Το 2014 μας αποχαιρετά και μαζί του μια γεμάτη θεατρική σεζόν. Ευκαιρία λοιπόν να σταχυολογήσουμε τις καλύτερες παραστάσεις της.

Το 2014 ήταν μια γεμάτη θεατρική χρονιά. Σε πείσμα της κρίσης ο αριθμός των παραστάσεων που ανέβηκε έσπασε ρεκόρ και αν εύλογα τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει κοινό για να καταναλώσει όλα αυτά τα θεάματα, τουλάχιστον από πλευράς ποιότητας φέτος τα πράγματα ήταν ικανοποιητικά.

Είδαμε καλά πράγματα στο mainstream αλλά και στις μικρές σκηνές, λίγες ώρες πριν φύγει η χρονιά ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά σε 10 παραστάσεις που έδωσαν το στίγμα.

Ο «Μένγκελε» του Θανάση Τριαρίδη διαφέρει από τις υπόλοιπες παραστάσεις με αντιφασιστικό στίγμα που παρακολουθήσαμε φέτος. Ναι μεν έχει ως αφετηρία τις θηριωδίες στην Γερμανία του Χίτλερ, αλλά αυτή είναι απλά η αφορμή πάνω στην οποία πάτησε για να ασχοληθεί με μια σειρά ζητημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης. Η λιτή σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου έδωσε την ευκαιρία στους Λάζαρο Γωργακόπουλο και Μυρτώ Αλικάκη να παραδώσουν δύο εκρηκτικές ερμηνείες.

Patroklos Skafidas

Ο Νίκος Μαστοράκης «αναμετρήθηκε» και αυτός με το αυγό του φιδιού τη φετινή θεατρική σεζόν, ανεβάζοντας για το Εθνικό το «Μεφίστο» του Κλάους Μαν. Ο μύθος του Φάουστ γίνεται αφορμή για μια κατάδυση στις σκοτεινές γωνίες του ψυχισμού μας, εκεί που οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες βρίσκουν εύπορο έδαφος. Η παράσταση ήταν μια αντεστραμμένη Οδύσσεια, με έναν εξαιρετικό θίασο να ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις του έργου.

Παρόμοιο σημείο έναρξης με το «Μεφίστο» είχε και το «Σλάντεκ» του Έντεν φον Χόρβατ που ανέβηκε στο θέατρο Πόρτα σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. Και αν το σημείο κατάληξης παραμένει ίδιο, η άνοδος του ναζισμού ως ένα σύνολο αδύναμων και άβουλων ατομικοτήτων, η πορεία είναι διαφορετική. Ο Σλάντεκ δεν ακολουθεί τη λογική του παραλόγου για προσωπικό όφελος αλλά γιατί πρωτίστως έχει την ανάγκη να ανήκει κάπου. Ό,τι εκτιλύχθηκε μπροστά στα μάτια μας πάνω στη σκηνή είναι τρομακτικά επίκαιρο και ο Καραντζάς συνεχίζει να διατηρεί φρέσκο το ιδιαίτερο στυλ του.

Είτε αγαπάς είτε μισείς το θέατρο της Sarah Kane, αυτή τη στιγμή είναι της μόδας όσο τίποτε άλλο στις σκηνές της Αθήνας. Από όλα τα έργα της που παρακολουθήσαμε φέτος, η πιο επιτυχημένη μεταφορά ήταν αυτή του «Cleansed» στο θέατρο Σημείο σε σκηνοθεσία Έφης Γούση. Το κείμενο είναι δύσκολο και δύσπεπτο, αλλά η σκηνοθεσία πραγματοποιεί μια από τις πιο δημιουργικές απόπειρες σωματικού θεάτρου που είδαμε φέτος και μεταφέρει ωμά τα συναισθήματα της Kane. Όταν το θέατρο στα άκρα γίνεται σωστά.

Μία ακόμη εκπρόσωπος αυτής της σύγχρονης μορφής θεάτρου είναι και η Αργυρώ Χιώτη που μαζί με τους Vasistas φέτος παρέδωσε μάλλον την καλύτερη έως τώρα δουλειά της. Σε αυτό συνέδραμε βέβαια και ο Ευθύμης Φιλίππου, παρέχοντας ένα πανέξυπνο κείμενο που συνδυάζει το σκοτάδι του προσωπικού δράματος των χαρακτήρων του με γερές δόσεις χιούμορ. Τα «Αίματα» έκαναν μια ανατροπή τόσο του περιεχομένου όσο και της φόρμας. Και όσο για τα τραγούδια της παράστασης, ίσως και να μην ξεκολλήσουν ποτέ από το κεφάλι μας.

Και μιας και πιάσαμε το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, ας περάσουμε και στην «Κατερίνα» που παρουσιάζεται ακόμη στο Θησείον και είναι βασισμένη στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Αύγουστου Κορτώ για την αυτόχειρα μητέρα του. Η σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη είναι απλή αλλά καθόλα εύστοχη, με τις μουσικές του Λόλεκ επί σκηνής να εξυψώνουν την έτσι κι αλλιώς κορυφαία ερμηνεία της Λένας Παπαληγούρα. Είναι έντονο, σε απομυζά ψυχολογικά αλλά στο τέλος μένεις πλήρης συναισθημάτων. Στην κατηγορία «δεν χάνεται».

Όσον αφορά τις mainstream επιλογές, ξεχωρίζει το «Rocky Horror Show» του Κωνσταντίνου Ρήγου. Το διάσημο μιούζικαλ επέστρεψε στη σκηνή και αυτή τη φορά είχε την τύχη στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Φρανκ-ν-Φέρτερ να έχει τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη, ο οποίος έκανε όργια στο σανίδι, εντός και… εκτός εισαγωγικών. Δε θέλουμε να αδικήσουμε την προσπάθεια των υπόλοιπων ηθοποιών που έδωσαν όλοι τον καλύτερο εαυτό τους, απλά η ερμηνεία του Ασπιώτη είναι διεθνών προδιαγραφών και από τις καλύτερες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια.

Και ας περάσουμε και από το Φεστιβάλ Αθηνών για να πιάσουμε την «Πάπισσα Ιωάννα» του Δημήτρη Μαυρίκιου. Και μπορεί να αποτέλεσε μαζική επιτυχία με απανωτά sold out, είναι όμως από αυτές τις περιπτώσεις που μπορείς να πεις ότι η παράσταση δεν απευθύνεται σε όλους χωρίς να φανείς ελιτιστής. Πρόκειται για ένα βραδυφλεγές δράμα που σε καθηλώνει, αρκεί όμως να είσαι διατεθειμένος να ακολουθήσεις το ρυθμό του. Η μινιμαλιστική αισθητική συνέβαλε τα μέγιστα στο να αναδειχθεί η ερμηνεία της Γιούλικας Σκαφιδά, η οποία μετά από αυτή την παράσταση μπορεί άξια να συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κορυφαίες ηθοποιούς της γενιάς της.

Patroklos Skafidas

Ίσως η καλύτερη παράσταση που είδαμε φέτος ήταν το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου που ανέβηκε στο Εθνικό από τον Νίκο Καραθάνο. Δε μιλάμε για μια απλή μεταφορά, αλλά για πλήρη μετουσίωση της οργιαστικής και ερωτικής φύσης του κλασικού έργου σε θεατρική πράξη. Είναι από αυτές τις φορές που νιώθεις ότι το θέατρο μπορεί να σε πάει οπουδήποτε και αν είσαι διατεθειμένος να κάνεις αυτό το ταξίδι στα άκρα μορείς μόνο να βγεις κερδισμένος. Τέτοια έργα τέχνης αποτελούν μικρές νίκης του έρωτα και της ζωής απέναντι στο θάνατο.

Τέλος, ας μιλήσουμε και για κάτι που ήρθε στο τέλος της χρονιάς αλλά που αξίζει να βρίσκεται σε αυτή τη λίστα. Ο «Λίλιομ» του Φέρεντς Μόλναρ είναι ένα από τα σημαντικότερα θεατρικά έργα του 20ού αιώνα και ο Θωμάς Μοσχόπουλος κρατά την ουσία των νοημάτων του, δίνοντας μια δική του ονειρεμένη εκδοχή. Η σκηνή του Λίλιομ-Γιώργου Χρυσοστόμου περικυκλωμένου από τον υπόλοιπο θίασο με μάσκες αλόγων είναι μια δυνατή εικόνα που σου μένει, καθώς στη συνέχεια ανεβαίνεις μαζί τους στο καρουζέλ και έτσι όπως στροβιλίζεσαι βιώνεις ένα προσωπικό Καθαρτήριο. Δεν είναι ακριβώς τέλειο σε όλα, τα συναισθήματα που δημιουργεί όμως στο τέλος αξίζουν περισσότερο από 10 άρτιες αλλά άψυχες παραστάσεις.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]