Ο Άγγελος Καλίνογλου μας μιλά για την παράσταση «Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα».

Ο Άγγελος Καλίνογλου, στην πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, παρουσιάζει το πιο διάσημο και ριζοσπαστικό έργο του Λουίτζι Πιραντέλλο, «Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα».

Ένα έργο που γράφτηκε το 1921 και άνοιξε νέους δρόμους στο σύγχρονο ευρωπαϊκό δραματολόγιο, εκθέτοντας τους περιορισμούς του θεάτρου ως μέσο αφήγησης. Η αγωνία του Πιραντέλλο για την απατηλή φύση της ύπαρξης, την ψευδαίσθηση και την απομόνωση του ανθρώπου επηρέασε συγγραφείς όπως ο Μπέκετ, ο Ιονέσκο, και ο Πίντερ.

Πρόκειται σίγουρα περί μιας ιδιαίτερης και χωρίς δικλείδες ασφαλείας επιλογής για ανέβασμα πρώτου έργου, που διαθέτει ωστόσο προσωπικό στίγμα και μας κεντρίζει την προσοχή. Εμείς επικοινωνήσαμε με τον Άγγελο Καλίνογλου λίγο πριν την πρεμιέρα που θα πραγματοποιηθεί αυτό το Σάββατο 28 Φεβρουαρίου στο θέατρο Olvio και μας μίλησε για τα κριτήρια που τον οδήγησαν σε αυτό το ξεχωριστό έργο της ευρωπαϊκής δραματουργίας.

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιλέξετε ένα τόσο ιδιαίτερο και ριζοσπαστικό έργο ως πρώτη σκηνοθετική απόπειρα;

Το έργο είναι ο λόγος που αποφάσισα να πατήσω στα χωράφια της σκηνοθεσίας, δεν επέλεξα τα έξι πρόσωπα έχοντας προαποφασίσει να σκηνοθετήσω. Δεν είμαι βέβαιος δηλαδή ότι θέλω να υπάρξει δεύτερη απόπειρα. Στα έξι πρόσωπα, βρίσκονται συμπυκνωμένα όλα εκείνα τα ζητήματα που με απασχολούσαν πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο: η συνάντηση της φαντασίας με την πραγματικότητα, η ρευστότητα στο όριο(?) ανάμεσα στο παράλογο και το λογικό, ο κοινός τόπος ψευδαίσθησης και πραγματικότητας, η διαρκής μετωπική σύγκρουση  της τελευταίας με την αλήθεια. Το να μου δοθεί η ευκαιρία να ασχοληθώ σκηνοθετικά με το έργο αυτό αποτελεί την πραγμάτωση μιας από τις μεγαλύτερες φαντασιώσεις μου.

Ποιοι είναι οι στόχοι και το στίγμα αυτού του ανεβάσματος;

Με το απαραίτητο δέος, τον απόλυτο σεβασμό απέναντι στον μεγάλο δημιουργό και το έργο του αλλά και παράλληλα μια βουτιά χωρίς δισταγμούς στον κόσμο του, στόχος είναι να παρουσιαστεί μια παράσταση που θα ταξιδέψει τους θεατές σε μια υπέροχη ιστορία, θα τους κάνει να γελάσουν, να συγκινηθούν, να ταυτιστούν, και ίσως τελικά να δουν τους ίδιους τους εαυτούς τους να περιπλανώνται ανάμεσα στην μυθοπλασία και την πραγματικότητα. Όσο για το στίγμα, μεγάλη κουβέντα. Αν έπρεπε κάτι να επιλέξω ως απάντηση σ’αυτό θα ήταν μάλλον το δυσδιάκριτο όριο ανάμεσα στους δύο κόσμους που συνομιλούν, και το να αναδειχθούν ως συμβάντα περισσότερο από όσο ως φιλοσοφία, όσα πραγματεύεται το έργο.

Ασπάζομαι απόλυτα την άποψη για τους περιορισμούς του θεάτρου ως μέσο, μα παράλληλα τους θεωρώ μέρος της ομορφιάς του. Σε ένα έργο συμβαίνει φόνος, ο ρόλος πέφτει νεκρός στην σκηνή μπροστά στα μάτια του θεατή, ενώ ο ηθοποιός είναι  ζωντανός. Ο θεατής έρχεται καλοπροαίρετα να μπει σ αυτή την σύμβαση, να πιστέψει το συμβάν και να χαρεί ή να στεναχωρηθεί, παρακολουθώντας κάτι που ξέρει απ΄την αρχή ότι είναι αναπαράσταση και όχι πραγματικό συμβάν. Βλέπει πολλές φορές χρόνια ολόκληρα να περνούν μπροστά από τα μάτια του σε μια-μιάμιση-δύο ώρες. Γνωρίζει χαρακτήρες μέσα σε λίγα λεπτά και δένεται μαζί τους. Η επικοινωνία του σκηνοθέτη με το κοινό δεν ξέρω αν είναι ζητούμενο, τουλάχιστον το πρώτο ζητούμενο. Για μένα δεν είναι, υπό την έννοια ότι αυτό που θα ήθελα είναι να επικοινωνήσει ο θεατής με την παράσταση, να ταξιδέψει μαζί της, κι ας αντιληφθεί τελείως διαφορετικά το έργο από εμένα.

Το έργο του Πιράντελλο θεωρείται σήμερα πρωτοποριακό μόνο λόγω της φύσης του ή επειδή η εποχή μας είναι τόσο πεζή που η φαντασία αυτού του επιπέδου φαίνεται εξωπραγματική;

Δεν ξέρω αν ποτέ υπήρξε εποχή λιγότερο πεζή από την σημερινή. Τις δεκαετίες του '90 και ’00 δεν τις βίωσα πιο ...ποιητικά από την δεκαετία που διανύουμε, παρά το ότι οι αναμνήσεις μου, έτσι μου τις παρουσιάζουν. Για τον ίδιο λόγο νομίζω αδικούμε συνολικά την εποχή μας σε σχέση με περασμένες που γνωρίζουμε από διηγήσεις ή την Ιστορία, και που από πουθενά δεν φαίνεται ότι οι άνθρωπο βίωναν την καθημερινότητα τους πιο ποιητικά. Ένας παππούς που φόρτωνε τον γαϊδαράκο του ξύλα και τα μετέφερε χιλιόμετρα για να ζεσταθεί η οικογένειά του είναι μια ποιητική εικόνα, όμως ο παππούς βίωνε μια σκληρή πεζή πραγματικότητα. Άλλωστε η πραγματικότητα γύρω μας έχει πολλές στιγμές που ξεπερνά την φαντασία, είτε για καλό είτε για κακό. Και μάλλον κάπως έτσι συνέβαινε πάντα. Τα «έξι πρόσωπα», είναι ένα έργο που ακουμπά την ύπαρξη και τις αγωνίες της με τέτοιο τρόπο ώστε, να παραμένει σημαντικό στο πέρασμα των δεκαετιών ανεξάρτητα από αλλαγές στο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και την πολιτισμική εξέλιξη. Και, κατά την γνώμη μου, θα παραμείνει για αιώνες.

Δεν ξέρω αν μπορώ να κάνω έναν τέτοιο διαχωρισμό: ο αόρατος δημιουργός των έξι προσώπων της πλοκής του έργου, είναι ο ίδιος ο Πιραντέλλο. Οι αγωνίες του περνούν μέσα από τα πρόσωπα. Η γυναίκα του Πιραντέλλο, η Αντονιέττα, πέθανε μάσα σε ψυχιατρείο μη αντέχοντας την πνευματική τους απόσταση, και ο Πατέρας του έργου στέλνει την σύζυγό του σε έναν άλλον άντρα για να την απαλλάξει από το πνευματικό βασανισμό στον οποίο την υπέβαλλε. Η σύνδεση του Πιραντέλλο, με τον αόρατο δημιουργό που είναι ο ...ίδιος, και τον Πατέρα (και επομένως με τα έξι πρόσωπα και την τραγωδία τους), είναι ευθεία. Αποτελούν ο ένας καθρέφτη του άλλου, και άρα η επιλογή να βρεθείς πιο κοντά σε κάποιον, είναι στα μάτια μου πλασματική. Αν ταυτιστείς με μια πλευρά, ταυτίζεσαι και με την δεύτερη.

Υπάρχουν παραλληλισμοί του έργου με το σήμερα;

Με το σήμερα υπό την έννοια του επίκαιρου και της σύνδεσής του με  τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις στην χώρα μας, όχι. Χωρίς να είμαι άκριτα εναντίον, η επικαιροποίηση έφερε τα τελευταία χρόνια, με αφορμή την κρίση, μια «βιομηχανία» παραγωγής παραστάσεων που προσπαθούσαν να περιγράψουν/σχολιάσουν/αναδείξουν το τωρινό κοινωνικό πρόβλημα. Το έργο συνδέεται με το σήμερα, όπως συνδέεται με το χθες, και θα συνδέεται με το αύριο: τα ζητήματά του είναι διαχρονικά και απασχολούσαν απασχολούν και θα απασχολούν τον άνθρωπο για όσους αιώνες ζήσει πάνω στην γη σε κάθε συνθήκη. Εκτός αν κάποια στιγμή εμφανιστεί ένας θεός και απαντήσει στα προαιώνια ερωτήματα.

Μελλοντικά σχέδια μετά το πέρας της παράστασης;

Μετά την πρεμιέρα, το πρώτο ζητούμενο θα είναι η ξεκούραση. Μετά από έναν χρόνο απόλυτα αφοσιωμένης δουλειάς με το έργο με άγνωστα για μένα επίπεδα πίεσης, ονειρεύομαι την μέρα που θα ξυπνήσω και η παράσταση θα έχει φύγει από τα χέρια μου για να παραδοθεί στο θέατρο και το κοινό που θα την παρακολουθήσει. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον στο μυαλό μου ονομάζεται θέατρο. Κι ελπίζω ότι θα συνεχίσει αυτό το μέλλον να γίνεται πάντα παρόν, με το ίδιο όνομα.

Συντελεστές:
Σκηνοθεσία / Απόδοση κειμένου στα ελληνικά: Άγγελος Καλίνογλου. Μετάφραση από τα Ιταλικά: Σωτήρης Καλίνογλου. Βοηθοί Σκηνοθέτη: Βίκυ Πετροπούλου, Κωνσταντίνα Μελαχροινούδη. Μουσική: Χρίστος Θεοδώρου. Σκηνικά/Κοστούμια: Γιωργίνα Γερμανού. Βοηθός Σκηνογράφου: Ιωάννα Πλέσσα. Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου. Φωτογραφία: Νίκος Σταυρόπουλος. Κίνηση: Νατάσα Παπαμιχαήλ. Μακιγιάζ: Φαίδρα Λαμπαδιάρη.

Παίζουν: Γιάννης Μπόγρης, Χρυσάνθη Κάντζου, Ελεάννα Παναγουλέα, Άγγελος Καλίνογλου, Κωνσταντίνα Μελαχροινούδη, Ντέιβιντ Κουκ, Νεφέλη Παπαδερού, Γιάννης Δουράτσος. Συμμετέχουν: Στέλλα Κούτρα, Δανάη Μαθιουλάκη, Κώστας Βαγιάνος, Δώρα Βιδάκη, Βίκυ Πετροπούλου.

Πληροφορίες: «Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα» στο θέατρο Olvio, Ιερά Οδός 67 & Φαλαισίας 7 (Μετρό Κεραμεικός). Προγραμματισμένη πρεμιέρα: Σάββατο 28 Φεβρουαρίου στις 22:00. Ημέρες και Ώρες Παραστάσεων: Πέμπτη-Παρασκευή 21:00, Σάββατο 18:30. Διάρκεια: 85 λεπτά. Τιμή εισιτηρίου: 15 ευρώ, 10 ευρώ (φοιτητικό). Τηλ: 210 3414118 (17:00 ­- 21:00).

Γιάννης Μόσχος
[email protected]