H Eλένη Πετάση μας μεταφέρει τις εντυπώσεις της από την παράσταση «Salves» της Μαγκύ Μαρέν που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών.

«Όταν είσαι στα σκατά μέχρι το λαιμό δεν μένει παρά να τραγουδήσεις¨. Με αυτό το σλόγκαν να κυριαρχεί στο καινούριο της έργο η Μαγκύ Μαρέν επισκέφτηκε για τρίτη φορά το Φεστιβάλ Αθηνών.

Το "Salves", (η πλησιέστερη μετάφραση είναι κάτι σαν «ξεσπάσματα»), δανείζεται τη σημασία του από μία φράση του ποιητή Ρενέ Σαρ, αντλεί υλικά από συγγραφείς όπως ο Λουκρήτιος, ο Κάφκα, η Χάννα Αρεντ, ο Ζωρζ Ντιντί-Ουμπερμάν κ.α., και απαντά στη θεωρία του φιλοσόφου Βάλτερ Μπένγιαμιν, σύμφωνα με την οποία στα δύσκολα μονοπάτια της ζωής «πρέπει να οργανώνουμε την απαισιοδοξία».

Κατ΄επέκταση η βαθειά πολιτικοποιημένη Γαλλίδα χορογράφος επισημαίνει στο πρόγραμμα της παράστασης πόσο σημαντικό είναι να αναδείξουμε αυτές τις διαγώνιες δυνάμεις αντίστασης, πηγές ανεκτίμητων στιγμών που επιζούν της λήθης, αυτές τις φωνές που μας καλούν από τα βάθη του χρόνου, έτσι ώστε να ξεφύγουμε από τους φόβους μας, από την ατμόσφαιρα που μας συνθλίβει, μας αποδυναμώνει, μας θλίβει και μας εξουθενώνει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, πέρα από τις ριζοσπαστικές της δημιουργίες, συχνά εχει εκφράσει την αντίδρασή της με προσωπικές χειρονομίες - όπως όταν πήρε μέρος το 1955 στην απεργία πείνας των Γάλλων καλλιτεχνων που θέλησαν να διαμαρτυρηθούν για την σφαγή των βοσνίων στη Σρεμπρένιτσα.

Ακόμη, λοιπόν, και σήμερα, που η αποσύνθεση στη ζωή μας έχει οξυνθεί σε βαθμό κακουργήματος, εκείνη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει το μέλλον με μια «παράλογη» αισιοδοξία, υποστηρίζοντας πως «πρέπει να πιστέψουμε ότι μπορούμε να νικήσουμε.μπορούμε ίσως να αλλάξουμε τον κόσμο».

Στο "Salves", μια σειρά από αγωνιώδη ξεσπάσματα οργής υποδηλώνουν την ανάγκη του ανθρώπου να ξεφύγει από την υποταγή του στην «νεοφιλελεύθερη» κοινωνία που τον ευνουχίζει, εξολοθρεύοντας κάθε δυνατότητα συνεύρεσης και συλλογικότητας. Μια οργή, όμως, ανάμικτη με ελπίδα που ορθώνει το ανάστημά της μέσα από έντονες αποσπασματικές σκηνές, γεμάτες φευγαλέες κραυγές, βίαιες συγκρούσεις, ποιητικές αναλαμπαές, αγανάκτηση, τρυφερότητα, φως και σκοτάδι.

Σε ένα χώρο γυμνό που θυμίζει εργοτάξιο, τέσσερα παλιά μαγνητόφωνα οριοθετούν τη δράση αλλά και βομβαρδίζουν με τον ακατάσχετο ηχητικό τους βόμβο τόσο τα ταικτενόμενα όσο και τους θεατές που υφίστανται έντονους κραδασμούς ακόμη και στα καθίσματά τους.

Ένα μοντάζ ιστορικών στιγμών συνθέτουν αυτή την μη γραμμική αφήγηση που, καταργώντας τον λόγο και δίνοντας προτεραιότητα στο σώμα και τις αισθήσεις, αναμοχλεύει ίχνη της μνήμης καθώς επιχειρεί να διατυπώσει το μεγάλο της «Κατηγορώ».

Τα πάντα βρίσκονται κάτω από το δικό της μικροσκόπιο επανατοποθέτησης των πραγμάτων. Ένας άγριος ρυθμός που γεννιέται μέσα από το χάος, με χειμαρρώδεις μεταπτώσεις, επαναλαμβανόμενες κινήσεις και αγχωτικές συναλλαγές, αφουγκράζεται τον θυμό των απανταχού καταπιεσμένων. Έργα του Πικάσο, του Ντελακρουά, του Γουόρχολ πέφτουν από τους τοίχους γεννώντας το ερώτημα: είναι ανίκανη άραγε η τέχνη να μας σώσει; Ο Ελβις Πρίσλευ ορθώνεται ως λαϊκό σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής. Η Αφροδίτη της Μήλου μεταφέρεται νευρικά από χέρι σε χέρι. Τα αγάλματα της Ελευθερίας και του Χριστού περιφέρονται σαν λάβαρα αμφισβήτησης ή και μοναδικής ελπίδας για τη σωτηρία της ψυχής. Και ανάμεσά σε όλο αυτό τον επεισοδιακό ανεμοστρόβιλο ξεπηδούν στιγμιότυπα συμφιλίωσης και γαλήνης.

Η αναμφισβήτητη πληθωρική φαντασία της Μαγκύ Μαρέν αλλά και το οξύτατο κριτικό της βλέμμα σε πλήρη ανάπτυξη.

Ωστόσο η υπερβολική χρήση συμβολισμών και το συνεχές βύθισμα στο σκοτάδι («Δρούμε στο σκοτάδι», λέει η Μαρέν και εδώ σίγουρα το τεκμηριώνει) κουράζουν αλλά και αποκαλύπτουν την ανάγκη μιας πιο συγκροτημένης δραματουργίας - γεγονός που αποτελεί, γενικότερα, ανοιχτό πεδίο προς εξερεύνηση για το σύγχρονο χοροθέατρο.

Παρ΄όλες τις ενστάσεις, το «Salves» δεν παύει να είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέαμα που γοητεύει με τις υπέροχες εικαστικές εικόνες του, το σκηνικό νεύρο, την απίστευτη ενέργεια των περφόρμερ και τη δύναμη των στοχασμών του.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ - [email protected]