Ο Γιάννης Μόσχος γράφει κριτική για την παράσταση «Από πρώτο χέρι» της Γεωργίας Μαυραγάνη που πήρε παράταση και παρουσιάζεται από Πέμπτη έως Κυριακή μέχρι τις 2 Νοεμβρίου στο Bios.

Όλοι έχουμε ακούσει ιστορίες από τους παππούδες μας για τη ζωή στην ύπαιθρο τον 20ό αιώνα. Μπορεί να έχουμε συνηθίσει στην πόλη, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η επαρχία και ό,τι αυτή εκπροσωπεί αποτελεί το κύτταρο της νεοελληνικής κοινωνίας.

Η Γεωργία Μαυραγάνη αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό το κομμάτι της ελληνικής ιστορίας στην παράσταση «Από πρώτο χέρι» και πιο συγκεκριμένα στους ανθρώπους που εργάστηκαν ως καπνεργάτες ή ως αγρότες-καλλιεργητές στα καπνά του Αγρινίου. Το υλικό έχει αντληθεί από αφηγήσεις καπνεργατών και καλλιεργητών καπνού του Αγρινίου, σε πληροφορίες από το βιβλίο του Ευάγγελου Παπαστράτου «Η δουλειά κι ο κόπος της», σε ιστορικά στοιχεία που προκύπτουν από το ιστορικό δοκίμιο «Καπνεργάτες – οι κυνηγοί του ονείρου» του Αριστείδη Μπαρχαμπά, και σε μια σειρά συναισθηματικών, λογοτεχνικών και μουσικών συνειρμών.

Το σημαντικότερο κομμάτι της παράστασης της Γεωργίας Μαυραγάνη είναι ότι παρουσιάζεται από τρεις γυναίκες (Κατερίνα Καραδήμα, Μαντώ Κεραμυδά, Δανάη Σπηλιώτη), φωτίζοντας έτσι διαφορετικές πτυχές μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας που δεν ήταν πάντα όσο ρόδινη επιτάσσει η εκ του ασφαλούς νοσταλγία και η κατάληξή της είναι αρκετά αμφιλεγόμενη, αφού για κάποιους είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που φτάσαμε στην κρίση του σήμερα.

Παρατηρούμε έτσι ανάγλυφα την καθημερινότητα των γυναικών που εργαζόντουσαν στα καπνά, τα όνειρά τους, τις φιλοδοξίες τους και τα όρια του κοινωνικού τους φύλου και μιας και οι τρεις πρωταγωνίστριες απευθύνονται σε αρκετά σημεία στο κοινό, αυτή η διαδραστικότητα «μοιράζει» τα συναισθήματα και κάνει το υλικό πιο προσωπικό. Γιατί φυσικά και η ιστορική αναδρομή που πραγματοποιεί η παράσταση είναι σημαντική, είναι όμως οι ξεχωριστές μικρές ιστορίες που έρχονται και δίνουν νόημα στο τέλος.

Όσον αφορά στη ροή, μοιάζει περισσότερο με ένα συνδυασμό περφόρμανς και ζωντανού ντοκιμαντέρ αφού δε στηρίζεται σε κάποια μυθοπλασία και αποτελείται από διαφορετικές θεματικές ενότητες και μικρότερα σκετσάκια, ο τρόπος της αναπαράστασης όμως σε κερδίζει. Η αφήγηση του οδοιπορικού στα χωράφια του Αγρινίου ξεκινάει μέσα από προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν εκείνες τις εποχές, ώστε αφού θέσει τη μνήμη ως βάση να συνεχίσει με μια εξιστόρηση των γεγονότων που συνδέονται με τις καπνοκαλλιέργειες από τον 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα. Και λόγω του ότι έχει προηγηθεί, κάτι που στα χρόνια του σχολείου θα έμοιαζε με στυγνή παπαγαλία εδώ αποκτά έντονο συναισθηματικό βάρος.

Η προσέγγιση της Γεωργίας Μαυραγάνη μας μεταφέρει σε αναμνήσεις από καλοκαίρια παιδικών χρόνων στην ύπαιθρο και σε διηγήσεις παππούδων και γιαγιάδων που ακούγαμε με τόση προσήλωση. Και στον αντίποδα είναι ένα ντοκουμέντο μιας Ελλάδας που από το μόχθο και τον καθημερινό αγώνα παραμυθιάστηκε με την υπόσχεση της Μεταπολίτευσης για μεγάλη ζωή και βρέθηκε ξάφνου να κυκλοφορεί με ακριβά τζιπ, χρυσά ρολόγια, να καπνίζει τα τσιγάρα που έβλεπε στις διαφημίσεις και να έχει άλλους να κάνουν για αυτή τις δουλειές για τα δικαιώματα των οποίων τόσο πάλεψε.

Και οι τρεις ηθοποιοί δείχνουν παθιασμένες με αυτό το πρότζεκτ και είναι τα κατάλληλα άτομα να μεταφέρουν κάθε πτυχή του στο κοινό, ξεχωρίσαμε όμως λίγο περισσότερο την Κατερίνα Καραδήμα που ως κεντρική φιγούρα της παράστασης είναι εξαιρετική στο να τονίσει τα δραματικά στοιχεία αλλά και να δώσει και τις απαραίτητες δόσεις χιούμορ και όλα αυτά ενώ έχει κατανοήσει απολύτως τη ψυχοσύνθεση των ατόμων πάνω στα οποία βασίζεται η περφόρμανς.

Η παράσταση «Από πρώτο χέρι» παρουσιάζει μια Ελλάδα που οι άνθρωποι της Αθήνας έχουν αφήσει πίσω τους και που όμως λειτουργεί ως αντανάκλαση των εαυτών τους. Σέβεται τις επιρροές της ώστε να τις αναδείξει σε συναισθηματικό επίπεδο ενώ παράλληλα κάνει και ένα σαφέστατο κοινωνικό σχόλιο. Όσοι μεγαλύτεροι έχουν προλάβει τη ζωή στην ύπαιθρο θα χορτάσουν αναμνήσεις και οι νεότεροι θα μάθουν ιστορία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Tip: Καθίστε στην πρώτη σειρά και θα σας περιμένει μια πορτοκαλάδα.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]