Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ» που παρουσιάζεται στο Rex του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου.

«Η αγάπη είναι το καλύτερο, το πιο ύπουλο, το πιο αποτελεσματικό εργαλείο κοινωνικής καταπίεσης», έλεγε ο Φασμπίντερ στηλιτεύοντας μέσα από τα έργα του την εμπορευματοποίηση των ερωτικών σχέσεων που συμπορεύεται με τις επιταγές του καπιταλιστικού συστήματος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ», κείμενο θεατρικό (1971) και στη συνέχεια σενάριο για την πασίγνωστη ταινία του (1972), το οποίο περιστρέφεται γύρω από μια διάσημη σχεδιάστρια μόδας στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 που  αντιμετωπίζει τη ζωή μέσα από τη φιλόδοξη, φιλοχρήματη, κενή, εξουσιαστική ματιά της, αντικατοπτρίζοντας την ηθική παρακμή της μεταπολεμικής Γερμανίας.

Σε πρώτη ανάγνωση, ωστόσο, η πολιτική διάσταση αυτού του μελοδράματος κρύβεται πίσω από τις λέξεις, καθώς ο μύθος του ανατέμνει το κολασμένο πάθος της Πέτρα για τη ληστρική, ταξικά κατώτερή της Κάρεν που ανατρέπει την ισορροπία θύτη-θύματος, υποχρεώνοντάς την να κατρακυλήσει σε εξευτελισμούς και ταπεινώσεις. Η στενόκαρδη εκμετάλλευση της τελευταίας έρχεται σαν τιμωρία ως προς την απόλυτα απαξιωτική στάση της ηρωίδας για την αφοσιωμένη, σιωπηλή υπηρέτριά της, τη Μαρλέν.

Ο Φασμπίντερ, παρότι ομολογούσε ότι σκιαγράφησε την ιστορία του με έναν άντρα, υποστήριζε επίσης ότι, ανεξάρτητα από φύλο ή σεξουαλική επιλογή, οι ίδιοι κανόνες διέπουν όλες τις ερωτικές «συναλλαγές».

Η Αντζελα Μπρούσκου αντιμετωπίζει το έργο ως «πολιτικό σχόλιο για την εξουσία», έχοντας ως μοχλό εκκίνησης την παθογένεια ενός αδυσώπητου συστήματος που αναγορεύει το κέρδος σε υπέρτατη αξία. Στη στιλιζαρισμένη σκηνοθεσία της, όμως, παρεισφρέουν στοιχεία μελό και παρωδίας (όπως ο καρτουνίστικος τρόπος που συμπεριφέρεται η υπηρέτρια της Παρθενόπης Μπουζούρη) που αποδυναμώνουν τον στόχο της.

Ωστόσο, η υψηλή θερμοκρασία της παράστασης κρυσταλλώνεται στην ερμηνεία της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη, η οποία εκθέτει γενναιόδωρα την παραδοξότητα των συναισθημάτων της Πέτρα και από αλαζονική, ψυχρή εξουσιάστρια μεταμορφώνεται σε μια ευάλωτη γυναίκα-έρμαιο των ερωτικών επιθυμιών της. Ιδιαίτερα η σκηνή της σύγκρουσης με την ερωμένη της (ικανοποιητική η Γιούλικα Σκαφιδά) διακρίνεται για τη γνησιότητά της. Η Παρθενόπη Μπουζούρη εκτελεί στην εντέλεια τις οδηγίες της σκηνοθεσίας. Η Αντζελα Μπρούσκου συνθέτει ένα επιτηδευμένο πορτρέτο της Σιντονί. Ανιση η Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου και απλώς λειτουργική η παρουσία της Ρίκα Διαλυνά. Ατμοσφαιρική η μουσική της Nalyssa Green. 

Ελένη Πετάση - [email protected]