», ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν μεγάλα θεάματα, όπως «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας» (2010-2011) που είδαμε στο Φεστιβάλ Αθηνών.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 η παρουσία της Ελέν Σιξού στη συγγραφή των έργων, έδωσε μια άλλη διάσταση στις παραστάσεις, κυρίως με τα ιστορικά θέματα. Αναμένουμε την επόμενη παραγωγή, μια σύγχρονη συνέχεια του «Μάκβεθ» για το 2015.

Μαρκέλλα Κουτσομιχάλη